Η ύλη και το πνεύμα – Ευτύχης Μπιτσάκης

Ο χαρακτήρας του βιβλίου Η ύλη και το πνεύμα, του Ευτύχη Μπιτσάκη, δεν είναι πολεμικός. Στόχος του είναι να διαμορφώσει μια μονιστική-υλιστική αντίληψη για τον κόσμο, με την ανάλυση και τη φιλοσοφική αξιοποίηση των φυσικών επιστημών. Από τις εκδόσεις Άγρα.

Αγαπητέ μου φίλε, σε ευχαριστώ πολύ που μου επέτρεψες να διαβάσω το βιβλίο που πρόσφατα ολοκλήρωσες, με τίτλο Η ύλη και το πνεύμα. Είναι ένα λαμπρό βιβλίο, το οποίο, κατά την άποψή μου, δεν έχει ανάλογό του σε ό,τι αφορά την περιεκτικότητα και το βάθος της ανάλυσής του. Η ριζοσπαστική σου προσέγγιση και ο εμβριθώς διαλεκτικός τρόπος με τον οποίο πραγματεύεσαι μια ευρεία γκάμα περίπλοκων προβλημάτων είναι υποδειγματικά, από κάθε πλευρά. Ελπίζω να το διαβάσουν πάρα πολλοί άνθρωποι, όχι μόνο στη Γαλλία και στην Ελλάδα, αλλά παντού.

Γιατί ο τρόπος που διαπραγματεύεσαι τα ζητήματα, στη βάση της πιο σχολαστικής μελέτης της διαθέσιμης φιλοσοφικής και επιστημονικής βιβλιογραφίας, και το ότι μπαίνεις πάντα στην καρδιά του θέματος, καθιστούν το βιβλίο σου προσιτό στο ευρύτερο δυνατό αναγνωστικό κοινό, ακόμα και στα πιο εξεζητημένα ζητήματα –τα οποία, σύμφωνα με κάποιες στερεότυπες ιδεολογικές αντιλήψεις, αντιμετωπίζονται κατά κανόνα με απορία. Βρήκα εξαιρετικά διαφωτιστική την περιγραφή και αξιολόγησή σου για τη διαμάχη σχετικά με το “BigBang”˙επίσης, απόλαυσα πραγματικά τον φανταστικό «Διάλογο μεταξύ Πλaνκ και Αϊνστάιν» τον οποίο παραθέτεις στο τέλος του βιβλίου, γιατί αγγίζεις ένα ζήτημα που συνήθως αποφεύγεται σαν την πανούκλα στα φιλοσοφικά βιβλία.

ISTVÁN MÉSZÁROS
Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Sussex,
Μέλος της Ακαδημίας Τεχνών της Βουδαπέστης
Ρότσεστερ, Κεντ
18 Απριλίου 2009

Εν αρχή, ην το «θαυμάζειν». Μυθικές κοσμογονίες και «ορθολογικές» κοσμολογίες επεχείρησαν να κατανοήσουν αυτό που υπάρχει. Και ήλθε μετά η Επιστήμη, άρνηση και κληρονόμος της φιλοσοφίας. Ο κλασικός ορθολογισμός είχε τα ιστορικά του όρια. Όμως, μετά από μια μακρά οδύσσεια δύο χιλιάδων χρόνων, το ανθρώπινο πνεύμα άρχισε να θέτει ερωτήματα στη Φύση, με νέα μέσα: Είχε έλθει η ώρα της Επιστήμης και του Λόγου. Εντούτοις, τέσσερις αιώνες μετά τον Γαλιλαίο, νέες μορφές ανορθολογισμού, παλαιές και νέες μορφές δεισιδαιμονιών, εξακολουθούν να δεσπόζουν στο πεδίο της Ιδεολογίας. Από τη μια μεριά ο επιστημονισμός, η ξηρότητα του θετικισμού και ένα πλήθος αντιρεαλιστικών ρευμάτων. Από την άλλη, νέες μορφές χυδαίου ή ψευδοεπιστημονικού μυστικισμού. Τέλος, στη «μεταμοντέρνα» εποχή μας, ο νέος γνωσιοθεωρητικός σχετικισμός και οι νέες αναγγελίες του θανάτου της φιλοσοφίας και κάθε «μεγάλης αφήγησης».

Από τον πρόλογο

Αγαπητέ φίλε, διάβασα το βιβλίο σου (La Matière et l’Espirit). Θερμές ευχαριστίες. Πρόκειται για αριστούργημα βαθιάς ανάλυσης, λαμπρής σύνθεσης, και λειτουργικής επικοινωνίας μιας ισχυρής υλιστικής διαλεκτικής. […] Προπαντός θεωρώ τις τελευταίες σελίδες του «φανταστικού διαλόγου» ανάμεσα στον Αϊνστάιν και τον Πλανκ, αριστούργημα της επιστημονικής φιλολογίας, στο δρόμο του Dialogo Sopra i Massimi Sistemi del Mondo, του Γαλιλαίου.

DANTE LEPORE
Φιλόσοφος

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε το 1927 στο χωριό Κάδρος της Κρήτης. Εσπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Παρίσι. Είναι Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Paris VIII και Διδάκτωρ Επικρατείας της Γαλλίας (Φιλοσοφία των Επιστημών). Εργάστηκε στο Πυρηνικό Κέντρο του Saclay και στο Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του Collège de France. Από το 1970 ως το 1976 εδίδαξε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο ΧΙ του Παρισιού και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο VIII. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (1976) εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στην Έδρα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και επί έξι έτη ήταν Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής. Παλαιός Υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εδίδαξε στο Φυσικό Τμήμα το μάθημα «Εισαγωγή στις Φυσικές Θεωρίες». Κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του Ε. Μπιτσάκη είναι τα θεμέλια των επιστημών (Σχετικότητα, Κβαντική Μηχανική), η Οντολογία, η Γνωσιοθεωρία και η Φιλοσοφική Ανθρωπολογία. Βιβλία και άρθρα του σ’ αυτά τα γνωστικά πεδία κυκλοφορούν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.

Ο Ε. Μπιτσάκης εντάχθηκε από τα μαθητικά του χρόνια στο αριστερό κίνημα. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση. Στη διάρκεια της δικτατορίας μετείχε ενεργά στο αντιδικτατορικό κίνημα της Ευρώπης, ως μέλος της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. Ο Μπιτσάκης έχει αναπτύξει πολύμορφη κοινωνική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Επιστημόνων, της Ουνέσκο, του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών του Παρισιού, του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών κλπ. Επίσης μετείχε στην οργάνωση του Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστημίου του Παρισιού και ήταν μέλος της Ομάδας του Δήμου Αθηναίων και του Υπ. Πολιτισμού για τη δημιουργία των Ανοικτών Πανεπιστημίων. Είχε την πρωτοβουλία της οργάνωσης του Σεμιναρίου «Θεμέλια των Επιστημών» (Φυσικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών) και την ευθύνη της οργάνωσης πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών Συνεδρίων. Τέλος, είχε την ευθύνη της δημιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέματα, μετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού Διαλεκτική και από το 1992 είναι εκδότης του θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία.

Στις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Δρόμοι της Διαλεκτικής και Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως.