Η Ρεμπέκα Ομόρντια είναι πιανίστρια με καταγωγή από την Ρουμανία και την Νιγηρία. Θεωρείται πρωτοπόρος της αφρικανικής κλασσικής μουσικής και είναι καλλιτεχνική διευθύντρια της πρώτης σειράς συναυλιών κλασικής έντεχνης αφρικανικής μουσικής που γίνεται κάθε χρόνο στο Λονδίνο. Στις 7 Μαρτίου θα δώσει ένα ρεσιτάλ πιάνου στη Μικρή Σκηνή της Στέγης, στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Μια Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού vol. 9».

– Αρχικά η Ρεμπέκα μας μίλησε για το πως άρχισε η ενασχόληση της με τη μουσική αλλά και το πως εξελίχθηκε τόσο η καριέρα της σαν πιανίστριας αλλά και η αφρικανική μουσική σαν είδος.

Σε μικρή ηλικία έκανα μαθήματα πιάνου και έπαιζα με το αυτί. Το αγαπώ το πιάνο. Η ιστορία μου με την μουσική είναι μεγάλη. Όταν ήμουν παιδί πήγαμε ένα ταξίδι με τους γονείς και φίλους μας με το τρένο γιατί δεν επιτρεπόταν να ταξιδέψουμε με αεροπλάνο. Θυμάμαι που άκουσα βιολιά να παίζουν στον σταθμό και αυτή ήταν μια μοναδική στιγμή για μένα. Όταν επιστρέψαμε στην Ρουμανία ήξερα ήδη τι ήθελα να γίνω όταν μεγαλώσω! Βέβαια, για τον Νιγηριανό πατέρα μου, καριέρα ήταν να γίνει κανείς δικηγόρος, γιατρός ή μηχανικός, το να είσαι μουσικός δεν το θεωρούσε αξιόλογη καριέρα.

Όταν είπα στους γονείς μου λοιπόν ότι ήθελα να πάω σε μουσικό σχολείο για να γίνω πιανίστρια δεν μου το επέτρεψαν. Ήμουν όμως ένα επίμονο παιδί. Κι έτσι κατάφερα τελικά να πάω στο μουσικό σχολείο. Πήγα σε πολλούς διαγωνισμούς, πολλές συναυλίες και μου άρεσε να ανακαλύπτω νέα είδη μουσικής. Με το πέρασμα των χρόνων έγινα πιο επιτυχημένη, κέρδισα διαγωνισμούς και βραβεία και έγινε ξεκάθαρο ότι ήμουν προορισμένη να γίνω μια πιανίστρια. Αργότερα στη ζωή μου ταξίδευα όλο και περισσότερο στην Νιγηρία. Έτσι έμαθα για την μουσική παραγωγή των ντόπιων έντεχνων συνθετών. Η μουσική αυτή ήταν μοναδική. Τότε δεν υπήρχε καμία ηχογράφηση, καμία απολύτως έκδοση αυτού του ρεπερτορίου. Ξεκίνησα λοιπόν να ψάχνω συστηματικά και επικοινωνώντας με συνθέτες μέσω του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανακάλυψα μια τεράστια γκάμα συνθετών και έργων. Δυστυχώς όμως τότε (2011-2012), το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήταν ανοικτό σε άλλα είδη μουσικής. Κάποιοι έλεγαν ότι αυτό που κάναμε δεν ήταν κλασική μουσική μόνο και μόνο επειδή ήταν αφρικάνικη. Θεώρησα ότι ο καταλληλότερος τρόπος για να γίνει γνωστό αυτό το ρεπερτόριο ήταν να το ηχογραφήσουμε. Ήταν αδύνατο όμως να βρεθεί δισκογραφική εταιρεία που να είναι διατεθειμένη να εκδώσει ένα άλμπουμ με την κλασική μουσική της Αφρικής. Με την βοήθεια της Πρεσβείας της Νιγηρίας, μόλις το 2018, καταφέραμε το μέχρι τότε ακατόρθωτο. Ηχογραφήσαμε ένα σημαντικό αριθμό έργων. Το σημαντικότερο ήταν όμως ότι ο κόσμος έδειξε θερμό ενδιαφέρον για το ρεπερτόριο.

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

– Ποιες λέξεις θα χρησιμοποιούσατε για να περιγράψετε την αφρικανική μουσική για πιάνο και τις διαφορές της με την κλασική δυτικοευρωπαϊκή μουσική για το όργανο;

Θέλω να ξεκαθαρίσω τη διαφορά μεταξύ της αφρικανικής κλασικής μουσικής και της κλασικής μουσικής. Στην αφρικανική κλασική μουσική χρησιμοποιείται για παράδειγμα η μορφή της σονάτας, όπως την βρίσκουμε στους Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν. Το υλικό όμως και η έμπνευση που εφαρμόζονται σε αυτό το περιεχόμενο προέρχονται από την αφρικανική μουσική. Αντίστοιχα, η αίσθηση και η έννοια του ρυθμού στην αφρικανική κλασική μουσική δεν σχετίζεται με την έννοια του ρυθμού στην μουσική του κεντροευρωπαϊκού χώρου. Θα λέγαμε ότι παρουσιάζει στενή συγγένεια με τα ρυθμικά χαρακτηριστικά διαφόρων τοπικών λαϊκών παραδόσεων της Αφρικής.

– Πώς εκλαμβάνετε την προβολή πιανιστών αφρικανικής κλασικής μουσικής στην παγκόσμια μουσική σφαίρα;

Από το 2018 και έπειτα έλαβε χώρα μια επανάσταση, τουλάχιστον στο Ηνωμένο Βασίλειο και συγκεκριμένα στην Αγγλία, σχετικά με το πως ερμηνεύεται αυτού του είδους η μουσική. Και το κοινό ήταν ενθουσιώδες. Το ρεπερτόριο αυτό άγγιξε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Λίγο αργότερα, αποφάσισα να ξεκινήσω μια σειρά συναυλιών για την αφρικανική μουσική. Φέτος θα είναι η έκτη συνεχόμενη χρονιά αυτής της σειράς.

Πώς σας επηρέασε στην ερμηνεία των συνθέσεων αυτών η φιλοσοφία του συνθέτη από τη Νιγηρία Akin Euba σχετικά με την ένωση της αφρικανικής παραδοσιακής μουσικής με τη δυτική κλασική;

Ήταν μια σταδιακή διαδικασία. Φυσικά την πρώτη φορά που προσέγγισα το ρεπερτόριο αυτό είχα την οπτική ενός εκτελεστή κλασικής δυτικής μουσικής. Αν δεν αλλάξεις την οπτική πλευρά του παιξίματός σου, όπως ακριβώς λέει και ο σημαντικός συνθέτης Akin Euba στα γραπτά του, τότε η μουσική αυτή δεν είναι ούτε αφρικανική ούτε κλασική. Αυτό με παρακίνησε και το έψαξα παραπάνω, διάβασα περισσότερο και αποφάσισα να επικεντρωθώ στην παράδοση και πως αυτή επιβιώνει σε αυτά τα έργα. Για παράδειγμα, υπάρχουν έργα του Akin Euba για πιάνο που έχουν πολύ απλή διάρθρωση. Είναι ένα κολάζ παραδοσιακών τραγουδιών: μαθαίνεις να τα παίζεις με το αυτί. Είναι ένα καινούργιο ταξίδι.

– Καταλαβαίνουμε ότι έχετε πολιτιστικές επιρροές τόσο από τη Νιγηρία όσο και από τη Ρουμανία. Μπορούμε να κάνουμε παραλληλισμούς μεταξύ των δύο πολιτισμών όσον αφορά στη μουσική;

Περιέργως υπάρχουν κάποιες ομοιότητες. Η μητέρα μου έχει καταγωγή από την Ρουμανία. Πήρα την βασική μου εκπαίδευση σε σχολείο στην Ρουμανία, οπότε γνωρίζω αρκετά πράγματα για τη ρουμανική παραδοσιακή μουσική που παίζεται πολύ στις εθνικές τους εορτές. Από την άλλη πλευρά, ο πατέρας μου είναι Νιγηριανός με έντονη εθνική ταυτότητα. Έχω παραστεί προσωπικά σε πολλές παραδοσιακές τελετές με την οικογένεια μου. Ο παππούς μου μάλιστα από την πλευρά του πατέρα μου είναι μουσικός. Και πολύ δημοφιλής! Παλιότερα, θυμάμαι ότι σε μία συνεργασία μου με μία ορχήστρα στην Ρουμανία, έπαιξα ένα έργο αφρικανικής κλασικής μουσικής στο τέλος της συναυλίας. Ο κόσμος ενθουσιάστηκε. Η αλήθεια είναι ότι δεν το περίμενα. Εκείνη την στιγμή έγινε σε μένα εμφανές ότι οι δύο παραδόσεις έχουν κοινά στοιχεία, χωρίς να χρειάζεται κάποια μουσικολογική ανάλυση για να το αποδείξει.

Μέσα από τις διηγήσεις της Ρεμπέκα κατανοήσαμε πώς η πιανιστική παράδοση της Αφρικής διαφοροποιείται από αυτή της Ευρώπης, αλλά και τον αγώνα που κατέβαλλε η ίδια, τόσο για να αναδειχθεί σαν κορυφαία πιανίστρια, αλλά και να βοηθήσει όλον τον κόσμο να γνωρίσει και να αγαπήσει την αφρικανική πιανιστική μουσική. Μέσα από τη δουλειά της, το πιάνο γίνεται μια «Γέφυρα Μουσικής» ανάμεσα στις δύο Ηπείρους.

Τη Ρεμπέκα Ομόρντια θα συνοδεύσει στο ρεσιτάλ της η εκτελέστρια κρουστών Σοφία Κάκκου στο djembe, φοιτήτρια του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με ειδίκευση στα παραδοσιακά κρουστά και ενεργή μουσικός από το 2013. Έχει συμμετάσχει σε πολλά διαφορετικά σχήματα ελληνικής αλλά και έθνικ μουσικής. Την ευχαριστούμε θερμά για την παρουσίαση της αφρικανικής μουσικής για κρουστά που έκανε στο Πάντειο, όπου επεσήμανε διαφορές και ομοιότητες με τα κρουστά στις μουσικές των Βαλκανίων.

Μια Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού vol. 9:
African pianism – Ρεσιτάλ πιάνου της Rebeca Omordia
7 Μαρτίου 2024, 21:30 | Μικρή Σκηνή Στέγης

Πρόγραμμα:

  • Ayo Bankole (1935-1976, Νιγηρία): Piano Sonata no. 2 “The Passion” (1959), Egun Variations (1970 περίπου)
  • Christian Onyeji (γενν. 1967, Νιγηρία): “Ufie, Igbo dance” (2008)
  • Grant McLachlan (γενν. 1956, Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία): “Senzeni na?” (2022)
  • Mokale Koapeng (γενν. 1963, Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία): “Prelude” (2009)
  • Fred Onovwerosuoke (γενν. 1960, Γκάνα): “24 Studies in African Rhythms”: “Aye dance 1”, “Aye dance 3”, “Pende”, “Sanza”, “Raging River dance 2” (2007)
  • Akin Euba (1935–2020, Νιγηρία): “Yoruba Songs Without Words”: “Ore meta”, για πιάνο και κρουστά (1959/1975)

Όλα τα έργα παίζονται σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα.

Συμμετέχει η Σοφία Κάκκου: κρουστά

Διαβάστε επίσης:

«Μια Γέφυρα Μουσικής Πάνω από τη Συγγρού» επιστρέφει για ένατη χρονιά!