Μανώλης Χάρος: Ξαναανακαλύπτοντας τον μεγάλο ρομαντικό ποιητή των συναισθημάτων και της Επανάστασης

O Μανώλης Χάρος είναι ζωγράφος και χαράκτης. Αυτόν το καιρό και μέχρι τις 30 Ιουνίου παρουσιάζει στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη την έκθεση «…δύο φλόγες…», με έργα, χαρακτικά, ζωγραφικά και καλλιτεχνικές εκδόσεις που όλα αναφέρονται στο έργο του Διονύσιου Σολωμού, και ιδιαίτερα στο κείμενο «Διάλογος».

Η έκθεση «Διονύσιος Σολωμός… δύο φλόγες… Μανώλης Χάρος» πραγματοποιείται σε επιμέλεια της Διευθύντριας της Βιβλιοθήκης Μαρίας Γεωργοπούλου και του Σίμου Ζένιου, Δρ. Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Αναπληρωτή Διευθυντή στο Κέντρο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για τη Μελέτη του Ελληνικού Πολιτισμού στο UCLA.

***

Η έκθεση «Δύο Φλόγες» στη Γεννάδειο βιβλιοθήκη πηγαίνει προς το τέλος της. Οι σκέψεις μου δεν έχουν χαρακτήρα απολογισμού, αφού ακόμα μένουν πολλές μέρες που η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό, όμως για μένα αποτελεί ήδη σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μου. Η αντιμετώπιση από το κοινό, τους φίλους, τους ομότεχνους, όσους γενικά είδαν την έκθεση και τα έργα, είναι τόσο θετική που δεν μου αφήνουν αμφιβολίες ως προς την αξία του γεγονότος στην πορεία μου. Πάντα ήταν και είναι μεγάλη η αγάπη μου για τις βιβλιοθήκες, γενικά. Μέσα σε κάποιες από αυτές έχω περάσει ώρες ατελείωτες σε κόσμους και χρόνους πολλούς και διάφορους, ζώντας στη χρονοκάψουλα του χώρου και των βιβλίων. Μια έκθεση εικαστική όμως, μέσα σε έναν τέτοιο οργανισμό πάντα μου προκαλούσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Έτσι λοιπόν, προηγήθηκε το βιβλίο «Δύο φλόγες», με το κείμενο του Σολωμού με χαρακτικά μου, στοιχειοθέτηση στο χέρι, τυπωμένα σε παραδοσιακό παλαιό πιεστήριο σε χαρτί Amalfi, σε 80 αντίτυπα. Κατόπιν ήρθε το αναγκαστικό κλείσιμο των πάντων λόγω του covid. Σε αυτό το χρονικό διάστημα έζησα με τα ποιήματα του Σολωμού παρέα, ξαναανακαλύπτοντας τον μεγάλο ρομαντικό ποιητή των συναισθημάτων και της Επανάστασης. Σχεδιάζοντας την έκθεση που θα παρουσίαζε το βιβλίο μου – το κείμενο του Σολωμού – την ποίηση –  την Επανάσταση – τον Αγώνα όπως τον λέγανε τότε. Το πάθος – τη φύση – τις φλόγες. Τυπωμένα και δουλεμένα σε χαρτί τα έργα μου, σε έναν διάλογο με το χαρτί των βιβλίων, αλλά και των εφημερίδων τοίχου, των αφισών, των προκηρύξεων, όλων εκείνων των τυπωμένων πραγμάτων που ήταν και είναι όπλα στα χέρια των αγωνιστών. Γιατί και ο Σολωμός, όπως όλοι οι ποιητές της εποχής του ρομαντισμού ήταν αγωνιστές που έδιναν και αυτοί τις μάχες τους για την ελευθερία και τη γλώσσα. Κάπως έτσι σκέφτηκα το μεγάλο έργο μνημειακών διαστάσεων, τυπωμένο όμως σε χαρτί, σαν μια υπερμεγέθη αφίσα σαν αυτές που διασταυρώνουμε στους τοίχους της πόλης.

Όμως τα ποιήματά του, τα γεμάτα από σκιές και φαντάσματα, με γοήτευσαν εξίσου. Οι στιγμές της σελήνης, όπως τις διηγούνται στίχοι όλο συναίσθημα, μου δημιουργούν αμέτρητες εικόνες. Έτσι αποφάσισα να κάνω τρεις πλακέτες, (παλαιός εκδοτικός όρος που αφορά βιβλίο 4-6 σελίδων ενός μόνο ποιήματος) για τρία ποιήματα του Σολωμού που αναφέρονται στο φεγγάρι. «Ύμνος στη Σελήνη», «Μια φωνή», «Η σκιά του τυφλού ποιητή». Με ένα χαρακτικό για το κάθε ένα. Πολύτιμη ήταν η βοήθεια του φιλολόγου Σίμου Ζένιου που μου τα πρότεινε και τα επιμελήθηκε. Στα κείμενα του Σολωμού, καθώς δεν εκδόθηκαν όσο ζούσε ο ποιητής, κάθε ένας επιμελητής των μετέπειτα εκδόσεων, ερμήνευσε τα περίεργα γράμματά του αλλιώς. Έτσι η βοήθεια του κυρίου Ζένιου ήταν ουσιαστική.

Τα βιβλία με το χαρακτικό που συνοδεύει κάθε ένα από αυτά τυπώθηκαν σε 33 αντίτυπα με ανάλογα εκδοτικά χαρακτηριστικά με τον «Διάλογο».

Κατόπιν, και ενώ η έκθεση και οι εκδόσεις ήταν έτοιμες, ένα δραματικό γεγονός ήρθε να προστεθεί στη σχέση μου με το έργο του Σολωμού. Ένα ναυάγιο σκάφους που ήταν γεμάτο πρόσφυγες σε απόκρημνα βράχια των Κυθήρων, με έκανε κυριολεκτικά να βρεθώ μέσα στο ποίημα του Σολωμού «Ο Κρητικός», που έχει το ίδιο ακριβώς θέμα. Γι’ αυτό έγιναν κάποια έργα από εκείνη τη νύχτα, και ένα ακόμα έργο στη φόρμα βιβλίου (artist book) δημιουργήθηκε και μπήκε στην έκθεση στη Γεννάδειο. Μετά, και αφού η έκθεση ξεκίνησε να λειτουργεί, σκέφτηκα τις τρεις πλακέτες και τον Κρητικό που είναι σε μικρότερη διάσταση να τα παρουσιάσω σαν έναν τόμο, σαν βιβλία που είναι, να βρίσκονται συγκεντρωμένα μαζί στις βιβλιοθήκες που θα υπάρχουν. Η έκθεση «Δύο φλόγες» είναι μια έκθεση σύγχρονης τέχνης που βρίσκεται σε μια σημαντική βιβλιοθήκη της Αθήνας. Η ισορροπία των τεχνών (ποίηση- εικαστικά- χαρακτική- τέχνη βιβλίου), αλλά και ο διάλογος με το έργο ενός μεγάλου ποιητή που θαυμάζω, αποτέλεσε την αφορμή και το προσωπικό στοίχημα. Τα εικαστικά στη σύγχρονη τέχνη έχουν ένα πλήθος εργαλείων στη διάθεσή τους, που κάνουν την περιπέτεια της εικόνας, ανεξάρτητα από το θέμα που πραγματεύεται, ιδιαίτερα γοητευτική.

Νομίζω πως η έκθεση όσο ακόμα διαρκεί στη Γεννάδειο βιβλιοθήκη είναι εικόνα μιας μεγάλης προσωπικής μου περιπέτειας. 

Διαβάστε επίσης:

«Διονύσιος Σολωμός… δύο φλόγες… Μανώλης Χάρος»: Έκθεση στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη