Ο Ελύτης στην Ευρώπη – Paola-Minucci, Χρήστος Μπιντούδης (επιμέλεια): Κριτική βιβλίου

«Ο Ελύτης στην Ευρώπη». Πρόκειται για έναν μικρό τόμο που περιλαμβάνει σε επιμέλεια της Paola Maria Minucci και του Χρήστου Μπιντούδη τα Πρακτικά του οµώνυµου Συνεδρίου, που έγινε στο πανεπιστήμιο της Ρώµης το 2006 με αφορμή την συμπλήρωση τότε των δέκα χρόνων από τον θάνατο του Οδυσσέα Ελύτη. Τα ονόματα των συνέδρων, των οποίων οι εισηγήσεις ανθολογούνται είναι πολύ σημαντικά και για όποιον επιθυμεί να μελετήσει το έργο του μεγάλου ποιητή, να προχωρήσει σε μια, σε βάθος, συνομιλία μαζί του και να διακρίνει τη μαγεία στο έργο του τα κείμενα αυτά, θα αποτελούν πάντα μια ουσιαστική αναφορά.

Αποτέλεσμα μιας επιστημονικής συνάντησης τα κείμενα αυτά καταγράφουν την ουσία και τον πυρήνα της ελυτικής ποίησης και ταυτόχρονα φέρνουν στο φως τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώθηκε η σκέψη του και εξελίχθηκε, κρατώντας πάντα ένα κομμάτι από την ευρωπαϊκή της διάσταση.

Η αρχιτεκτονικά δομημένη αντίληψη του Οδυσσέα Ελύτη για την ποίηση, η ανησυχία της φιλοσοφικής διάστασης στην αισθησιακή του περισυλλογή, η αγωνία της διαύγειας και της φωτεινότητας στο όνομα της υπαρκτικής αναγκαιότητας, η γλωσσική και γλωσσοπλαστική του «εμμονή», η εικονοποιία και η ανάγκη δημιουργίας ενός ποιητικού συνόλου μεταφρασμένου σε εικόνες, η σχέση του με την Ιστορική μνήμη, η λυρική συγγένεια με την ποίηση της αρχαιότητας και ο τρόπος που εκμεταλλεύτηκε τον υπερρεαλισμό για να ντύσει με ελληνικότητα τις διαστάσεις εκείνες που εξυπηρετούσαν την εξελικτική πορεία της σκέψης του είναι μερικά από τα θέματα, τα οποία αναλύονται στις επιστημονικές αυτές εισηγήσεις.

Παράλληλα αναφαίνεται η λυρική ευαισθησία στα πεζά, δοκιμιακά κείμενα του Οδυσσέα Ελύτη και αναλύονται οι σχέσεις του με κορυφαίους δημιουργούς του ελληνικού πνεύματος όπως ο Σολωμός και ο Παπαδιαμάντης.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τρία μέρη ακολουθώντας τις αντίστοιχες ημέρες του συνεδρίου. Στο πρώτο μέρος αναλύεται ο Ελύτης και η ποιητική του, στο δεύτερο ο Ελύτης και ο ελληνικός κόσμος και το τρίτο είναι αφιερωμένο στον Ελύτη και τη σχέση του με την Ευρώπη. Μια σχέση που σηματοδοτήθηκε από την επαφή του με τη γαλλική ποίηση και την κουλτούρα της, από τον υπερρεαλισμό που ο ίδιος αφουγκράστηκε για να δημιουργήσει το προσωπικό του ποιητικό ύφος, αναπλάθοντας τον με την ελληνική παράδοση και τη φύση. Γράφει ο ίδιος:
«Θυμούμαι ότι με τον ίδιο τρόπο που μια ωραία μέρα οι αρχαίοι λυρικοί, από τη μια, ο Κάλβος και ο Καβάφης, από την άλλη, ξύπνησαν πρώτη φορά το ενδιαφέρον μου για την ποίηση, δύο Γάλλοι σύγχρονοι ποιητές, όχι από τους πιο μεγάλους, ο Paul Eluard και ο Pierre-Jean Jouve —ποιητές που από τότε έταξα στον εαυτό μου (κι αργότερα επέτυχα πρώτος) να παρουσιάσω στο ελληνικό κοινό—, μ’ ανάγκασαν να προσέξω κι αδίστακτα να παραδεχτώ τις δυνατότητες που παρουσίαζε, στην ουσία της ελεύθερης ενάσκησής της, η λυρική ποίηση».

Ο Ελύτης της Ευρώπης υπήρξε κυρίως ο ποιητής της ελληνικότητας και της πανανθρώπινης ταυτότητάς της και σε όλο του το έργο αυτό που διαφαίνεται είναι πρωτίστως οι αξίες με τις οποίες έντυσε τους συλλογισμούς του, η μουσικότητα και η ακρίβεια της ανατρεπτικής σκέψης του, η ελευθερία του ανοιχτού πνεύματος στο οποίο κυριολεκτικά αφιερώθηκε.
Τα πρακτικά του συνεδρίου ο «Ο Ελύτης της Ευρώπης» αποτελεί ένα σημαντικό και ουσιώδες εργαλείο στην μελέτη του ελυτικού σύμπαντος και ταυτόχρονα μια ματιά στον τρόπο με τον οποίο παλαιότεροι και σύγχρονοι διανοητές ακουμπούν το τεράστιας σημασίας έργο του μεγάλου Έλληνα ποιητή.

Το βιβλίο Ο Ελύτης στην Ευρώπη, σε επιμέλεια Paola-Minucci και Χρήστου Μπιντούδη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.