Όρντο – Donald Westlake: Κριτική βιβλίου

Μαιτρ του μυθιστορήματος που αντλεί στοιχεία από την περιπέτεια που ονομάζουμε ζωή, ο Westlake εισβάλει σαν κατάσκοπος ή σαν εξωτερικός παρατηρητής ή σαν αντίλαλος του εαυτού του και καταγράφει καθημερινές σκηνές, άλλοτε εκκεντρικές, άλλοτε κωμικές και άλλοτε εν μέρει φανταστικές. Γίνεται μάρτυρας με την γραφή του όλων αυτών που μπορούν να συμβούν αλλά δεν έχουν ως τώρα συμβεί ή πάλι κυνηγάει τα γεγονότα που σημάδεψαν και άλλαξαν ζωές ανθρώπων, την δική του ίσως, εκούσια ή ακούσια γιατί η μοίρα ποτέ δεν προδιαγράφεται και η τύχη κρύβεται παντού αλλά δεν εμφανίζεται πάντα. Χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις από τους ήρωές του αλλά με την τάση να τους παρουσιάζει όπως είναι, αυτούσιους, ανθρώπινους και ευάλωτους, εμφανίζει τους πρωταγωνιστές του ντυμένους με όλων των ειδών τα συναισθήματα και τις αποχρώσεις τους για να είναι οικείοι και προσβάσιμοι στον αναγνώστη που απλά επιθυμεί να ψυχαγωγηθεί ή να φιλοσοφήσει μέσω αυτής. Γιατί η ψυχαγωγία περνάει μέσα από την απλότητα, τον ήρεμο λόγο, την αποφυγή εντυπωσιασμών και ανούσιων στοιχείων και ο Westlake το καταφέρνει και με το παραπάνω.

Σε αυτό το βιβλίο με τίτλο Όρντο, θα θέσει ενώπιον μας τη ζωή ενός κελευστή που έμεινε μακριά από περιπέτειες και προβληματικές καταστάσεις, ένας κοινότοπος άνθρωπος που αρέσκεται στα τετριμμένα, ένας περιπατητής του καιρού του χωρίς περιπλοκές. Στο πλαίσιο αυτό είναι και η γνωριμία του με μία νεαρή κοπέλα, την Έστελ Άνλικ. Αυτήν θα την αγαπήσει, θα την ερωτευτεί σφόδρα ενάντια στα κοινωνικά ήθη της εποχής, χωρίς συγκατάθεση δηλαδή από γονείς και στο τέλος θα αποφασίσει να την παντρευτεί. Εκείνος πολύ νέος και εκείνη ακόμα νεότερη, θα ζήσουν για λίγο το αμερικανικό όνειρο, την ουτοπική αυτή πραγματικότητα που ορίζει τους βίους με την πεποίθηση πως η ευδαιμονία θα κρατήσει για πάντα. Εδώ όμως το διαβολικό δαιμόνιο θα κυριαρχήσει με αποτέλεσμα οι ζωές τους να χωριστούν και το τρένο που τους κρατά στην ίδια γραμμή και το ίδιο βαγόνι συνεπιβάτες να αλλάξει πορεία. Εκείνος δεν θα σταματήσει τις δραστηριότητές του, τίποτα ουσιαστικό και συγκλονιστικό στον ορίζοντα, καμία μεταστροφή ή αξιοπρόσεκτη μεταλλαγή. Εκείνη όμως θα  αλλάξει ρότα και θα βρεθεί πρωταγωνίστρια του κινηματογράφου, θα αλλάξει το όνομά της σαν η ζωή που έστησε και έζησε ως Έστελ Άνλικ να μην υπάρχει πια. Ωστόσο, η ζωή διέπεται από τις δικές της άγνωστες συνθήκες και κατέχει αποκλειστικά την δική της πυξίδα ενώ παράλληλα κατευθύνει τα πράγματα εκεί που η ίδια επιθυμεί χωρίς να δίνει λογαριασμό. Συνέπεια αυτού του αόρατου χεριού που κανείς δεν δύναται να προβλέψει που θα μπλεχτεί και τι αλλαγές θα επιφέρει, βρέθηκε ο Όρντο ενώπιον μίας φωτογραφίας. Το παρελθόν του με την Εστέλ θα του χτυπήσει την πόρτα βλέποντας τον εαυτό του αγκαλιά με την πάλαι ποτέ αγάπη του και πλέον διάσημη σταρ του Hollywood στην φωτογραφία αυτή.

Αν ο Όρντο είχε πια διαγράψει από την μνήμη του αυτό τον δυνατό έρωτα που τον πλήγωσε όταν τον έχασε, ήρθε η ώρα να τον επαναφέρει χωρίς να το αναμένει ή να το επιδιώκει. Θα εισέλθει, θέλοντας και μη, σε μία επίπονη και ψυχοφθόρα διαδικασία να επιβεβαιώσει την ύπαρξή της Εστέλ που πλέον έγινε Ντων Ντεβέυν για λογαριασμό του νέου της αστραφτερού ρόλου ως αστέρα της έβδομης τέχνης. Αυτή η έρευνα θα γίνει άραγε για να διαπιστώσει αν ο έρωτας αυτός είναι ακόμα όπως τον άφησε χρόνια πριν ή είναι ένα στοίχημα για εκείνον να διασφαλίσει πως τέτοιες αναμνήσεις δεν τον αγγίζουν πια και έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί στο χρονοντούλαπο της προσωπικής του ιστορίας? Ο προστατευτικός κλοιός και το δίχτυ που άπλωσε γύρω του μετά την άρνηση της μητέρας της Εστέλ για τον γάμο της με τον άγνωστο αυτό νέο είναι ακόμα στέρεος ή κινδυνεύει να διαλυθεί αν αντικρύσει αυτήν που τώρα πια κυκλοφορεί στα σαλόνια των διασημοτήτων και μπορεί να παίζει στα δάχτυλά της τον επιπόλαιο ανδρικό πληθυσμό? Οι καιροί όμως έχουν αλλάξει και οι άνθρωποι επίσης αλλάζουν, ωριμάζουν, μεγαλώνουν. Ο Όρντο συγκρατημένος και αυστηρός απέναντι στην γυναίκα αυτή, αν και χαρούμενος που θα την ξανανταμώσει και θα την ξαναποκτήσει ερωτικά, έρχεται αντιμέτωπος με μία μεταλλαγμένη Εστέλ σε Ντων που θα τον εντάξει στον κύκλο της, θα τον σύρει σε βραδιές ποτού και χορού, θα τον γεμίσει με λόγια του αέρα και υποσχέσεις που δεν θα μπορέσει να κρατήσει ούτε και να εννοήσει. Είναι γεγονός πως το χρήμα και η υπερβολική δόση προβολής που έχει κατορθώσει να έχει πάνω της από τα φώτα και την λάμψη έχουν διαβρώσει το αθώο κορίτσι που κάποτε υπήρξε.

Ένα κάποιο τέλος προδιαγράφεται πριν ακόμα βρεθούν οι δύο τους. Ο δεύτερος γύρος, το καινούργιο αυτό επεισόδιο μπορεί να θεωρηθεί λήξαν για την σχέση τους που έχει πλέον ξεθωριάσει και έχει βαφτιστεί με τα νερά μίας πρόσκαιρης συνεύρεσης, μίας ερωτικής περίπτυξης που έχει τον χαρακτήρα ταχείας αμαξοστοιχίας. Αυτή η ταχεία αυτόκλητα θα οδηγηθεί στον γκρεμό και θα αφήσει πίσω της την πικρία στον Όρντο πως ό,τι ραγίσει μία φορά δεν θα ξανακολλήσει. Γνωρίζει καλά και το ομολογεί σε μία αποστροφή του λόγου του πως “όλοι έχουμε φαντασιώσεις, αλλά δεν πετάει ο καθένας την αληθινή ζωή του για να ζήσει μέσα στη φαντασίωση”. Και εκείνος σαν τον σκύλο που έχει μυρίσει τον χώρο στον οποίο προορίζεται να ζήσει και καταλαβαίνει πως δεν τον χωράει, στέκεται απόμακρα και αποστασιοποιημένα από όλη αυτή την πραγματικότητα της Ντων και κατεβάζει το παράθυρο της φαντασίωσης. Και σαν έρχεται η ώρα της δικής της αγνωμοσύνης για την αγάπη που ήταν έτοιμος και πάλι να της χαρίσει και εξαφανιστεί μία για πάντα, εκείνος είναι έτοιμος να μην πληγωθεί και πάλι αλλά να ερμηνεύσει την συμπεριφορά της ως προβληματική και ανόητη. Έτσι μακριά από ψευδαισθήσεις, θα πορευτεί και πάλι τον δρόμο της ομαλότητας, της καθημερινότητας αν και λιγότερο φαντασμαγορική και πλούσια σε χλιδή και ανέσεις, έχει τουλάχιστον την αλήθεια που ο ίδιος πρεσβεύει και το απατηλό όνειρο που πίστεψε για λίγο πως θα ξαναπάρει σάρκα και οστά θα το πετάξει στον Καιάδα γιατί εκεί είναι αδύνατο να του καταφέρει οποιαδήποτε μαχαιριά στην ευαίσθητη καρδιά του. Εξάλλου, το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού!

“Για να δημιουργήσεις ένα καινούργιο πρόσωπο, πρέπει να μισήσεις το προηγούμενο τόσο ώστε να θες να το σκοτώσεις”

Το βιβλίο του Donald Westlake, με τίτλο “Όρντο”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα.