Αν ένα από τα «μαθήματα» της πανδημίας ήταν η βαθιά λαχτάρα και αναγνώριση της ανάγκης για ανθρώπινη επαφή, άλλο τόσο δυνατή υπήρξε και η συνειδητοποίηση της σωτήριας παρουσίας των ζώων- οικιακών και μη- στην καθημερινή ζωή όλων μας. Ξαφνικά και μέσα στην αργή ροή του χρόνου αρχίσαμε να βλέπουμε τις ψυχές τους, όπως εκείνα νιώθουν τις δικές μας ενστικτωδώς από την αρχή της ύπαρξης τους. Το καλοκαίρι του 2021 οι εικόνες τόσων νεκρών ζώων ως άμεση επίπτωση των φαινομένων της κλιματικής κρίσης και της ανθρώπινης βίας μας συντάραξαν και με τραγικό τρόπο μας υπενθύμισαν τα δικά μας λάθη και την ευθύνη που φέρουμε για την προστασία τους.
Καθόλη τη διάρκεια της πανδημίας, οι εβδομαδιαίες συναντήσεις τριών καλλιτεχνών με στόχο την επικοινωνία και το μοίρασμα των σκέψεων για τη ζωή και την τέχνη όπως αυτές διαμορφώνονταν από τα γεγονότα, έδρασαν ως σανίδα σωτηρίας για την εικαστική τους εξέλιξη και την προσωπική πνευματική ευημερία τους. Η Μαρία Φιλιππακοπούλου, η Κωνσταντίνα Καραχάλιου και ο Γιώργος Φερέτος ανακάλυψαν κατά τις συζητήσεις τους ότι εκείνη την εποχή δούλευαν τυχαία ταυτόχρονα πάνω στο ίδιο θέμα, την πολύπλευρη διάσταση της ύπαρξης των ζώων. Από τους προϊστορικούς χρόνους και την μαγική επικλητική τους φύση, στην ευφάνταστη συμβολική τους χρήση ως υποκατάστατα ιδεών και ανθρώπινων χαρακτήρων, στην αγνότητα της ζωής τους στη νατουραλιστική τέχνη, στην παραπομπή στις κοινωνικές τάξεις, στην πολυμορφία τους στη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη, τα ζώα έχουν υπάρξει συνεχής πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες από τις απαρχές της ανθρωπότητας.
Στο έργο της Μαρίας Φιλιππακοπούλου κυριαρχεί η σχέση των ζώων με το αστικό -και όχι μόνο- περιβάλλον και τον άνθρωπο. Τοποθετώντας τα σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους όπου η ανθρώπινη παρουσία απλά υπονοείται, τους δίνει ρόλο πρωταγωνιστικό και αποκαλυπτικό. Η ύπαρξη τους αποκτά μια ποιητική διάσταση, καθώς μοιάζουν να θέτουν ερωτήματα οικολογικά, υπαρξιακά και φιλοσοφικά μέσα από την απλότητα τους, σαν μικρά Ζεν ποιήματα με τη δύναμη της περιγραφικότητας τους.
Η δουλειά της Κωνσταντίνας Καραχάλιου αντλεί τη θεματική της από οικεία στιγμιότυπα της καθημερινότητας, εικόνες που συχνά περνούν απαρατήρητες είτε λόγω των γρήγορων ρυθμών της ζωής, είτε λόγω της πλήρους ενσωμάτωσης τους στο συνηθισμένο οπτικό τοπίο μας. Τα περιστέρια συμβολίζουν για την καλλιτέχνιδα τον ξεχασμένο παρατηρητή της πόλης, τον flâneur που κινείται αθόρυβα, αλλά είναι παρών παντού, ταυτόχρονα ως αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων και στοιχείο του αστικού ιστού.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στα έργα του Γιώργου Φερέτου τα ζώα εμφανίζονται ως ψυχολογικές ερμηνείες της ανθρώπινης υπόστασης. Η αφετηρία της μυθοπλασίας των έργων του έχει τις ρίζες της στη μυθολογία, τις θρησκείες και εν γένει την αρχετυπική σχέση μεταξύ ανθρώπου και ζώου. Ενσαρκώνοντας την πολλαπλότητα της φύσης, παραπέμπουν και στην πολυπλοκότητα του ανθρώπου, την ηθική, τη συνείδηση, τα ένστικτα, τη βαθιά του εξάρτηση από το ζωικό κόσμο για τη φιλοσοφική αντιμετώπιση του νοήματος της ζωής.
Βασιλική Βαγενού
Ιστορικός τέχνης
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Κωνσταντίνα Καραχάλιου, 70χ100, Η αγκαλιά
