«Αυτές τις εκλογές τις είχε χάσει. Και τώρα παρέδιδε την κυβέρνηση. Όλο αυτό ήταν τελικά ένα όνειρο. Αλλά μέσα στο όνειρο είχαν όλοι παλέψει σκληρά, είχαν βάλει τα δυνατά τους, δουλεύοντας πολλές φορές ως αργά τη νύχτα. Δεν ήταν απλοί ονειροπόλοι, απλοί ονειροπαρμένοι. Ήταν εργάτες του ονείρου.

[ … ] Έξι μέρες αργότερα ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε μαζεύει όλα του τα γράμματα σ’ ένα δερμάτινο κασελάκι, όλα τα ημερολόγια των τελευταίων χρόνων, χειρόγραφα κι άλλα γραπτά, και τα κλειδώνει στο γραφείο του. Το κλειδί το εμπιστεύεται στην Ελύα Μαρία Νέβαρ, που τον βοήθησε να πακετάρει τα πράγματά του. Πηγαίνει στον σιδηροδρομικό σταθμό και παίρνει το τρένο με προορισμό την Ελβετία. Δεν θα ξανάρθει ποτέ πια στη Γερμανία.

Δυο φορές μπήκαν οι Λευκοφρουροί στο σπίτι του να ψάξουν. Είχε ξεχάσει να ξεκολλήσει από την πόρτα του μια ανακοίνωση της κυβέρνησης των σοβιέτ, που έλεγε ότι αυτό το διαμέρισμα ήταν υπό την προστασία των συμβουλίων.

Αργότερα, στην Ελβετία, κάνοντας τον απολογισμό της περιόδου, γράφει: “Το 1918, τη στιγμή της κατάρρευσης, η Γερμανία είχε την ευκαιρία να συγκλονίσει, να ντροπιάσει τους πάντες, τον κόσμο όλο, με μια πράξη βαθιάς αλήθειας και μετάνοιας. Τότε ήλπισα, για μια στιγμή ήλπισα…”»

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

Συνέβη πράγματι κάποτε κάτι τέτοιο, μια επανάσταση που έδω­σε στους συγγραφείς την εξουσία; Κι όμως, στην ιστορία υπάρχουν μερικές σύντομες στιγμές όπου όλα μοιάζουν εφικτά… Για μια τέτοια στιγμή γράφει ο Φόλκερ Βάιντερμαν: τη Δημοκρατία των Συμβουλίων του Μονάχου, από τον Νοέμβριο του 1918 μέχρι τον Απρίλιο του 1919. Και το συν­αρπαστικό του χρονογράφημα καθιστά τον αναγνώστη αυτόπτη μάρτυρα της ταραχώδους, φαρσικής και τραγικής περιόδου που συντάραξε το Μόνα­χο, τη Βαυαρία και τη Γερμανία.

Η μαγική όμως στιγμή συνέβη πράγματι μετά το τέλος του Πρώτου Παγ­κοσμίου πολέμου και την εκθρόνιση του Βαυαρού βασιλιά: Ριζοσπαστικός πασιφισμός, άμεση δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, βασίλειο της φαντα­σίας. Στην πρώτη γραμμή του κινήματος για την εγκαθίδρυση ενός σοσια­λιστικού κράτους βρέθηκαν ο δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου Κουρτ Άισνερ, οι συγγραφείς Έρνστ Τόλλερ, Γκούσταφ Λάνταουερ και Έριχ Γκούσταφ Μύζαμ, τους οποίους, αμέσως μετά το πέρας της ευφορίας και της απογοήτευσης που την ακολούθησε, περίμεναν εξοντωτικές ποινές φυλάκι­σης και θανάτου.

Στην καταιγιστική αφήγηση, τον λόγο παίρνουν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες και μάρτυρες των γεγονότων – ο Τόμας και ο Κλάους Μάνν, ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ο Βίκτορ Κλέμπερερ, ο Όσκαρ Μαρία Γκραφ, ο Άντολφ Χίτλερ – υφαίνοντας ένα ιστορικό θρίλερ βασισμένο σε ένα ανεπανάληπτο περιστατικό της γερμανικής ιστορίας. Εξάλλου, το όνειρο της άμεσης δημο­κρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης που η Δημοκρατία των Σοβιέτ ήθελε να πραγματώσει μας συγκινεί και μας απασχολεί έως σήμερα. Όπως στο εξαιρετικά επιτυχημένο «Οστάνδη 1936. Στέφαν Τσβάιχ και Γιόζεφ Ροτ. Το καλοκαίρι πριν από το σκότος (2014 – Άγρα, 2016)», έτσι και σε αυτό το βιβλίο του ο Φόλκερ Βάιντερμαν μεταμορφώνει μια κρίσιμη ιστορική στιγμή σε συγκλονιστική και συγκινη­τική αφήγηση.

Φόλκερ Βάιντερμαν

Ο Φόλκερ Βάιντερμαν γεννήθηκε στο Ντάρμστατ το 1969. Σπούδασε πο­λιτικές επιστήμες, γερμανική γλώσσα και λογοτεχνία στη Χαϊδελβέργη και στο Βερολίνο. Εργάζεται ως λογο­τεχνικός συντάκτης στο πολιτιστικό τμήμα του περιοδικού Der Spiegel, είναι οικοδεσπότης στην τηλεοπτική εκπομπή «Λογοτεχνικό κουαρτέτο» του γερμανικού καναλιού ZDF και ζει στο Βερολίνο. Το 2009 πήρε το βρα­βείο Kurt Tucholsky για το Βιβλίο των καμένων βιβλίων (Buch der verbrannten Bucher, 2008). Το 2006 δημοσίευσε τη Σύντομη Ιστορία της γερμανικής λογοτεχνίας από το 1945 ως σήμερα (Lichtjahre. Eine kurze Geschichte der deutschen Literatur von 1945 bis heute), το 2010 το Μαξ Φρις: Η ζωή του, τα βι­βλία του (Max Frisch. Sein Leben, seine Bucher), κ.ά. Το Οστάνδη 1936. Στέφαν Τσβάιχ και Γιόζεφ Ροτ. Το καλοκαίρι πριν από το σκότος, για τη φιλία του Γιόζεφ Ροτ και του Στέφαν Τσβάιχ στην εξορία, παρέμεινε στον κατάλογο με τα μπέστ-σέλλερ του περιοδικού Der Spiegel επί μήνες. Το έργο του έχει με­ταφραστεί σε πολλές γλώσσες.