Η νέα έκθεση του Πάνου Τσαγκάρη με τίτλο The Seed (O Σπόρος) αποτελείται από πίνακες, έργα σε χαρτί και γλυπτικά στοιχεία, τα οποία δημιουργήθηκαν από την άνοιξη του 2020 και έπειτα. Ο Τσαγκάρης δεν αποφεύγει ποτέ τις κοινωνικο-πολιτικές αναταράξεις της εποχής του είτε πρόκειται για την οικονομική κρίση της Ελλάδας, για την αστυνομική βαρβαρότητα κατά των Αφροαμερικανών ή την 11η Σεπτεμβρίου. Κατά συνέπεια, όταν η επιδημία του Covid-19 έπληξε βαριά τη Νέα Υόρκη, την πολιτεία όπου ζει και εργάζεται, προβληματίστηκε βαθιά. Ο τίτλος της έκθεσης, The Seed, αντικατοπτρίζει τα συναισθήματά του για αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση. Ο σπόρος είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο του κυκλικού χρόνου, της γονιμότητας, της ανάπτυξης, της γέννησης και της αναγέννησης που προέρχεται από την ιερή γεωμετρία και το Δέντρο της Ζωής. Ο σπόρος είναι η αρχή της ζωής και αυτής της έκθεσης.

O Πάνος Τσαγκάρης ενδιαφέρεται κυρίως για τον κόσμο πέρα ​​από την αισθητική εμφάνιση. Συνδυάζει επιδέξια ανατολικές και δυτικές θεολογίες, μυστικιστικά και μεταφυσικά στοιχεία με μοτίβα από επιστημονικά βιβλία. Ως σύγχρονος αλχημιστής επιθυμεί να θεμελιώσει αυτές τις πεποιθήσεις στην επιστήμη, ειδικά στην κβαντική φυσική, με σκοπό να βιώσει το θείο συνειδητά. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Λος Άντζελες, ο Τσαγκάρης που βρίσκεται πάντα σε πνευματική αναζήτηση, ερεύνησε περισσότερο αφενός το έργο της Θεοσοφικής Εταιρείας, ενός πνευματικού κινήματος που συνδυάζει το μυστικισμό με τη μεταφυσική και αφετέρου το έργο της ζωγράφου Agnes Pelton, μεταξύ άλλων, η οποία βίωσε επίσης την απεραντοσύνη της Καλιφόρνιας. Αυτή δεν ήταν μια εντελώς πρωτόγνωρη εμπειρία για τον Τσαγκάρη που έχει μια μακρά και συνεπή πρακτική εργασίας πάνω στις αόρατες δυνάμεις του σύμπαντος, από τους πρώτους του πειραματισμούς που μοιραζόταν τις αυτο-θεραπευτικές στρατηγικές του μέχρι τους ξεχωριστούς αφηρημένους πίνακες του, οι οποίοι συχνά αναπαριστούν τον άξονα της ζωής και ό,τι κινείται γύρω από αυτόν. Παρόλα αυτά, ήταν μια περίοδος κατά την οποία παγιώθηκαν αυτές οι αναφορές, μια στιγμή όπου όλοι οι σπόροι συγκεντρώθηκαν.

Επιπλέον, ο καθρέφτης, ένα άκρως συμβολικό αντικείμενο, είναι βασικό στοιχείο της πρακτικής του. Είναι αποφασισμένος να ξεπεράσει τα πραγματικά και αλληγορικά του όρια μέσα από μια μοναδική παλίμψηστη διαδικασία που περιγράφεται παρακάτω: Δημιουργεί μια εγκατάσταση με καθρέφτες. Η εξαιρετικά ανακλαστική σύνθεση φωτογραφίζεται χρησιμοποιώντας το iPhone του, έναν σύγχρονο καθρέφτη, ο οποίος ενισχύει τη ματαιοδοξία και τον ατομικισμό. Πραγματοποιεί μια ασπρόμαυρη xerox εκτύπωση της φωτογραφίας σε μεγάλες διαστάσεις με τα χρώματα να παραπέμπουν στις δυτικές θεμελιώδεις δυϊστικές δομές, έπειτα προστίθενται περισσότεροι καθρέφτες στην επιφάνεια και η νέα εγκατάσταση φωτογραφίζεται εκ νέου. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να χαθούν οι ανακλαστικές ιδιότητες του καθρέφτη. Στη συνέχεια, ακολουθεί η διαδικασία της μεταξοτυπίας επιλεγμένων φωτογραφιών στον καμβά και εφαρμόζονται στρώματα ακρυλικής μπογιάς, μελανιού και φύλλων χρυσού, σύμβολο του θείου στις περισσότερες πνευματικές παραδόσεις.

Η Ελένη Ρήγα, ανεξάρτητη επιμελήτρια, γράφει σχετικά με την έκθεση:

Οι καθρέφτες χρησιμοποιούνται συχνά για να περιγράψουν την αντίληψή μας για την πραγματικότητα και μπορούν να λειτουργήσουν ως εμπόδια μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητου. Έτσι, αυτή η τεχνική επιτρέπει στον καλλιτέχνη να «εξαντλήσει» τους καθρέφτες, μέσω του συμβολικού εκμηδενισμού των πλατωνικών «ειδώλων», καταδεικνύοντας ότι το σύμπαν δεν είναι φτιαγμένο από εικόνες αλλά από ενέργεια. Σε αυτά τα έργα, το ανθρώπινο σώμα με το ξεχωριστό του περίγραμμα είναι πάντα πανταχού παρόν. Είναι, εν τέλει, ένα είδος δοχείου που έχουμε στη διάθεσή μας για να βιώσουμε τον κόσμο μέσα από τις αισθήσεις μας και διαμορφώνει τη φαινομενολογική μας εμπειρία. Ωστόσο, καθώς ο Τσαγκάρης αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως έναν αδιάκοπο ωκεανό ενέργειας, το σώμα μπορεί να κάνει περισσότερα. Μπορεί να είναι ένας υποδοχέας κοσμικών δυνάμεων. Η ζωγραφική λειτουργεί ως μέσο για την κατανόηση διαφορετικών διαστάσεων όπως κάνουν συχνά άλλες πνευματικές πρακτικές.

Επιπλέον, τα έργα σε χαρτί του Τσαγκάρη επεκτείνουν την ιδέα του σώματος ως κοσμικού δοχείου ενέργειας, ως μια θερμοκοιτίδα ζωής και επικεντρώνονται στη δύναμη του μύθου και των αρχέτυπων, καθολικών συμβόλων και μοτίβων που αντανακλούν το συλλογικό ασυνείδητο που βρίσκουμε στους μύθους διαφόρων πολιτισμών. Για παράδειγμα, ο Όσιρις, ο Θεός του Κάτω Κόσμου στην αιγυπτιακή μυθολογία είναι παρών σε αυτά τα έργα μαζί με τη Λίλιθ, τον Κύκλωπα και τα memento mori. Ο Όσιρις δεν προστάτευε μόνο τους νεκρούς αλλά δίδαξε τη γεωργία και έδωσε νόμους στους ανθρώπους. Η σαρκοφάγος του είναι μια οργανική αναφορά στην αναγέννηση που αντανακλά τη συνέχεια του χρόνου. Ας σημειωθεί ότι ο μύθος είναι αδιαχώριστος από το τελετουργικό. Σε αυτό το σημείο, ο μύθος συναντά τον Τσαγκάρη. Ενσωματώνοντας τα αρχέτυπα, γεφυρώνει τον ιστό του μύθου με τον ιστό του χωροχρόνου.

Τέλος, είναι σημαντικό να συζητήσουμε λεπτομερέστερα τη σημασία του χρονικού πλαισίου στο οποίο ο Τσαγκάρης συλλαμβάνει αυτά τα έργα, από την αρχή των έντονων περιορισμών την άνοιξη του 2020 έως το καλοκαίρι του 2022, με ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού να έχει λάβει δύο ή περισσότερες δόσεις εμβολίων έως την στιγμή που πραγματοποιείται αυτή η έκθεση. Ο Covid-19 μπορεί να θεωρηθεί και ως ένας ισχυρός καταλύτης για τη μεταμόρφωση και τη μετάβαση από μια τρισδιάστατη συνείδηση ​​που συνδέεται με τη δυαδικότητα και τον διαχωρισμό, κάτω από την οποία λειτουργούμε στην καθημερινή μας ζωή σε μια πενταδιάστατη διάσταση, μια υψηλότερη ενεργειακή εμπειρία και ευθυγράμμιση με τις κοσμικές δυνάμεις. Κατά τη διάρκεια αυτής της μετατόπισης είναι αρκετά συνηθισμένο οι άνθρωποι να βιώνουν έναν βαθμό απομόνωσης. Μερικοί προσπάθησαν να καλύψουν το κενό με αγορές που προσφέρουν άμεση ικανοποίηση από εμπορικούς κολοσσούς. Αυτοί οι ξεπερασμένοι τρόποι που πηγάζουν από ένα εξαιρετικά υλιστικό και ατομικιστικό σύστημα αποδείχτηκαν ανεπαρκείς. Για αυτό, νιώσαμε μόνοι ακόμα και όταν ήμασταν υπερ-συνδεδεμένοι μέσα από πολλαπλά κοινωνικά δίκτυα και εφαρμογές επικοινωνίας.

Συνολικά, τα έργα του Τσαγκάρη επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα σχετικά με την πολιτική σημασία της πέμπτης διάστασης ως τον πιο ηθικό τρόπο ζωής. Αυτή η διάσταση αντιπροσωπεύει μια κατάσταση καθαρής αγάπης, ενότητας, ριζικής ευθυγράμμισης με τις δυνάμεις της ζωής, ένα είδος μητρότητας πέρα από τις ανθρώπινες ζωές. Οι συγκρούσεις, οι αρρώστιες, η φτώχεια και η δυστυχία δεν έχουν θέση σε αυτή τη διάσταση. Ο Τσαγκάρης προσεγγίζει την πέμπτη διάσταση μέσω της ζωγραφικής του πρακτικής και μας καλεί να την αγκαλιάσουμε καθώς λαχταρούμε να βρούμε καινούριο νόημα μετά από μια δύσκολη περίοδο ενδοσκόπησης και αναθεώρησης του τρόπου ζωής μας.

Πάνος Τσαγκάρης

Ο Πάνος Τσαγκάρης (γεν. 1979, Αθήνα, Ελλάδα) ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε στο Emily Carr Institute of Art & Design στο Βανκούβερ του Καναδά. Έχει εκθέσει διεθνώς: Βανκούβερ, Μαϊάμι, Νέα Υόρκη, Αθήνα, Βερολίνο, Βιέννη, Μιλάνο, Παρίσι και Χονγκ Κονγκ κ.α. Πρόσφατες εκθέσεις (επιλογή): “Invisible Thread”, Baker Museum, Naples, ΗΠΑ (2022), “In search of lost time”, Dreamsong, Minneapolis, ΗΠΑ (2021), “Mr Robinson Crusoe stayed home-Adventures of design in times of crisis”, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2021), “Forever Now” (ατομική έκθεση, Τελλόγλειο ϊδρυμα Τεχνών, Θεσσαλονίκη (2020), “Θεωρήματα II”, ΕΜΣΤ, Αθήνα (2020), “Truthiness and the News”, DeCordova Museum, Λίνκολν, ΗΠΑ (2019), “What is an Edition Anyway”, McEvoy Foundation of the Arts, Σαν Φρανσίσκο (2019), “Shine on Me”, Deutsches Hygiene-Museum, Δρέσδη (2018), “The Times”, Flag Art Foundation, Νέα Υόρκη (2017), “Let the Sun Protest” (ατομική), Marie-Laure Fleisch Gallery, Ρώμη (2017), “Homeland”, Kunsthalle Osnabrück, Οσναμπρύκ (2017), “Looking for the Clouds”, Casino-Luxembourg, Λουξεμβούργο (2017), “And Now the Good News, Works from the Annette and Peter Nobel Collection”, MASI Museum, Λουγκάνο (2016), “Unstable Fields, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2016), “Language of the Birds: Occult and Art”, New York University’s 80WSE Gallery, Νέα Υόρκη (2016), “APOCATASTASIS” (ατομική), Stems Gallery, Βρυξέλες (2016), “TIME” (ατομική), Kalfayan Gallerries, Αθήνα (2016). Ο Πάνος Τσαγκάρης εκπροσωπείται από τις Kalfayan Galleries, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.

Στα έργα του ο Πάνος Τσαγκάρης αντλεί από το ενδιαφέρον του για το πνευματικό και το μυστικό. Με οδηγό πρώτες εκδόσεις θεμελιακών φιλοσοφικών κειμένων, διερευνά πνευματικές έννοιες του μετασχηματισμού όπως αυτές εμφανίζονται σε διάφορες μυθολογίες και παραδόσεις αποκρυφισμού. Κεντρική θέση στην πρακτική του κατέχει η διαδικασία αυτο-μετασχηματισμού και ο τρόπος με τον οποίο αυτή υλοποιείται στη σύγχρονη ζωή, και τη σημερινή παγκόσμια κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Μέσα από το έργο του ο Τσαγκάρης φιλοδοξεί να συλλάβει την εύθραυστη σύνδεση μεταξύ ορατού και αόρατου, συνειδητού και ασυνείδητου, υλικού και άυλου κόσμου, με στόχο να επικοινωνήσει οπτικές γνώσεις σχετικά με αξία και την αιώνια παρουσία της αλλαγής και της παροδικότητας.

Κεντρική φωτογραφία θέματος: Πάνος Τσαγκάρης, Χωρίς τίτλο, 2022, μεικτή τεχνική σε καμβά, 200 x 150 εκ (λεπτομέρεια του έργου) Ευγενική παραχώρηση: Kalfayan Galleries