Η εύθυμη χήρα: Η οπερέτα του Φραντς Λέχαρ στη Λυρική Σκηνή

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει στο Θέατρο Ολύμπια την οπερέτα του Φραντς Λέχαρ, «Εύθυμη χήρα» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη.

Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις: 10, 11, 12, 15, 17, 19, 22, 24, 25, 26 Μαΐου 2013

Η Εύθυμη χήρα ξανά στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Η θρυλική βιεννέζικη οπερέτα, μετά την μεγάλη επιτυχία που σημείωσε την περασμένη καλλιτεχνική περίοδο, επιστρέφει στο Θέατρο Ολύμπια ανανεωμένη με ένα νέο εντυπωσιακό καστ πρωταγωνιστών με επικεφαλής την διεθνώς αναγνωρισμένη σοπράνο Έλενα Κελεσίδη στον ομώνυμο ρόλο, καθώς και τους Διονύση Σούρμπη και Τάσο Αποστόλου.

Πρόκειται για μια ευχάριστη, ανάλαφρη και καλαίσθητη παράσταση, με στιγμές γέλιου, παρεξηγήσεων και συγκίνησης σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη, στην πρώτη του συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή.

Ο Λιγνάδης φωτίζει την ιστορία της νέας όμορφης και πλούσιας χήρας Άννας Γκλάβαρι, η οποία πρέπει να παντρευτεί συντοπίτη της για να μην χάσει την τεράστια περιουσία της και να σώσει την χώρα της από τη χρεοκοπία, με ρομαντική αλλά και εύθυμη διάθεση.

Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Εύας Νάθενα, – όλα κόκκινα στην πρώτη πράξη, χρυσά στην δεύτερη και μαύρα στην τρίτη – μας μεταφέρουν στα παριζιάνικα σαλόνια των αρχών του 20ου αιώνα. Οι χορογραφίες επηρεασμένες από τα διάσημα καμπαρέ του Παρισιού και οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί συμπληρώνουν την εικόνα της λαμπερής εποχής στην οποία διαδραματίζεται η ιστορία.

Η Εύθυμη χήρα είναι μια από τις οπερέτες που έχουν παρουσιαστεί με τεράστια επιτυχία στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου. Τα βιεννέζικα βαλς, η ανάλαφρη πρόζα, οι γλυκές, νοσταλγικές μελωδίες και η παιχνιδιάρικη ιστορία της όμορφης, πλούσιας χήρας, είναι τα στοιχεία που την κάνουν τόσο αγαπητή στο κοινό. Μάλιστα στο Παρίσι, μετά την μεγάλη επιτυχία των παραστάσεων στο Παλαί Γκαρνιέ, οι Γάλλοι θεατές την χαρακτήρισαν «très Parisienne».

Η υπόθεση του έργου αφορά τη νέα, όμορφη και πλούσια χήρα Άννα Γκλάβαρι από το υπερχρεωμένο κρατίδιο Ποντεβέντρο των Βαλκανίων. Ο βαρόνος Ζέτα, πρέσβης του Ποντεβέντρο στο Παρίσι, πρέπει οπωσδήποτε να την πείσει να παντρευτεί εκ νέου συντοπίτη της, διαφορετικά η κληρονομιά της, τόσο απαραίτητη στο κρατίδιο, θα χαθεί. Ρίχνει στη μάχη το γοητευτικό κόμη Ντανίλο Ντανίλοβιτς. Υπήρξε παλιός έρωτας της Άννας κι έτσι τα συναισθήματα που ξαναζωντανεύουν και από τις δύο πλευρές είναι αληθινά. Αν και η αποστολή του Ντανίλο θα αποδειχτεί αρκετά περίπλοκη, το τέλος θα είναι αίσιο.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΓΝΑΔΗ

«…Τι σπάνιο θέαμα, στους στυγερούς καιρούς

που και οι κούκλες των μικρών παιδιών

μαυρίζουν από τρόμο».

Μίλτος Σαχτούρης [1919-2005], Σπουργίτια

Επιτρέψατε μου, στο σημείωμα τούτο, μια μικρή προσωπική εξομολόγηση: Η τύχη θέλησε, μετά την επί δύο ολόκληρα χρόνια «ενασχόλησή» μου με τη ζωή και τη μουσική του Μότσαρτ, έχοντας ανεβάσει το θεατρικό έργο του Πήτερ Σάφερ Amadeus, να σκηνοθετήσω άλλο ένα μουσικό έργο, ή, πιο σωστά, ένα μουσικό «ον», με το οποίο για πρώτη φορά θα καταπιανόμουν: Τη γνωστή και αγαπημένη οπερέτα του Λέχαρ Η εύθυμη χήρα. Δέχτηκα αμέσως την πολύ τιμητική για μένα πρόταση της Λυρικής! Όχι μόνο επειδή η μουσική, με την ευρεία έννοια του όρου, διέπει τη ζωή μου, επί και εκτός σκηνής. Όχι μόνο επειδή συμφωνώ με το καινούργιο στίγμα, που η σημερινή Λυρική Σκηνή θέλει να δώσει. Αλλά, κυρίως, γιατί η πρό(σ)κληση να ασχοληθώ, για πρώτη μου φορά, με ένα αμιγώς μουσικοθεατρικό είδος, αποτέλεσε για μένα μεγάλο δέλεαρ!

Δεν κρύβω πως η πρώτη, αντανακλαστική, διάθεση μου (φαντάζομαι και των περισσότερων ομολόγων μου σκηνοθετών) απέναντι στην Εύθυμη χήρα, ήταν να προσπαθήσω με …γενναίες δραματουργικές και σκηνοθετικές ενέσεις, ώστε ένα φαινομενικά απλό -ίσως και απλοϊκό- έργο να «εκσυγχρονιστεί», να «εμβαθύνει», να «προβληματίσει»! Άλλωστε και μόνο το θέμα της οπερέτας τούτης, προσφέρεται: Μια μικρή χώρα στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής, δια «ικανών» της εκπροσώπων ελίσσεται, ώστε να κάνει την χείρα της χήρας να ανοίξει απλόχερα, και να σώσει δια της περιουσίας της το …πτωχόν κρατίδιον! Οποία σύμπτωσις για το ελληνικό κοινό, που εδώ και καιρό βρίσκεται στη δίνη ποικίλων …κρίσεων! Θα μπορούσα επίσης, με «δραματικές φωτοσκιάσεις» και «σκηνικά σχόλια», να αντιπαραβάλω τους ανάλαφρους χαρακτήρες και τις …αφρώδεις καταστάσεις της πλοκής, με το ζόφο του σήμερα! Και …πάει λέγοντας!

Όμως μια φωνή μέσα μου, μού έλεγε: «Άσε την  Εύθυμη χήρα να …τραγουδήσει μόνη της!» Ίσως να ήταν η φωνή της γιαγιάς μου και όλων των αγαπημένων μου συγγενών, που δεν είναι πια στη ζωή και έχουν μετακομίσει …εντός μου για πάντα. Ίσως να ήταν η φωνή ενός παιδιού που, χρόνια τώρα, ακόμη περιμένει στο μοναχικό του παράθυρο να φανεί η βασιλοπούλα του παραμυθιού. Ίσως να ήταν η φωνή ενός σαρανταπεντάρη καλλιτέχνη, που κουράστηκε να βλέπει την αποδόμηση του …μη δομημένου, το μαγικό μύθο της σκηνής να γίνεται καθημερινό ντοκιμαντέρ της διπλανής πόρτας, την κορνίζα να φωτίζεται καλυτέρα από τον ίδιο τον πίνακα!

Άφησα λοιπόν στην Εύθυμη χήρα  μου, τη δική της μελωδία! Και όπου παρενέβην, το έκανα για να …κελαηδήσει εκείνη καλυτέρα και τη μελωδία της να την ακούσουν όσο πιο πολλοί γίνεται! Εάν το πέτυχα, δεν το ξέρω. Ξέρω όμως, πως την …αγάπησα πολύ! Και δεν έχω παρά να την ευχαριστήσω που με πήρε από το χέρι και περπατήσαμε μαζί σε ξεχασμένους λυρικούς κήπους, με ερωτευμένα αγάλματα και όμορφα λουλούδια! Που με έκανε, όχι να ξεχαστώ, αλλά -ίσα ίσα-να θυμηθώ! Και η μνήμη, είναι το μόνο αγέραστο όργανο της ψυχής!

Ευχαριστώ εκ βαθέων, για αυτή τη …Χήρα βοηθείας!

Η Εύθυμη χήρα με μια ματιά

Ο συνθέτης / Ο Φραντς Λέχαρ γεννήθηκε το 1870 σε περιοχή που σήμερα ανήκει στην επικράτεια της Σλοβακίας, τότε όμως ήταν μέρος της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας. Ο πατέρας του διηύθυνε μία από τις μπάντες του ιππικού. Ο Φραντς σπούδασε βιολί και σύνθεση στο Ωδείο της Πράγας και ο Αντονίν Ντβόρζακ τον παρότρυνε να ασχοληθεί με τη σύνθεση. Αποφοιτώντας το 1899 ανέλαβε βοηθός μπάντας πλάι στον πατέρα του ενώ το 1902 έγινε αρχιμουσικός στο περίφημο Θέατρο του Βην, όπου την επόμενη χρονιά παρουσιάστηκε η πρώτη του οπερέτα Γυναίκες της Βιέννης. Το 1905 ήρθε η ώρα της Εύθυμης χήρας. Ακολούθησαν και άλλες οπερέτες ανάμεσα στις οποίες Ο κόμης του Λουξεμβούργου (1909), Παγκανίνι (1925), O τσαρέβιτς (1926), Η χώρα του μειδιάματος (1929), Τζουντίττα (1934). Σε πολλές από αυτές πρωταγωνιστούσε ο διάσημος τενόρος Ρίχαρντ Τάουμπερ, για τον οποίο ο Λέχαρ συνέθεσε έξι από τις οπερέτες του. Η σχέση του Λέχαρ με τους ναζί ήταν δύσκολη, καθώς ο συνθέτης είχε συχνότατα συνεργαστεί με Εβραίους συγγραφείς ενώ και η σύζυγός του ήταν εβραϊκής καταγωγής. Ο συνθέτης πέθανε το 1948 στο Μπαντ Ισλ, λουτρόπολη και θέρετρο των Αψβούργων.

Το έργο / Η τρίπρακτη οπερέτα Η εύθυμη χήρα βασίζεται σε ποιητικό κείμενο των Βίκτορ Λέον και Λέο Στάιν που στηρίχτηκαν στη γαλλική κωμωδία Ο διπλωματικός ακόλουθος του Ανρί Μεγιάκ (1861).

Πρεμιέρες / Η Εύθυμη χήρα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 30 Δεκεμβρίου 1905 στο Θέατρο του Βην στη Βιέννη. Στο ρεπερτόριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής η οπερέτα εντάχθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1942 με παράσταση στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου σε μουσική διδασκαλία Βάλτερ Πφέφερ, μουσική διεύθυνση Λεωνίδα Ζώρα και σκηνοθεσία Λουκή Δέλφη.

Σύνοψη

Α’ Πράξη / Λαμπρός χορός στο Παρίσι, όπου γιορτάζονται τα γενέθλια του ηγεμόνα του Μεγάλου Δουκάτου του Ποντεβέρντρο. Ο βαρόνος Ζέτα, πρέσβης του κρατιδίου στο Παρίσι, αναμένει τη βαθύπλουτη Άννα Γκλάβαρι, που πρόσφατα έχει χηρέψει. Προκειμένου τα χρήματά της να παραμείνουν στο Ποντεβέντρο, το οποίο τα έχει ανάγκη, θα πρέπει η Άννα να παντρευτεί συντοπίτη της. Η Άννα συναντά το γόη Ντανίλο Ντανίλοβιτς, γραμματέα της πρεσβείας· πριν παντρευτεί τον Γκλάβαρι, η Άννα και ο Ντανίλο ήταν ερωτευμένοι, όμως η οικογένειά του δεν συμφωνούσε με τον γάμο. Παρά τα αισθήματά του, ο Ντανίλο αντιμετωπίζει την Άννα με ψυχρότητα: Δεν επιθυμεί να θεωρηθεί ότι τη φλερτάρει για τα χρήματά της. Ο Βαρόνος Ζέτα όμως φοβάται οτι η χήρα μπορεί να γοητευτεί από τον Γάλλο κόμη Καμίγ ντε Ροσιγιόν και προσπαθεί να πείσει τον Ντανίλο οπωσδήποτε να νυμφευτεί την Άννα για το καλό της πατρίδας. Του διαφεύγει ότι ο Καμίγ ενδιαφέρεται για τη δική του σύζυγο, την Βαλεντίνη, που βρίσκεται σε δύσκολη θέση καθώς έχει χάσει την βεντάλια της: πάνω της ο Καμίγ έχει γράψει «Σ’αγαπώ». Την βεντάλια βρίσκει ο Ζέτα, χωρίς όμως να ξέρει σε ποιάν ανήκει.

Ο Ντανίλο όμως, δεν έχει κατά νου το γάμο αλλά μάλλον τις τρυφερές υπάρξεις στο περίφημο κέντρο διασκέδασης του Μαξίμ. Αρνείται να χορέψει με την Άννα και δημοπρατεί το χορό μαζί της έναντι δέκα χιλιάδων φράγκων, τα οποία θα δοθούν για τη σωτηρία του Ποντεβέντρο. Το ποσό είναι πολύ ψηλό για οποιονδήποτε μνηστήρα. Όταν η αίθουσα αδειάζει η Άννα και ο Ντανίλο μένουν μόνοι και πέφτουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου.

Β’  Πράξη / Η Άννα παραθέτει δεξίωση στην κατοικία της, όπου οι προσκεκλημένοι φορούν ενδυμασίες του τόπου καταγωγής τους. Αφηγείται την ιστορία μίας δρυάδας. Ο Ντανίλο και οι υπόλοιποι άντρες σχολιάζουν πόσο δύσκολο είναι να χειριστεί κανείς τις γυναίκες. Ενώ ο Ντανίλο μοιάζει να ερωτεύεται και πάλι την παλιά του αγάπη, ο Καμίγ παρασύρει την Βαλεντίνη σε ένα περίπτερο στον κήπο. Ο βαρόνος Ζέτα, που αναζητά επίμονα την ιδιοκτήτρια της βεντάλιας, κοιτά από την κλειδαρότρυπα αλλά όταν ανοίγει την πόρτα του περιπτέρου αντικρίζει έκπληκτος την Άννα αντί της συζύγου του: όχι μόνον πρόλαβε και πήρε τη θέση της Βαλεντίνης προκειμένου να τη γλιτώσει, αλλά επιπλέον δηλώνει ότι σκοπεύει να παντρευτεί τον Ροσιγιόν, αφήνοντας όλους άναυδους και πεισμώνοντας τον Ντανίλο, που φεύγει οργισμένος. Επιβάλλεται ένα σύντομο, τελικό καν-καν προς τιμήν της υποκριτικής παριζιάνικης συζυγικής ζωής.

Γ’  Πράξη / Στο μέγαρό της, η Άννα ζητά να διακοσμηθεί μία αίθουσα όπως του Μαξίμ και καλεί τις απαραίτητες κοπέλες ανάμεσα στις οποίες βρίσκει τη θέση της και η Βαλεντίνη. Ο ανδρικός πληθυσμός ενθουσιάζεται. Η Άννα δίνει τις απαραίτητες εξηγήσεις στον Ντανίλο σχετικά με όσα συνέβησαν στο περίπτερο την προηγουμένη και οι δυό τους σμίγουν υπό τους ήχους ενός βαλς. Ανήσυχος, ο Ζέτα προτίθεται χωρίσει την Βαλεντίνη, την οποία υποψιάζεται, και να νυμφευτεί ο ίδιος την Άννα προκειμένου να σώσει την πατρίδα του. Την ίδια ώρα η Άννα ανακοινώνει πως σκοπεύει να παντρευτεί και πως με το γάμο θα χάσει την τεράστια περιουσία. Βέβαιος ότι δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος να θεωρηθεί προικοθήρας, ο Ντανίλο σπεύδει να ζητήσει το χέρι της. Με τη σειρά της εκείνη εξηγεί πως θα χάσει την περιουσία της, αφού σύμφωνα με τη διαθήκη του Γκλάβαρι, αυτή θα περιέλθει στα χέρια του συζύγου της. Είναι η σειρά της Βαλεντίνης να δηλώσει πως παρά την πολιορκία του Καμίγ, εκείνη έμεινε πιστή στο σύζυγό της: το πιστοποιεί και η βεντάλια, αφού στην εξομολόγηση του Καμίγ εκείνη έχει απαντήσει γραπτά: «Είμαι γυναίκα πιστή».

Μουσική Διεύθυνση Γιώργος Βράνος (10, 11, 12, 15, 17, 19/5)

                                       Ζωή Τσόκανου (22, 24, 25, 26/5) 

Σκηνοθεσία, Επεξεργασία – Επιμέλεια κειμένου Δημήτρης Λιγνάδης

Σκηνικά – Κοστούμια Εύα Νάθενα

Αναβίωση Χορογραφίας Φώτης Διαμαντόπουλος

Φωτισμοί Νίκος Εργαζάκης

Διεύθυνση Χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος

Βαρόνος Μίρκο Ζέτα

                Τάσος Αποστόλου (10, 12, 17, 22, 25/5)

Βαγγέλης Μανιάτης (11, 15, 19, 24, 26/5)

Βαλεντίνη           Βασιλική Καραγιάννη (10, 15, 17, 22, 25/5)

Γεωργία Ηλιοπούλου (11, 19, 26/5)

Κάτια Πάσχου (12, 24/5)

Κόμης Ντανίλο Ντανίλοβιτς

                Διονύσης Σούρμπης (10, 12, 17, 22, 25/5)

Δημήτρης Πακσόγλου
(11, 15, 19, 24, 26/5)

Άννα Γκλάβαρι

                Έλενα Κελεσίδη (10, 12, 17, 22, 25/5) 

Μαρία Μητσοπούλου (11, 15, 19, 24, 26/5)

Καμίγ ντε Ροσιγιόν

                Γιάννης Χριστόπουλος (10, 15, 17, 22, 25/5)

Αντώνης Κορωναίος (11, 19, 26/5)

Νίκος Στεφάνου (12, 24/5)

Υποκόμης Κασκαντά      Χάρης Ανδριανός (10, 15, 17, 22, 25/5)

Ζαφείρης Κουτελιέρης (11, 12, 19, 24, 26/5)

Ραούλ ντε Σαιν-Μπριός                Φίλιππος Δελατόλλας (10, 15, 17, 22, 25/5)

Ζαχαρίας Τσούμος (11, 12, 19, 24, 26/5)

Μπογκντάνοβιτς             Δημήτρης Κασιούμης (10, 15, 17, 22, 25/5) 

Κώστας Ντότσικας (11, 12, 19, 24, 26/5)

Σύλβια

                Γεωργία Αργυροπούλου (10, 15, 17, 22, 25/5)

Ευαγγελία Μιχελιδάκη (11, 12, 19, 24, 26/5)

Κρομόφ

                Κωστής Ρασιδάκης (10, 11, 25, 26/5)

Πέτρος Σαλάτας (12, 15, 17, 19, 22, 24/5)

Όλγα

                Βικτώρια Μαϊφάτοβα (10, 15, 17, 19, 22/5)

Σοφία Καπετανάκου (11, 12, 24, 25, 26/5)

Πρίτσιτς

                Μιχάλης Κατσούλης (10, 15, 17, 22, 25/5)

Παύλος Σαμψάκης (11, 12, 19, 24, 26/5)

Πρασκοβία         Ελένη Δάβου (10, 15, 17, 22, 25/5)

Έλενα Μαραγκού (11, 12, 19, 24, 26/5)

Νιέγκους

                Παναγιώτης Αθανασόπουλος

Τσιγγάνος βιολιστής      Γιάννης Γεωργιάδης (10, 11, 25, 26/5)

θ.α (12, 15, 17, 19, 22, 24/5)

Συμμετέχει η Ορχήστρα, η Χορωδία και μέλη του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής