Κάποτε Ήμασταν Κήποι: Ομαδική έκθεση από την DEO στη Χίο

Η φετινή θερινή έκδοση της DEO περιλαμβάνει μια μεγάλης κλίμακας εικαστική έκθεση με τίτλο Κάποτε Ήμασταν Κήποι, με τη συμμετοχή 12 καλλιτεχνών διεθνούς φήμης, καθώς και ένα παράλληλο πρόγραμμα που θα διεξάγεται καθόλη τη διάρκεια της έκθεσης, από τις 5 Ιουλίου ως τις 7 Σεπτεμβρίου.

Πρωτότυπα έργα δημιουργημένα ειδικά για την DEO, μαζί με υφιστάμενα έργα, σε μια πολυφωνία μέσων –γλυπτά, κεραμικά, εγκαταστάσεις και μια μοναδική κηποτεχνική αναδημιουργία– θα εγκατασταθούν σε έναν υπαίθριο χώρο 30 στρεμμάτων, ένα τυπικό περιβόλι του Κάμπου της Χίου, το οποίο ανοίγει για πρώτη φορά στο κοινό για το διάστημα του καλοκαιριού.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

5 ΧΡΟΝΙΑ DEO

Φέτος η DEO συμπληρώνει πέντε χρόνια δραστηριότητας από την ίδρυσή της, το 2021. Στο διάστημα αυτό έχει υλοποιήσει πέντε θερινά προγράμματα αφιερωμένα στη σύγχρονη τέχνη, υποστηρίζοντας 35 καλλιτέχνες/ιδες από τέσσερις ηπείρους, σε μεγάλης κλίμακας εκθέσεις και παράλληλες δράσεις που ξεδιπλώνονται σε όλη τη Χίο. Η περσινή έκθεση Τα Όνειρά μου Γκρεμίστηκαν στα Τείχη σου, στο μεσαιωνικό χωριό Βέσσα, την οποία επισκέφθηκαν περισσότεροι από 9.000 επισκέπτες, έδειξε ότι η DEO κινητοποιεί κάθε χρονιά όλο και περισσότερο, στήνοντας εμπειρίες που προσελκύουν ποικίλα κοινά και αναζωογονούν τον διαπολιτισμικό διάλογο. Ένα αναπτυσσόμενο δίκτυο δωρητών και υποστηρικτών διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην πραγματοποίηση των ευρείας απήχησης του έργου της DEO, το οποίο αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο, με δημοσιεύματα στα μέσα ArtReview, Frieze, The New York Times, Artforum, Monocle, Το Βήμα, Euronews και Estadão, μεταξύ άλλων. H DEO συνεχίζει, παράλληλα, να υλοποιεί μια ποικιλία από πρωτοβουλίες, όπως προγράμματα καλλιτεχνικής διαμονής, δημόσιες αναθέσεις, εκπαιδευτικά εργαστήρια κ.ά., σε στενή συνεργασία με τοπικούς και διεθνείς εταίρους.

ΘΕΡΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2025

Κάποτε Ήμασταν Κήποι

• Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Mohammad Alfaraj, Μάρθα Δημητροπούλου, Emre Hüner, Derek Jarman, Μαρία Λοϊζίδου, Ανέστης Μιχάλης, Ναταλία Παπαδοπούλου, Yaşam Şaşmazer, Teresa Solar Abboud, Σωκράτης Σωκράτους, Τεό Τριανταφυλλίδης, Adriana Varejão
• Επιμέλεια: Άκης Κόκκινος

Με αφορμή την πέμπτη επέτειό της, η DEO παρουσιάζει την έκθεση Κάποτε Ήμασταν Κήποι στο ιστορικό κτήμα Καράβα (Καράβικο), στον Κάμπο της Χίου. Η έκθεση εξετάζει τους αναπόφευκτους κύκλους της ανάπτυξης και της παρακμής, διερευνώντας τη φθορά των σωμάτων, των ιδεών, των χώρων και των σχέσεων μέσα από τον συμβολισμό του κήπου.

Η έκθεση Κάποτε Ήμασταν Κήποι περιλαμβάνει νέα έργα, ειδικά σχεδιασμένα για τον συγκεκριμένο χώρο, μαζί με υφιστάμενα έργα και μια κηποτεχνική αναδημιουργία, από δώδεκα διεθνείς καλλιτέχνες/ιδες: τους Mohammad Alfaraj, Μάρθα Δημητροπούλου, Derek Jarman, Emre Hüner, Μαρία Λοϊζίδου, Ανέστη Μιχάλη, Ναταλία Παπαδοπούλου, Yaşam Şaşmazer, Σωκράτη Σωκράτους, Teresa Solar Abboud, Τεό Τριανταφυλλίδη και Adriana Varejão. Ο καθένας και η καθεμιά τους εξετάζει πώς συνυπάρχουν οι πράξεις φροντίδας και οι τροχιές φθοράς, ανιχνεύοντας τα μεταβαλλόμενα όρια μεταξύ ακμής, παραμέλησης και μεταμόρφωσης. Τα έργα τους διατρέχουν την ευθραυστότητα του σώματος, τη διάβρωση των ιδεών, τη μεταμόρφωση των τοπίων και την ευπάθεια των σχέσεων, υφαίνοντας μια αφήγηση που αφορά τόσο την απώλεια όσο και την ανανέωση.

Η έκθεση φιλοξενείται στο ιστορικό Καράβικο, ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα κτήματα στον Κάμπο, και ξεδιπλώνεται σε ένα σκηνικό που διαμορφώθηκε από μια πολυεπίπεδη κληρονομιά αιώνων καλλιέργειας της γης. Ο Κάμπος, άλλοτε ένα ακμάζον μωσαϊκό από περιβόλια εσπεριδοειδών και αρχιτεκτονική φινέτσα, προσφέρει ένα οδυνηρό πλαίσιο για τους προβληματισμούς της έκθεσης: ένα τοπίο όπου τα ίχνη της αφθονίας του παρελθόντος και της σημερινής στασιμότητας συγκλίνουν, φωτίζοντας τις εντάσεις μεταξύ παρακαταθήκης, ομορφιάς και παροδικότητας.

Στην ουσία της, η έκθεση Κάποτε Ήμασταν Κήποι εξετάζει την ένταση ανάμεσα στη διατήρηση και στη μεταμόρφωση. Σε έναν κόσμο που δίνει προτεραιότητα στο καινούργιο και απορρίπτει το παλιό, η έκθεση εξετάζει την επιθυμία μας να παραμένουμε ζωντανοί και επίκαιροι. Πώς πορευόμαστε ανάμεσα στη μνήμη και στη λήθη, ανάμεσα στην ανάπτυξη και στην παρακμή; Το σώμα, όπως και ένας κήπος, είναι ένας τόπος συνεχών αλλαγών, που χαρακτηρίζεται τόσο από ευαλωτότητα όσο και από ήρεμη ανθεκτικότητα. Η διαδικασία της γήρανσης, που συχνά γίνεται αντιληπτή ως διάβρωση, μπορεί επίσης να προσφέρει ένα διαφορετικό είδος ελευθερίας: μια απελευθέρωση από τις απαιτήσεις της νεότητας και της παραγωγικότητας, και μια αποδοχή της ατέλειας και της παροδικότητας.

Μέσα από γλυπτά, εγκαταστάσεις, κεραμικά, ένα ψηφιακό έργο και μια κηποτεχνική αναδημιουργία, οι καλλιτέχνες προβληματίζονται για τη βιαιότητα των συστημάτων –φυσικών, πολιτιστικών και θεσμικών– που υπαγορεύουν τι καλλιεργείται και τι αφήνεται να μαραθεί. Η φθορά, που τόσο συχνά φοβόμαστε, επαναπροσδιορίζεται εδώ ως ένα είδος ομορφιάς: μια διαδικασία μετασχηματισμού και όχι μια κατάληξη. Τα σώματά μας, οι ιστορίες μας και οι σχέσεις μας μοιάζουν με έναν κήπο που απαιτεί συνεχή φροντίδα, αλλά υπόκειται πάντα στις δυνάμεις του χρόνου.

Η έκθεση Κάποτε Ήμασταν Κήποι είναι τελικά ένας διαλογισμός για την αποδοχή. Δεν παρέχει απαντήσεις, αλλά καλεί τους θεατές να σταθούν στα ερωτήματα: τι μένει όταν το σώμα εξασθενεί, όταν μια ιδέα ξεθωριάζει, όταν ένας χώρος καταρρέει; Στα περιβόλια του Κάμπου, όπως και στα έργα των δώδεκα καλλιτεχνών, βρίσκουμε μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι το να είσαι ζωντανός σημαίνει να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση συνεχούς γίγνεσθαι. Ο κήπος, όπως και η μνήμη, δεν είναι ποτέ στατικός –είναι μια ζωντανή οντότητα που αναπνέει και διαμορφώνεται από τα χέρια που τον φροντίζουν και τις δυνάμεις που τον διαβρώνουν. Αυτή η έκθεση είναι μια ωδή σε αυτή την εύθραυστη ομορφιά, μια απόδειξη της αξιοπρέπειας εκείνου που παραμένει ακόμη και όταν ξεθωριάζει.

Η έκθεση θα πλαισιωθεί από ένα πλούσιο πρόγραμμα παράλληλων δράσεων, οι οποίες θα πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της εικαστικής έκθεσης και θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, εκπαιδευτικές δραστηριότητες για παιδιά, ξεναγήσεις στην έκθεση, περιπάτους στον Κάμπο, ομιλίες προβολές, ανοιχτό αναγνωστήριο και ποικίλες ακόμα δραστηριότητες σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, συλλόγους και οντότητες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Η DEO κινείται νομαδικά μέσα στα όρια της Χίου και παρουσιάζει το θερινό πρόγραμμά της κάθε καλοκαίρι σε ένα διαφορετικό σημείο του νησιού. Έπειτα από την περσινή μεταστοιχείωση του μεσαιωνικού χωριού Βέσσα, στη νότια Χίο, σε ένα υπαίθριο μουσείο σύγχρονης τέχνης, η DEO φέτος προσεγγίζει τον Κάμπο, μια μοναδική παράκτια πεδινή έκταση σε απόσταση 6 χλμ από τη Χώρα της Χίου, που φημίζεται για τα “μαντερινοπορτόκαλά” της και τα γενοβέζικα αρχοντικά.

Τι πιο ταιριαστό για τη φετινή έκθεση Κάποτε Ήμασταν Κήποι, από τον «Κήπο των Εσπερίδων» της Χίου; Το μοναδικό στο Αιγαίο σύνολο όπου το οικιστικό και το αγροτικό συναρθρώνονται οργανικά και αδιαχώριστα. Η περιοχή υπήρξε πηγή εμπορικού πλούτου και εξαιρετικής φήμης για το νησί, από την πρώτη περίοδο της γενουατικής κατοχής, τον 14ο αιώνα, μέχρι τον ύστερο 20ό αιώνα, όταν οι τελευταίες καραβιές με “μανταρίνι Χίου” (κατοχυρωμένο ως προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης – ποικιλία του είδους Citrus deliciosa tenore), συσκευασμένο ως είδος πολυτελείας, ξεφορτώθηκαν στα λιμάνια της Ευρώπης. Πυκνά περιβόλια εσπεριδοειδών μικρής κλίμακας περιστοιχίζουν εξαιρετικά κομψές επαύλεις, με ιταλικές, οθωμανικές και δυτικοευρωπαϊκές αρχιτεκτονικές επιρροές, χτισμένες με τον ντόπιο πωρόλιθο που βάφει με αποχρώσεις του κόκκινου το πράσινο τοπίο. Ο Κάμπος είναι ένα σύνολο όπου η υψηλή αισθητική και η ανεπτυγμένη τεχνολογία συγκεράστηκαν μοναδικά, όπως μαρτυρούν οι αριστοτεχνικές λεπτομέρειες ενός εκλεπτυσμένου αρδευτικού συστήματος που θεμελιώθηκε κατά τη Γενουατική περίοδο: στέρνες, μαγγανοπήγαδα, κρήνες, ποτιστές – στοιχεία που μάλιστα απαθανατίστηκαν από τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη στο μνημειώδες έργο ζωής του «Η αρχιτεκτονική της Χίου». Υπήρξε τόπος ανάπαυλας μιας τάξης κοσμοπολιτών εμπόρων που δεν υπάρχει πια και φυτώριο τεχνιτών της πέτρας, του βοτσαλωτού, της διάνοιξης πηγαδιού, που σβήνει γοργά, όπως τα ηχοτοπία του παραδοσιακού ποτίσματος.

Δέκα περίπου χρόνια πριν, ο Κάμπος συμπεριλήφθηκε στα πλέον απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη, από την πανευρωπαϊκή ομοσπονδία μη κυβερνητικών οργανώσεων για τον πολιτισμό Europa Nostra – θεσμική επιβεβαίωση ότι ο Κάμπος, χαρακτηρισμένος ως «παραδοσιακός οικισμός» και «ιστορικός τόπος», πλέον αιωρείται ανάμεσα στην πλούσια ιστορία του και τη σημερινή του συρρικνωμένη πραγματικότητα. Η έκθεση Κάποτε Ήμασταν Κήποι φέρνει στο προσκήνιο την κληρονομιά και ιστορία μιας περιοχής που υπήρξε συνώνυμη του πλούτου και της ομορφιάς.

Η DEO, σύμφωνα με τον πάγιο στόχο της να αναδεικνύει τις ταυτότητες κάθε χιακού τόπου στον οποίο στήνει κάθε φορά το πρόγραμμά της, δημιουργεί και πάλι συνθήκες για ένα παραγωγικό ανασυστήνεσθαι, μέσα από μια βιωματική εμπειρία σε ένα από τα ωραιότερα κτήματα του Κάμπου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΕΙ ΤΗ ΦΕΤΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ DEO

Το Καράβικο υπήρξε ιδιοκτησία των αστικών οικογενειών Σγούτα, Ψυχάρη και Συγγρού, πριν περάσει στην οικογένεια Καράβα και γίνει τακτικό καταφύγιο του ποιητή Γεώργιου Δροσίνη. Εκτείνεται σε 30 στρέμματα και περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία ενός τυπικού καμπούσικου κτήματος: την αυλόπορτα με το βοτσαλωτό δάπεδο, την κύρια κατοικία, το μαγγανοπήγαδο, τη στέρνα, τα καλλωπιστικά γλυπτά, το σύστημα με τους πέτρινους ποτιστές, την αλέα, τον στάβλο, το περιβόλι με τα στοιχισμένα εσπεριδοειδή, το τοιχογύρι που οριοθετεί το κτήμα κτλ. Στο κτήμα υπάρχει και ελαιώνας, καθώς και καλλιέργειες οπωροκηπευτικών. Είναι από τα πιο όμορφα και φροντισμένα κτήματα του Κάμπου, που θα μετατραπεί σε έναν ανοιχτό και συμπεριληπτικό κήπο, έναν χώρο πολιτιστικής και κοινωνικής συνάντησης για τους κατοίκους και επισκέπτες της Χίου, καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

• Mohammad Alfaraj

Ο Mohammad Alfaraj (1993, Σαουδική Αραβία) είναι εικαστικός που ζει και εργάζεται στην Αλ Αχσά της Σαουδικής Αραβίας, μια όαση με φοινικόδεντρα που αποτελεί επίσης τη μεγαλύτερη πετρελαιοπηγή της χώρας. Μεγάλωσε με μια αγάπη για την κάμερα και το έργο του περιλαμβάνει τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία, τη γλυπτική και την ποίηση, με επιρροές από τη γενέτειρα και τα ταξίδια του, στην προσπάθειά του να καταγράψει το ίχνος, το αποτύπωμα και τον αντίκτυπο της ζωής, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Το έργο του Alfaraj μπορεί να περιγραφεί ως ένα κινηματογραφικό κολάζ μέσων. Συμμετέχει επίσης σε εργαστήρια και δραστηριότητες που βασίζονται σε δράσεις με την κοινότητα, καθώς πιστεύει ιδιαίτερα στη συλλογική δημιουργικότητα. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σε διάφορες διεθνείς ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των Delfina Residency στο Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο, Diriyah Contemporary Biennale, Ντιρίγια, Σαουδική Αραβία· Islamic Arts Biennale, Τζέντα, Σαουδική Αραβία (2023)· 16η Μπιενάλε της Λυών, Γαλλία (2022)· Jameel Arts Centre, Ντουμπάι, ΗΑΕ (2022-2021). Ο Alfaraj αποφοίτησε από το King Fahd University of Petroleum and Minerals (KFUPM), Νταχράν, Σαουδική Αραβία, το 2017 με πτυχίο Μηχανολόγου Μηχανικού. Εκπροσωπείται από τη Mennour Gallery, Παρίσι και την Athr Gallery, Τζέντα.

• Μάρθα Δημητροπούλου

Η Μάρθα Δημητροπούλου (1972, Αθήνα) ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η φύση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής και της καλλιτεχνικής της έμπνευσης. Ζώντας κυριολεκτικά μέσα στο δάσος, η καλλιτέχνιδα αντιλαμβάνεται την οικεία και καθημερινή επαφή της με τη φύση ως αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης του βιορυθμού της. Με αυτόν τον τρόπο, το έργο της πραγματεύεται σύγχρονα ζητήματα και τις αρνητικές κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις της υλικής μας κουλτούρας σε αντίθεση με τη φυσική ισορροπία και την αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση. Επιλεγμένες ομαδικές εκθέσεις/καλλιτεχνικές φιλοξενίες: A Cabinet of Curiosities, MOMus – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, Αθήνα (2025)· Vanitas, MOMus – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη ( 2024)· Dream on, ΝΕΟΝ, Αθήνα· O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2022)· Uber-Bodies, Hydra School Projects, Ύδρα· Επιτόπου, in situ installation, Άνδρος· Mimicry, Costa Navarino Engaging Art, Μεσσηνία (2014)· Δεν μιλάω ελληνικά/Io non parlo italiano, ex Convitto Palmieri, piazzetta Carducci, Λέτσε, Ιταλία (2004)· Arkadia in the City, MarbleHill House, Richmond, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο. Ατομικές εκθέσεις: TεFRα (2022), Mercedes S500 (2013), Splash (2005). Έργα της περιλαμβάνονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (Ζωγραφική) το 1997 και συνέχισε τις σπουδές της στο Λονδίνο, στο RCA (Master in Sculpture) και στο UEL (Professional Doctorate in Fine Arts), με υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ). Εκπροσωπείται από το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα στην Αθήνα.

• Emre Hüner

Ο Emre Hüner ( 1977, Κωνσταντινούπολη) ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη και στο Άμστερνταμ. Το έργο του περιλαμβάνει σχέδιο, βίντεο, γλυπτική, εγκατάσταση και γραφή, εστιάζοντας σε κατασκευασμένες αφηγήσεις και εκλεκτικές συναρμογές που διερευνούν την αρχαιολογία, τις αποτυχημένες ουτοπίες και την τεχνολογία μέσα από ευρεθέντα υλικά και αρχειακές πηγές. Βιντεοσκοπώντας επιτόπου, δημιουργώντας καθηλωτικές εγκαταστάσεις και πειραματιζόμενος με γλυπτικές μορφές, ο Hüner αμφισβητεί τις έννοιες της προόδου και της μελλοντικότητας επαναπροσδιορίζοντας αρχιτεκτονικές οντότητες και εικοτολογώντας πάνω στη γλώσσα και στην υλικότητα των οργανικών και τεχνητών μορφών. Στις ατομικές του εκθέσεις περιλαμβάνονται οι Substrata Styrene (2024)· Icononoclastic Nuclear Plastic, Sylvia Kouvali, Πειραιάς, Ελλάδα (2023)· [ELEKTROIZOLASYON]: Unknown ParameterExtro-Record, Arter, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία (2021). Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις, μεταξύ των οποίων οι to carry, 16th Sharjah Biennial, Σάρτζα, ΗΑΕ (2025)· HOW TO HOLD YOUR BREATH, 9η Μπιενάλε Ασιατικής Τέχνης, NTMoFA, Ταϊτσούνγκ, Ταϊβάν (2024)· CMD P for 2079, Allard Pierson Museum, Άμστερνταμ, Ολλανδία (2020)· Further Thoughts on Earthy Materials, Kunsthaus Hamburg, Αμβούργο, Γερμανία (2018),· 14η Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης (2015)· Manifesta 9, Γκενκ, Βέλγιο (2012)· και Younger Than Jesus, New Museum, Νέα Υόρκη (2009). Έργα του περιλαμβάνονται στις συλλογές των Tate (Ηνωμένο Βασίλειο), Arter (Τουρκία), Centre Pompidou (Γαλλία), Princeton University Art Museum (ΗΠΑ), Spencer Museum (ΗΠΑ) και Van Abbe Museum (Ολλανδία). Εκπροσωπείται από τη Sylvia Kouvali.

• Derek Jarman

Ο Derek Jarman (1942, Λονδίνο – 1994, Λονδίνο) ήταν ένας οραματιστής Βρετανός σκηνοθέτης, καλλιτέχνης και συγγραφέας, γνωστός για το πειραματικό του στυλ και την τολμηρή εξερεύνηση της σεξουαλικότητας, της πολιτικής και της ταυτότητας. Ο Jarman σπούδασε στο King’s College του Λονδίνου και αργότερα στο Slade School of Fine Art, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αναδείχθηκε σε βασική φιγούρα του πρωτοποριακού κινηματογράφου με το ντεμπούτο του Sebastiane (1976), που ξεχώρισε για τη χρήση των λατινικών και την ανοιχτή απεικόνιση του ομοερωτισμού. Έγινε ευρύτερα γνωστός με το Ιωβηλαίο (1978), μια δυστοπία εμποτισμένη από την πανκ μουσική, και το Καραβάτζιο (1986), μια πλούσια, στιλιζαρισμένη βιογραφία που σηματοδότησε τον χαρακτηριστικό συνδυασμό ιστορικής αναφοράς και queer αισθητικής. Ανάμεσα στα πιο συγκλονιστικά έργα του είναι το The Garden (1990) και το Blue (1993). Το τελευταίο ολοκληρώθηκε ενώ έχανε την όρασή του και αποτελείται εξ ολοκλήρου από ήχο πάνω σε μια μπλε οθόνη -ένας ριζοσπαστικός στοχασμός πάνω στην ασθένεια και στη θνητότητα. Ο Jarman διαμόρφωσε επίσης την εικαστική γλώσσα της ποπ κουλτούρας, σκηνοθετώντας εμβληματικά βίντεο κλιπ για καλλιτέχνες όπως οι Smiths και οι Pet Shop Boys, γεφυρώνοντας έτσι την ευαισθησία της πρωτοπορίας με τα μαζικά μέσα. Ο κήπος του στο Prospect Cottage στο Νταντζενές, που διαμορφώθηκε υπό την απειλητική σκιά ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αποτέλεσε ένα βαθύτατα προσωπικό και πολιτικό έργο τέχνης -ένα διαχρονικό σύμβολο ανθεκτικότητας, οικολογίας και queer οικιακής ζωής. Μετά τον θάνατό του, ο Jarman αποτέλεσε το αντικείμενο σημαντικών αναδρομικών εκθέσεων και παρουσιάσεων σε ιδρύματα όπως η Tate Modern, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο, και διεθνώς σε χώρους όπως το Ιρλανδικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Δουβλίνο, Ιρλανδία, επιβεβαιώνοντας την ιδιότητά του ως μια προσωπικότητα με παγκόσμια επιρροή, η κληρονομιά της οποίας συνεχίζει να έχει απήχηση στην τέχνη, στον κινηματογράφο, στον ακτιβισμό και όχι μόνο. Εκπροσωπείται από την Amanda Wilkinson.

• Μαρία Λοϊζίδου

Η Μαρία Λοϊζίδου (1958, Λεμεσός) ζει και εργάζεται στη Λευκωσία της Κύπρου. Το έργο της διαπλέκει προσωπικές και πολιτικές αναφορές σε σχέση με την ιστορία της αποικιοκρατίας, του πολέμου, της καταπίεσης, των μειονοτήτων και της στέρησης της κοινωνικής πρόνοιας. Συνδυάζει σχέδια με μολύβι, animation, βίντεο, γλυπτική και πλέξιμο, μέσα από συλλογικά εργαστήρια. Τα έργα της ενεργοποιούν τον δημόσιο χώρο, δημιουργώντας μια πλατφόρμα για αλληλεπίδραση και συζήτηση, τονίζοντας τη δύναμη της ευθραυστότητας. Η Μαρία Λοϊζίδου σπούδασε στη Λυών της Γαλλίας. Πρόσφατα έργα της έχουν παρουσιαστεί σε εγκαταστάσεις όπως το Volant Migrants, σε συνεργασία με το Luma Foundation for Energies, Γκστάαντ, Ελβετία (2024)· το The Place I Am Not, με το Freud Museum London και το Hellenic Centre, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο (2024)· ο Κήπος της Όλγας, Λεμεσός, Κύπρος – Αθήνα· το Φτερωτοί Μετανάστες, με το NEON για το Space of Togetherness, Αθήνα (2024)· το Moi Balbuzard Migrant, με το Musée de la Chasse et de la Nature, Παρίσι, Γαλλία (2023)· το Monumental Lightness, με τη Whitechapel Gallery για το A Century of the Artist’s Studio, Λονδίνο (2020)· και το Πύλη, με το NEON στο Πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο, Αθήνα (2020). Εκπροσώπησε την Κύπρο στην 43η Μπιενάλε της Βενετίας, Ιταλία (1986) και συμμετείχε στην Documenta 14 με τη Συλλογική Αυτοβιογραφία, Κάσελ, Γερμανία και Αθήνα (2017). Η συνεχιζόμενη συνεργασία της με την AA&U for Architecture, Art and Urbanism προωθεί τη διεπιστημονική εξερεύνηση. Εκπροσωπείται από την γκαλερί Καλφαγιάν.

• Ανέστης Μιχάλης

Ο Ανέστης Μιχάλης (1981, Ανάβυσσος) είναι ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η δουλειά του αποτελεί μια σύγχρονη προσέγγιση που εστιάζει στην ατέλεια ως απαραίτητο στοιχείο της αισθητικής. Δημιουργεί πήλινα αγγεία που μεταφράζονται σε μορφές οι οποίες παραβιάζουν πολυάριθμους κανόνες του μέσου, επιτρέποντας στο στοιχείο της τύχης να παίξει καθοριστικό ρόλο στο τελικό έργο. Το έργο του βασίζεται σε έναν συνδυασμό παλαιών και νέων κεραμικών τεχνικών. Στο πήλινο σώμα των μορφών του ενσωματώνει φυσικά στοιχεία, από πέτρες μέχρι οργανικά μέταλλα, τα οποία λιώνουν και τελικά μεταμορφώνονται στο ίδιο το έργο τέχνης, διατηρώντας τη δική τους ξεχωριστή σύνθεση και μορφή, συμβάλλοντας στη συνεχή συνομιλία που επιδιώκει ο καλλιτέχνης με τις αναφορές των υλικών που τον περιβάλλουν σε μη ανθρώπινες οντότητες. Η υβριδικότητα των έργων του συμβάλλει στην ανάδειξη του ρόλου που παίζουν η ρευστότητα και η συνύφανση των πραγμάτων στη δημιουργία μιας αίσθησης ανησυχίας και ενστικτώδους μετατόπισης. Αποφοίτησε από το Athens Campus/Art & Design με ειδίκευση στη διακόσμηση εσωτερικών χώρων. Συνεργάζεται με τη Nilufer Gallery, Μιλάνο και πρόσφατα με την γκαλερί Sylvia Kouvali, Αθήνα.

• Ναταλία Παπαδοπούλου

Η Ναταλία Παπαδοπούλου (1989, Αθήνα) είναι καλλιτέχνιδα που ζει και εργάζεται στην Αθήνα και καταπιάνεται με το βίντεο, τις εγκαταστάσεις, τις περφόρμανς και τη γλώσσα. Η δουλειά της διερευνά τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη μπορεί να ενεργοποιήσει τον ποιητικό εαυτό και να λειτουργήσει ως αγωγός μεταξύ του ατόμου και του φυσικού κόσμου. Αντλώντας από την αισθητηριακή μνήμη, τη λογική των ονείρων και τις διαισθητικές διαδικασίες, δημιουργεί καθηλωτικά περιβάλλοντα όπου τα στοιχειώδη υλικά προάγουν τη διευρυμένη αντιληπτική ικανότητα. Δημιουργώντας χώρους που περιέχουν τόσο το οικείο όσο και το αρχετυπικό, διερευνά πώς μπορεί να εκμεταλλευτεί τις υπερβατικές ιδιότητες, αξιοποιώντας τα μονοπάτια που αφυπνίζουν την πρωταρχική αντίληψη. Οι συμμετέχοντες συχνά βυθίζονται σε έναν αιωρούμενο, μη-χώρο που μοιάζει με μήτρα, σε μια ανοητική κατάσταση όπου οι εξωτερικές εικόνες διαλύονται και τα εσωτερικά οράματα καθοδηγούν την εμπειρία, προσκαλώντας σε έναν αισθησιακό διάλογο μεταξύ δύο ενεργών φαντασιών: του συμμετέχοντα και του έργου τέχνης. Πρόσφατα σημαντικά στοιχεία του βιογραφικού της περιλαμβάνουν τις αναθέσεις για τα έργα Cut to the Chase (2025) και The Water in the Fish (2024) του PCAI, καθώς και τον ρόλο της ως βοηθού σκηνοθέτη και μοντέρ για το έργο Στον δρόμο για τον Κολωνό που παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2022. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις στο MOMus, Θεσσαλονίκη, στην γκαλερί Citronne, Αθήνα, στη MISC Athens, στον χώρο One minute space, Αθήνα, στην γκαλερί Callirrhoë, Αθήνα και στην Art Athina 2024. Το 2020 έλαβε την υποτροφία Artworks του Προγράμματος Υποστήριξης Καλλιτεχνών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σκηνοθεσία Ντοκιμαντέρ από το Doc Nomads.

• Yaşam Şaşmazer

Η Yaşam Şaşmazer (1980, Κωνσταντινούπολη) ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη. Τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις της επικεντρώνονται στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, μη ανθρώπινων όντων και φύσης. Το έργο της αποτελείται από γλυπτά και εγκαταστάσεις κατασκευασμένα κυρίως από φυσικά υλικά, όπως ξύλο, πηλός και χαρτί, συμπεριλαμβανομένων οργανικών και ευρεθέντων υλικών. Μέσα από τα σώματα που μεταμορφώνει, ενσωματώνει στα έργα της βασικές διχοτομίες όπως ανθρώπινο/μη ανθρώπινο, έμψυχο/άψυχο, οργανικό/ανόργανο. Στα έργα της με θέμα τον χρόνο, ανατρέχει σε εφήμερες διαδικασίες, προβληματίζεται για έννοιες όπως ύπαρξη/μη ύπαρξη και ζωτικότητα/θάνατος, και δημιουργεί αφηγήσεις που επαναδιαπραγματεύονται την κεντρική θέση στην οποία ο άνθρωπος τοποθετεί τον εαυτό του. Στις ατομικές της εκθέσεις περιλαμβάνονται οι So flows the tide of things, Zilberman, Βερολίνο, Γερμανία (2025)· either / or, Zilberman, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία (2021)· Metanoia, Havremagasinet, Μπόντεν, Σουηδία (2017)· Dark Matter, Kunstverein Ingolstadt, Ίνγκολστατ, Γερμανία (2017). Έργα της έχουν επίσης συμπεριληφθεί στις ακόλουθες ομαδικές εκθέσεις: Distilled From Scattered Blue, Galerist, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία (2024)· Suppose You Are Not, Arter, Κωνσταντινούπολη (2023)· Cappadox, Νεβσεχίρ, Τουρκία (2024)· Landscapes Florenz & Istanbul, Museum Schloss Moyland, Μπέντμπουργκ-Χάου, Γερμανία (2023)· Locus Solus, Arter, Κωνσταντινούπολη (2022)· Reset.Krise/Chance Kunstmuseum Ahlen, Άλεν Γερμανία (2021). Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών Mimar Sinan, Τμήμα Γλυπτικής στην Κωνσταντινούπολη. Εκπροσωπείται από τη Zilberman Gallery, Κωνσταντινούπολη & Βερολίνο.

• Teresa Solar Abboud

Η Teresa Solar Abboud (1985, Μαδρίτη) έχει δημιουργήσει εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας στις οποίες οικογένειες αδελφών γλυπτών διαφορετικών σχημάτων και μεγεθών δημιουργούν πολύπλοκα οικοσυστήματα σκέψης. Προβληματισμοί για τις μεγάλες αφηγήσεις της προόδου στη σύγχρονη κοινωνία αντιπαρατίθενται με μικρο-αφηγήσεις που σχετίζονται με το ίδιο της το σώμα: οι αθλητικοί τραυματισμοί, το τραύλισμα και η καθημερινή μετακίνηση στην πόλη της αποτελούν θεμελιώδες κομμάτι της γλώσσας της. Γεμίζει τον χώρο με κομμάτια διαφορετικών μεγεθών και υλικότητας: πηλός, ευρεθέντα αντικείμενα και ανθρώπινα σύμβολα συνυπάρχουν. Προσεγγίζει αυτές τις σχέσεις με μια οργανική ευαισθησία, σαν να πρόκειται για σωματικές λειτουργίες, υπογραμμίζοντας ωστόσο το πολύπλοκο σύστημα σχέσεων στον βιομηχανικό κόσμο, όπου συνεχώς παράγονται και αναπαράγονται υβριδικές μορφές ύπαρξης. Η Solar Abboud εγκαινίασε πρόσφατα την πρώτη της αναδρομική έκθεση, Sueño Máquina de Pájaro, στο MACBA, Βαρκελώνη, Ισπανία. Αυτή η έκθεση είναι το δεύτερο κεφάλαιο της ατομικής της έκθεσης στο CA2M, Μαδρίτη, Ισπανία, Pajaro Sueño de Máquina. Τα πιο πρόσφατα έργα της περιλαμβάνουν το Birth of Islands στο The High Line, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ (2024) και το When Forms Come Alive στη Hayward Gallery, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο (2024). Συμμετείχε στην 59η Διεθνή Έκθεση Τέχνης της Μπιενάλε της Βενετίας, σε επιμέλεια της Cecilia Alemani, Ιταλία (2022) και της Μπιενάλε του Λίβερπουλ, με τη δημόσια εγκατάσταση Osteoclast, σε επιμέλεια της Manuela Moscoso, Ηνωμένο Βασίλειο (2021). Συμμετείχε στο KölnSkulptur #9, σε επιμέλεια Chus Martínez, Κολωνία, Γερμανία (2017–2019). Το έργο της περιλαμβάνεται σε δημόσιες συλλογές όπως οι Museo Reina Sofía, Μαδρίτη· MACBA, Βαρκελώνη· TBA21, Μαδρίτη· Fundación Botín, Σανταντέρ, Ισπανία· CA2M, Μαδρίτη.. Εκπροσωπείται από την Galería Travesía Cuatro.

• Σωκράτης Σωκράτους

Ο Σωκράτης Σωκράτους (1971, Πάφος) ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας. Η δουλειά του, η οποία εκτείνεται μεταξύ φωτογραφίας, γλυπτικής, εγκατάστασης και αρχειακών τεκμηρίων, αψηφά την εύκολη κατηγοριοποίηση με τους καθιερωμένους όρους της ιστορίας της σύγχρονης τέχνης. Πολιτική ή αφηρημένη; Φορμαλιστική ή εννοιολογική; Ασχολείται εξίσου με το «νόημα» και τη «μορφή». Η πολιτική του συνείδηση και η δέσμευσή του απέναντι στα κοινά, καθώς και η έλξη του για την απροσδιόριστη ομορφιά της ζωής, καθοδηγούν το έργο του συνολικά: ένα χαρούμενο-θλιμμένο μείγμα φωτός και σκότους, ελπίδας και απογοήτευσης, ιδιωτικής και συλλογικής μνήμης. Ατομικές εκθέσεις (επιλογή): The Breeder Studyroom | See it With Your Own Ears, The Breeder, Αθήνα (2024)· «So is this great and wide sea, wherein are things creeping innumerable, both small and great beasts». (Psalm 103:25), The Breeder, Αθήνα (2019)· Casts of an Island, επιμέλεια Michelangelo Corsaro, καλλιτεχνική διαμονή στο Point Centre for Contemporary Art, Λευκωσία, Κύπρος (2016)· βραβεία ΔΕΣΤΕ, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα (2015). Ομαδικές εκθέσεις (επιλογή): The Yard – An Outdoor Exhibition, Contemporary Istanbul, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία (2023)· Public Matters, επιμέλεια Christiane Erharter, Georg Lechner, Sergey Harutoonian, Axel Köhne, Claudia Slanar, Luisa Ziaja, Μουσείο Belvedere, Βιέννη, Αυστρία (2023)· Gestures in Time, επιμέλεια Jack Persekian, Katya Garcia-Anton και Lara Khaldi, Riwaq Biennale, Παλαιστίνη (2012). Εκπροσωπείται από τη The Breeder.

• Τεό Τριανταφυλλίδης

Ο Τεό Τριανταφυλλίδης (1988, Αθήνα) εργάζεται με ψηφιακά και υλικά μέσα για να διερευνήσει την εμπειρία του χώρου και τη μηχανική της ενσωματότητας σε υβριδικές πραγματικότητες. Χρησιμοποιώντας αλγορίθμους και παιχνιδομηχανές, γυαλιά εικονικής πραγματικότητας και πειραματικές πρακτικές περφόρμανς, δημιουργεί αλληλεπιδράσεις μέσα σε εμβυθιστικά περιβάλλοντα. Στους κόσμους του Τριανταφυλλίδη, αυτές οι αμήχανες αλληλεπιδράσεις και η αμφίβολη φυσική διαπλέκονται με αλλόκοτες, παράλογες και ποιητικές καταστάσεις, προσκαλώντας το κοινό να εμπλακεί σε νέες πραγματικότητες. Υπό το πρίσμα της θεωρίας της τερατότητας (monster theory), ο Τριανταφυλλίδης προσεγγίζει τα ζητήματα της απομόνωσης, της σεξουαλικότητας και της βίας, φτάνοντας ως τις μύχιες, ακραίες εκφάνσεις τους. Απαντά στην ατζέντα της τεχνολογικής βιομηχανίας με χιούμορ από τον κόσμο των υπολογιστών και με αυτοσχεδιαστική τεχνητή νοημοσύνη. Προσπαθεί να ανταποδώσει στις κοινότητες του διαδικτύου και του gaming, τις οποίες αντιλαμβάνεται ως πηγή έμπνευσης αλλά και πλαίσιο για τη δουλειά του, με το να παραμένει ενεργό μέλος τους και να συνεισφέρει σε αυτές. Ο Τεό έχει μεταπτυχιακό (MFA) από το UCLA στον τομέα των Design Media Arts και πτυχίο αρχιτεκτονικής από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έχει παρουσιάσει έργα του σε μουσεία, μεταξύ των οποίων το Whitney Museum στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ· το Centre Pompidou στο Μετς, Γαλλία· το Buk-SEMA στη Σεούλ, Νότια Κορέα· το House of electronic Arts στη Βασιλεία, Ελβετία· και το NRW Forum στο Ντίσελντορφ, Γερμανία· καθώς και στις γκαλερί Meredith Rosen Gallery, The Breeder, Nagel Draxler και Eduardo Secci. Συμμετείχε στην 7η Μπιενάλε της Αθήνας ECLIPSE (2021)· στο Berliner Festspiele το 2021· στο Sundance New Frontier (2020)· και στο Hyper Pavilion στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2017. Εκπροσωπείται από τη The Breeder.

• Adriana Varejão

Η Adriana Varejão (1964, Ρίο ντε Τζανέιρο) είναι μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες καλλιτέχνιδες της Βραζιλίας, διεθνώς αναγνωρισμένη για την ιδιαίτερη εικαστική της γλώσσα, η οποία χαρακτηρίζεται από μπαρόκ στοιχεία παρωδίας, παραδοξότητας, έντασης και υπερβολής. Τα έργα της συχνά συγχέουν τα όρια μεταξύ των καλλιτεχνικών μέσων, ενώ διερευνούν θέματα που αμφισβητούν τις κοινές παραδοχές για την τέχνη και τον πολιτισμό. Από τη δεκαετία του 1990, οι πρακτικές της έχουν πυροδοτήσει κριτικές συζητήσεις σχετικά με τις αποαποικιακές αφηγήσεις, διερευνώντας τη βία, τον ερωτισμό και τον πλουραλισμό της βραζιλιάνικης ιστορίας, και τις διασυνδέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο. Η Varejão έχει ευρεία συμμετοχή σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Το έργο της περιλαμβάνεται σε μεγάλες δημόσιες συλλογές, όπως η Tate Modern, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο· το Stedelijk Museum, Άμστερνταμ, Ολλανδία· το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και το Μουσείο Solomon R. Guggenheim, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ· το Μουσείο Τέχνης του Ντάλας, Τέξας, ΗΠΑ· το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σαν Ντιέγκο, ΗΠΑ· το Fondation Cartier pour l’Art Contemporain, Παρίσι, Γαλλία· το Fundació «la Caixa», Βαρκελώνη, Ισπανία· η Συλλογή Berardo στο Centro Cultural Belém, Λισαβόνα, Πορτογαλία· το Fundação de Serralves, Πόρτο, Πορτογαλία· το Hara Museum of Contemporary Art, Τόκιο, Ιαπωνία· το Museu de Arte de São Paulo (MASP), Σάο Πάολο, Βραζιλία· και Museu de Arte do Rio, Ρίο ντε Τζανέιρο, Βραζιλία, μεταξύ άλλων. Ένα μόνιμο, ειδικά σχεδιασμένο περίπτερο αφιερωμένο στο έργο της εγκαινιάστηκε στο Instituto Inhotim στη Βραζιλία το 2008 και παραμένει ανοιχτό για το κοινό έκτοτε. Εκπροσωπείται από την Gagosian.

Κεντρική φωτογραφία θέματος: Adriana Varejão, Πανάκεια η Φανταστική, 2008, φωτό: Vicente de Mello