Λένα Διβάνη: Όλες οι γυναίκες εκπαιδεύονται να στροβιλίζονται γύρω από τους άντρες της ζωής τους

Ένας άντρας ένα βήμα πριν τον θάνατο και τρεις γυναίκες –η σύζυγος, η ερωμένη, και η μητέρα του– οι οποίες διεκδικούν λυσσαλέα ένα κομμάτι του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ακόμα κι εκείνη την ύστατη ώρα. Ένα βιβλίο που επιστρατεύει το ζήτημα της μεταμόσχευσης για να προβληματίσει σχετικά με τους πολλαπλούς ρόλους που καλείται να παίξει μια γυναίκα, τα κοινωνικά στερεότυπα, τους συμβιβασμούς, τις εθελούσιες ή και μη αυταπάτες, και το εντέλει κίβδηλο αίσθημα της ιδιοκτησίας απέναντι στα αγαπημένα πρόσωπα. Η Λένα Διβάνη παραδίδει μια ολοζώντανη νουβέλα με έντονο το στοιχείο της προφορικότητας και ανατροπές που θα οδηγήσουν αναπόδραστα στη λύση του δράματος.

Το βιβλίο «Για την καρδιά και το συκώτι του» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.

***

-Στο βιβλίο σας ερίζουν τρεις γυναίκες, η μία ανώτερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, η άλλη χαμηλού, και η τρίτη απροσδιόριστου. Πιστεύετε ότι η κοινωνική τάξη και το μορφωτικό επίπεδο είναι καθοριστικά ως προς τον τρόπο που εκφράζει ή και βιώνει κάποιος το συναίσθημά του;

Ασφαλώς το πιστεύω. Κάθε κοινωνική τάξη έχει τον δικό της τρόπο να εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Δεν πιστεύω να το αμφισβητεί κανείς αυτό. Αν λ.χ. εκστομίσω μια προσβολή εναντίον ενός εργάτη, θα με βρίσει. Αν το κάνω σ’ έναν καθηγητή πανεπιστημίου θα μορφάσει απαξιωτικά και θα απομακρυνθεί, αν το κάνω σ’ έναν μαφιόζο θα βάλει τους μπράβους του να με πετάξουν έξω με τις κλωτσιές. Η γυναικεία κοινωνική μορφοποίηση όμως είναι πρωτοφανώς διαταξική. Όλες οι γυναίκες, πλούσιες και φτωχές, μορφωμένες ή αμόρφωτες, εκπαιδεύονται από τα γεννοφάσκια τους να στροβιλίζονται γύρω από τους άντρες της ζωής τους και να ικανοποιούν πρώτα τις ανάγκες του, μετά τις ανάγκες όλης της ευρύτερης οικογένειας και τέλος, αν περισσέψει χρόνος, τις δικές τους.

-Πόσο συχνά βλέπετε γύρω σας άντρες σαν τον Χαραλάμπη, το μήλον της έριδος στο βιβλίο σας;

Ο Χαραλάμπης ή Μπάμπης ή Χάρης για κάθε μια γυναίκα εμφανίζει διαφορετικό πρόσωπο, γι’ αυτό έχει και διαφορετικό όνομα. Όταν ξεκινάει η νουβέλα είναι μια σκιά, ένας ημιθανής άνθρωπος. Όταν όμως ήταν ζωντανός και ακμαίος έκανε από μικρός ό,τι η κοινωνία τον εκπαίδευσε να κάνει: περίμενε από τις γυναίκες της ζωής του να χορεύουν στον ρυθμό του. Από την (ελληνίδα) μάνα του περίμενε να του αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι μέχρι να πεθάνει. Για τη γυναίκα του θεωρούσε φυσικό να αναλάβει την οργάνωση του σπιτιού, του γραφείου και την κοινωνική ζωή που θα μεγάλωνε την πελατεία του. Τέλος, από την ερωμένη του ζητούσε εύκολη και δωρεάν σεξουαλική αναψυχή. Έπρεπε όμως να  πείσει κάθε μια απ’ αυτές ότι ήταν σημαντικές για να εξακολουθήσουν να υπηρετούν τις ανάγκες του, οπότε εμφανιζόταν σε κάθε μία με άλλο προσωπείο. Ο άντρας αυτός είναι αρχετυπικός, συμβολικός θα έλεγα, και, ναι, τον βλέπω πιο συχνά απ’ ό,τι θα ήλπιζα.

-Και οι τρεις γυναίκες στο βιβλίο σας αξιώνουν τον Χαραλάμπη, έναν άντρα στο τέλος της ζωής του, ως ιδιοκτησία τους. Τελικά ανήκε σε κάποια από τις τρεις;

Όχι βέβαια. Πρώτα απ’ όλα κανείς δεν είναι κανενός, όλοι και όλες του εαυτού μας είμαστε. Ή μάλλον θα έπρεπε να είμαστε. Ο Χαράλαμπος, ως άντρας, επειδή η κοινωνία τού το επέτρεψε είναι 100% του εαυτού του. Εμείς δυστυχώς δεν το έχουμε πάρει ακόμα αυτό το μάθημα παρά τα βήματα προς την απελευθέρωση που έχουμε κάνει. Ριχνόμαστε με φόρα πάνω στη ζωή των μελών της οικογενείας μας νομίζοντας ότι μας ανήκουν ενώ στην ουσία τους ανήκουμε. Η ισορροπία θα έρθει όταν όλοι συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε αυτόνομα όντα, που οφείλουμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας πρώτα για να μπορέσουμε να δώσουμε μετά κι αυτά που θέλουμε και πρέπει να δώσουμε σε όσους αγαπάμε. Θυμηθείτε τις οδηγίες που δίνουν οι αεροσυνοδοί στα αεροπλάνα: Σε περίπτωση που η καμπίνα χάσει οξυγόνο, πρώτα βάζεις τη μάσκα σου να μην πεθάνεις και μετά βάζεις τη μάσκα του παιδιού σου. Αλλιώς θα πεθάνετε και οι δυο.

-Πόσο εύκολο είναι να σπάσει μια γυναίκα το στερεότυπο είτε της αξιοσέβαστης μητέρας ή συζύγου είτε της αφελούς ερωμένης και να ορίσει η ίδια τη ζωή της όπως το επιθυμεί και χωρίς –όσο είναι αυτό εφικτό– ψευδαισθήσεις; Ποιο το τίμημα;

Δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι αιώνες ψυχικού πειθαναγκασμού που έδωσαν αυτή τη στρεβλή φόρμα στη γυναικεία ψυχή. Ευτυχώς οι νεότατες γενιές έχουν αρχίσει να βγάζουν σφυράκια και να βαράνε το τείχος. Όχι χωρίς αντίτιμο φυσικά. Οι ανεξάρτητες γυναίκες που σκέφτονται out of the box αντιμετωπίζονται από τους άντρες με φόβο ανάμικτο με θαυμασμό, κάτι που λίγοι άντρες θεωρούν σέξι. Αυτοί οι λίγοι είναι που αξίζουν τον κόπο όμως. Οι άλλοι θα βολευτούν με μια πιο  βολική ύπαρξη  που δεν θα απειλήσει τον «ανδρισμό» τους, που προφανώς είναι πολύ εύθραυστος για να απειλείται τόσο εύκολα…

-Διαβάζοντας το βιβλίο σας η ζωντάνια των διαλόγων με έκανε να σκεφτώ ότι θα διασκευαζόταν εύκολα για να ανεβεί στο σανίδι. Έχει περάσει αυτή η σκέψη από το μυαλό σας;

Είναι σίγουρο ότι θα γίνει θεατρικό. Γράφτηκε για να γίνει θεατρικό άλλωστε. Ήθελα να γράψω κάτι που να είναι μπουνιά στο κεφάλι (το δικό μου πρώτα και μετά των άλλων) και ένιωσα ότι μόνο η θεατρική γραφή θα είχε αυτή τη δύναμη και την αμεσότητα.

– Το ζήτημα της μεταμόσχευσης σας απασχόλησε μόνο ως μεταφορά ή σας έχει απασχολήσει και ως πραγματικό ζήτημα, δεδομένου ότι στη χώρα μας επιβιώνουν ακόμα ταμπού ως προς αυτό;

Αρχικά το χρησιμοποίησα ως μια καταπληκτική σύμβαση που βόλευε την εξέλιξη της ιστορίας που ήθελα να πω. Γιατί ενώ θα το καταπίναμε αμάσητο ότι οι γυναίκες αυτές δίνουν μάχη για την καρδιά του ζωντανού Χαραλάμπη/Μπάμπη/Χάρη, είναι γκροτέσκο και σουρεαλιστικό και θλιβερό να αγωνίζονται για τον τίτλο ιδιοκτησίας της πραγματικής καρδιάς του που είναι απονεκρωμένη. Έτσι κατέληξα να μιλάω και για την δωρεά οργάνων, που την στηρίζω τρομερά. Έχω δώσει εντολή στους δικούς μου να δώσουν ό,τι ποιοτικό όργανο βρουν όταν εγώ θα βολτάρω στας αιωνίους μονάς. Βέβαια το πιο πολύτιμο όργανό μου, το μυαλό μου, η φαντασία μου, δεν μεταμοσχεύεται…

– Στην εργογραφία σας περιλαμβάνονται τόσο βιβλία που γράφετε ως ιστορικός όσο και βιβλία που γράφετε ως συγγραφέας μυθοπλασίας, κάποτε δε διαφαίνονται και οι δύο ιδιότητές σας στο ίδιο βιβλίο. Πώς διατηρείτε την ισορροπία; Γέρνει κάπου η πλάστιγγα;

Μια γέρνει εδώ, μια γέρνει εκεί αυτή η πλάστιγγα. Άλλωστε οι άνθρωποι είμαστε σαν τα κρεμμύδια, έχουμε πολλές στρώσεις (και συχνά το ξεφλούδισμα φέρνει κλάμα). Εγώ ξεδιπλώνω τις φλούδες μου συνεχώς ελπίζοντας να μην πατήσω καμιά. Πάντως όλοι οι δημιουργικοί άνθρωποι είμαστε κομματάκι ανισόρροποι, οπότε μην ψάχνετε ισορροπία. Από το χάσμα μας αυτό βγαίνουν τα λουλούδια.

Photo Credit: Konstantinos Tzemis 

Διαβάστε επίσης:

Για την καρδιά και το συκώτι του: Μια νουβέλα από τη Λένα Διβάνη