Η έκθεση «Ο ήλιος πέρασε απ’ τη στάχτη» επιχειρεί να μεταφέρει τον θεατή στο τοπίο μιας εποχής όπου η ανθρωπότητα βρέθηκε στο έσχατο σημείο της βαρβαρότητας – αλλά και της αντίστασης. Μέσα από έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, μικτές τεχνικές, videoart, performance και εγκατάσταση, οι καλλιτέχνες της FireArt αναμετριούνται με τα φαντάσματα του φασισμού και του πολέμου, ανασύροντας εικόνες, πρόσωπα, σκιές και φλόγες που δεν έσβησαν.
Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οκτώ δεκαετίες από ένα γεγονός που φαντάζει μακρινό στο ημερολόγιο, μα παραμένει οδυνηρά κοντινό στην ανθρώπινη μνήμη. Γιατί ο πόλεμος εκείνος – όπως και τόσοι άλλοι – δεν ήταν απλώς στιγμές σύγκρουσης. Ήταν έκρηξη μέσα από τις ρωγμές ενός κόσμου που οικοδομήθηκε πάνω στον ανταγωνισμό, το μοίρασμα αγορών, αποικιών, δρόμων και συμφερόντων. Ήταν το σκοτεινό πρόσωπο του καπιταλισμού σε κρίση.
Στον βωμό αυτών των συμφερόντων συντελέστηκε ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα της ανθρώπινης ιστορίας: μαζικές δολοφονίες, στρατόπεδα εξόντωσης, φρίκη δίχως τέλος. Περίπου 62 εκατομμύρια ψυχές χάθηκαν — στρατιώτες, άμαχοι, παιδιά. Στην Ελλάδα, οι απώλειες ξεπέρασαν τις 400.000. Πείνα, εκτελέσεις, καταστροφές, άνθρωποι χαμένοι στο σκοτάδι των στρατοπέδων συγκέντρωσης — ανάμεσά τους και η σχεδόν ολική εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Εκεί όπου η ανθρώπινη ύπαρξη υποτιμήθηκε μέχρι το έσχατο όριο, και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο πήρε την πιο αποκρουστική της μορφή.
Κι όμως, μέσα σ’ αυτή τη βαρβαρότητα, γεννήθηκε και το φως της αντίστασης. Όσοι στάθηκαν όρθιοι στα πεδία των μαχών, στην παρανομία, στα κρατητήρια και μπροστά στα εκτελεστικά αποσπάσματα — με όπλο, με προκήρυξη ή με τη φωνή — άφησαν πίσω τους μια κληρονομιά ανεκτίμητη. Η τέχνη αντλεί ακόμα από εκείνους τους αγώνες. Γιατί εκείνοι, με τη στάση και τη θυσία τους, μας δείχνουν μέχρι σήμερα πώς ο άνθρωπος μπορεί να αρνηθεί το τέρας και να σταθεί όρθιος απέναντί του. Σήμερα, καθώς νέοι πόλεμοι απλώνονται απειλητικά στον ορίζοντα, καθώς η ιστορία φαίνεται να κυλά ξανά σε γνώριμα σκοτεινά μονοπάτια, η εικαστική έκθεση της ομάδας FireArt, με τίτλο «Ο ήλιος πέρασε απ’ τη στάχτη», έρχεται να θυμίσει πως τίποτα δεν χαρίζεται. Οι νίκες, οι ελπίδες, οι ελευθερίες — καταχτιούνται.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στην έκθεση παρουσιάζονται τόσο ατομικά όσο και συλλογικά έργα τέχνης, τα οποία προέκυψαν μέσα από βιωματικό θεατρικό εργαστήρι στο οποίο συμμετείχαν μέλη της ομάδας. Με βασικό εργαλείο τον αυτοσχεδιασμό και ασκήσεις χρήσης και βίωσης κειμένου ήρθαμε σε επαφή με μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τη φρίκη του πολέμου αλλά και την αντίσταση όπως έχουν καταγραφεί σε λογοτεχνικά κείμενα (“Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ”, “Χρόνια Οδύνης” της Μαρίας Σιδέρη, “Εν Θεσσαλονίκη… Από τον πόλεμο, την κατοχή και την αντίσταση” της Ελευθερίας Δροσάκη) και οδηγήσαμε τους χαρακτήρες που ζωντανέψαμε να συνομιλήσουν με έργα μεγάλων ποιητών όπως ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Bertolt Brecht, ο Στέφανος Τηλικίδης, ο Primo Levi. Πηγή έμπνευσης αποτέλεσε το θεατρικό έργο του Irwin Shaw «Θάψτε τους νεκρούς» που γέννησε την ιδέα των συναντήσεων ζωντανών που επιβίωσαν από τον πόλεμο με νεκρούς του πολέμου.
Από το θεατρικό εργαστήρι προέκυψαν τέσσερα κείμενα, που ηχογραφήθηκαν, ντύθηκαν με μουσική και αποτέλεσαν υλικό για τη δημιουργία video art που κινηματογραφήθηκαν με εικαστική προσέγγιση και στοιχεία καλλιτεχνικής εγκατάστασης και performance. Το ίδιο υλικό εξελίχθηκε και στην performance που θα παρουσιαστεί στα εγκαίνια.
Την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου στις 6μμ θα παρουσιαστεί το δρώμενο «Ύστερα πάλι πυροβολισμοί. Μετά σιωπή» και θα ακολουθήσει συζήτηση με τους καλλιτέχνες.
