Μικροί και μεγάλοι κάνουν ένα μαγευτικό ταξίδι στον χρόνο και τα παιχνίδια ζωντανεύουν μνήμες και συνήθειες παιδιών από κάθε γωνιά του κόσμου. Από τις πήλινες κουδουνίστρες των αρχαίων Ελλήνων και τα οστέινα άρματα των Ρωμαίων, μέχρι τις πορσελάνινες κούκλες, το χάρτινο θέατρο, τις μαριονέττες, το κουκλοθέατρο, τα μεταλλικά στρατιωτάκια του Μεσοπολέμου και τα τσίγκινα κουρδιστά παιχνίδια, η έκθεση φωτίζει το παιχνίδι ως μια διαχρονική γλώσσα πολιτισμού.
Στην έκθεση «Ιστορίες Παιχνιδιών από τη Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη» πρωταγωνιστούν τα παιχνίδια της πλούσιας συλλογής του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, με αντικείμενα από την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο. Το Μουσείο λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 2017 και βασίζεται στη σημαντική δωρεά της συλλέκτριας και ερευνήτριας Μαρίας Αργυριάδη, η οποία το 1991 προσέφερε στο Μουσείο Μπενάκη μια μοναδική συλλογή 20.000 παιχνιδιών και αντικειμένων της παιδικής ηλικίας. Το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό κτήριο εκλεκτικιστικού ρυθμού από τα τέλη του 19ου αιώνα που θυμίζει μικρό κάστρο. Βρίσκεται στο Παλαιό Φάληρο, στον αριθμό 14 της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος.
Το παιχνίδι, ως πολιτισμικό φαινόμενο και αντικείμενο μελέτης, προηγείται της οργανωμένης γνώσης, του λόγου και της κοινωνικής συγκρότησης. Ως πρωτογενές πολιτισμικό εργαλείο, αποτυπώνει τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά μαθαίνουν, επικοινωνούν και εντάσσονται στο κοινωνικό περιβάλλον. Μέσα από το παιχνίδι και τη βιωματική αλληλεπίδραση μαζί του, το παιδί δοκιμάζει ρόλους και αναπτύσσει συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες, προετοιμάζοντας τη θέση του στον κόσμο των ενηλίκων.
Ο χώρος του Σαντιρβάν μετατρέπεται σε «χάρτινο θέατρο μνήμης», εμπνευσμένο από τα ευρωπαϊκά χάρτινα θέατρα της εποχής του Ρομαντισμού. Η είσοδος λειτουργεί ως προσκήνιο, οι προθήκες ως σκηνικά στοιχεία, ενώ ο επισκέπτης καλείται να διασχίσει τον χώρο όπως ένας ηθοποιός τη σκηνή: να βιώσει το παιχνίδι ως πολιτισμικό ίχνος και συναισθηματικό αποτύπωμα, να θυμηθεί, να αναστοχαστεί, να παίξει ξανά.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η έκθεση διαρθρώνεται σε τέσσερις ενότητες: Η ενότητα «Τα πρώτα χρόνια του παιδιού» αναδεικνύει τα πρώτα παιχνίδια και χρηστικά αντικείμενα της βρεφικής ηλικίας, με τα οποία το παιδί ανακαλύπτει τον κόσμο μέσω των αισθήσεων. Το παιχνίδι προηγείται του λόγου, γεννιέται μέσα στην αγκαλιά, την αφή και το χαμόγελο. Η ενότητα «Μεταμορφώσεις» παρουσιάζει αντικείμενα από τον κόσμο των ενηλίκων που μετατράπηκαν σε παιχνίδια, δείχνοντας τη σχέση τεχνολογίας και φαντασίας: από τα μηχανικά παιχνίδια και τα αυτόματα έως τα οπτικά παιχνίδια και τις «κούκλες μόδας». Η ενότητα «Παιχνίδια ρόλων και μίμησης» αποκαλύπτει τη λειτουργία του παιχνιδιού ως εργαλείου μάθησης και κοινωνικής ένταξης. Στον μικρόκοσμο που δημιουργείται στα μέτρα των παιδιών, κάθε αντικείμενο αποκτά νόημα και λειτουργεί ως εργαλείο κατανόησης του κόσμου. Η ενότητα «Παιχνίδι και σκέψη σε διάλογο» προβάλλει τα εκπαιδευτικά και στρατηγικά παιχνίδια, από τα οικοδομικά σύνολα κατασκευών έως τα επιτραπέζια, το σκάκι και το «Παιχνίδι της Χήνας». Παιχνίδια που όχι μόνο ψυχαγωγούν, αλλά και μαθαίνουν το παιδί να σκέφτεται, να σχεδιάζει, να συνεργάζεται και να αντιμετωπίζει προκλήσεις.
Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο με συνοπτική παρουσίαση όλων των εκθεμάτων από τις επιμελήτριες της έκθεσης Μαίρη Βέργου και Νόρα-Ιωάννα Χατζοπούλου και σχεδιασμένο από την Έρη Αράπογλου–enARTE. O κατάλογος θα διατίθεται δωρεάν στους επισκέπτες της έκθεσης στο Σαντιρβάν, ενώ θα είναι διαθέσιμος οnline στο https://www.benaki.org/santirvan μετά τη λήξη της.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
- Επιμέλεια: Μαίρη Βέργου, Νόρα-Ιωάννα Χατζοπούλου
- Συντονισμός εργασιών: Μαίρη Βέργου, Βασίλης Πασχάλης, Raycap
- Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Μαίρη Βέργου, Βασίλης Πασχάλης
- Γραφιστικές εφαρμογές: Εριφύλη Αράπογλου – enARTE
- Επιμέλεια ψηφιακού υλικού και animation: Χαράλαμπος Αλεξιάδης
- Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Σταλίνα Βουτσινά
- Μετάφραση στα αγγλικά: Δάφνη Καψάλη
- Συναρμολόγηση & κίνηση τρένου: Παναγιώτης Μαρνέζος, Ανδρέας Δρόσος
- Μηχανισμός & κίνηση αεροπλάνων: Νικόλαος Σμυρνάκης
- Συντήρηση: Τμήμα Συντήρησης / Μουσείο Μπενάκη
- Υπεύθυνη επικοινωνίας: Νικολέττα Μέντη
- Γραφείο τύπου: Αθηνά Ησαΐα, Βασιλεία Καραΐσκου
- Φωτογράφιση έργων: Λεωνίδας Κουργιαντάκης
- Κατασκευές: Μάνος Λιγνός, Γιάννης Μπογιόγλου
- Ψηφιακές εκτυπώσεις: Νίκος Πασχαλίδης
- Μελέτη φωτισμού: Χρήστος Τζιόγκας
- Τεχνική υποστήριξη: Raycap
- Ασφάλιση έργων: DAES
- Μεταφορά έργων: MoveArt
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
- Κείμενα: Μαίρη Βέργου, Νόρα-Ιωάννα Χατζοπούλου
- Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Σταλίνα Βουτσινά
- Μετάφραση στα αγγλικά: Δάφνη Καψάλη
- Φωτογράφιση: Λεωνίδας Κουργιαντάκης
- Σχεδιασμός: Εριφύλη Αράπογλου – enARTE
- Εκτύπωση: Γ. Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Χάρτινο οπτικό παιχνίδι Peep Show • Πιθανόν Γερμανία 18ος αι. • 12,5x68x15,5 εκ. (ανοικτό) • Μουσείο Μπενάκη ΤΠΠ_1602, δωρεά Μαρίας Αργυριάδη • Το συγκεκριμένο Peep Show απεικονίζει την πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία.
