Η Απόφαση, του Τομπάιας Λίντχολμ

Η Seven Films παρουσιάζει στους κινηματογράφους από τις 17 Μαρτίου 2016 την ταινία Η Απόφαση (A WAR) του Τομπάιας Λίντχολμ.

Σύνοψη

Ο διοικητής Κλάους Πίτερσεν και οι άντρες του, έχουν στρατοπεδεύσει κάπου στην επαρχία του Αφγανιστάν. Η σύζυγος του Κλάους, Μαρία, προσπαθεί να διατηρήσει μια φυσιολογική ζωή πίσω στη Δανία, για εκείνη και τα τρία τους παιδιά. Κατά τη διάρκεια μιας αποστολής ρουτίνας, οι στρατιώτες βρίσκονται σε διασταυρούμενα πύρα, κι ο Κλάους θα πάρει μία πολύ δύσκολη απόφαση για να σώσει τους άντρες του- μια απόφαση με βαριές επιπτώσεις για τον ίδιο και την οικογένεια του.

Σκηνοθεσία: Τομπάιας Λίντχολμ

Σενάριο: Τομπάιας Λίντχολμ

Πρωταγωνιστούν: Πίλου Άσμπεκ, Τούβα Νοβότνι

Δανία, 2015

Διάρκεια: 115’

ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΓΙΑ ΟΣΚΑΡ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

ΔΗΛΩΣΗ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Δεν υπήρξα ποτέ στρατιώτης. Δεν πολέμησα ποτέ. Έχω παρατηρήσει μόνο τον πόλεμο στις ειδήσεις και τις ταινίες. Όταν αποφάσισα να κάνω την ταινία, έπρεπε να βρω ανθρώπους που έχουν μαρτυρήσει πολέμους- Δανούς στρατιώτες, Ταλιμπάν, συγγενείς και πρόσφυγες. Έπρεπε να καταλάβω τη λογική, αλλά όχι την αλήθεια, γιατί δεν πιστεύω ότι υπάρχει αλήθεια πίσω από ένα πόλεμο. Έπρεπε να καταλάβω, για να μπορώ να πω μια ιστορία για ανθρώπους στον πόλεμο. Γιατί αυτοί υπάρχουν. Η Απόφαση αφορά αυτούς.

Τομπάιας Λίντχολμ, Ιούλιος 2015

Κατανόηση Εναντίον Καταδίκης

Σε αντίθεση με πολεμικές ταινίες όπως ο Ελαφοκυνηγός ή Αποκάλυψη Τώρα, ο Λίντχολμ δεν επιθυμεί να περάσει κάποιο πολιτκό μήνυμα, να προσδιορίσει εάν ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν σωστός ή λάθος, αλλά να ρίξει φως στις επιπτώσεις που έχει ο πόλεμος στους ανθρώπους. Αφορά περισσότερο την κατανόηση παρά την καταδίκη.

«Προσπαθώ να υπερασπιστώ όσες περισσότερες θέσεις μπορώ, βάζοντας τον εαυτό μου στη θέση άλλων ανθρώπων, παρά να κρίνω τον πόλεμο με βάση τις δικές μου πεποιθήσεις. Δεν πήγα ποτέ ο ίδιος σε πόλεμο, οπότε σκέφτηκα να ξεκινήσω με βάση αυτό που μου έμαθε η μητέρα μου: ο πόλεμος είναι κάτι κακό, όπως και οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε αυτόν. Ήθελα να προκαλέσω αυτή τη δήλωση», αναφέρει ο Λίντχολμ.

Στην ταινία, ο Κλάους αποφασίζει να θέσει σε προτεραιότητα τη ζωή των ανδρών του από των ντόπιων κατοίκων. Σε άλλες σκηνές βλέπουμε τους στρατιώτες να συμπεριφέρονται σκληρά απέναντι στους Αφγανούς. Μπορεί να μοιάζει κυνικό, αλλά όταν η ζωή σου απειλείται σε καθημερινή βάση και παρακολουθείς τους φίλους σου να πεθαίνουν, τα ηθικά σου όρια αλλάζουν. «Δεν υποστηρίζω ότι είναι σωστό, αλλά ότι είναι ανθρώπινο. Πιστεύω ότι η δουλειά μας είναι να πούμε την ιστορία για να αναγνωρίσουμε αυτούς τους ανθρώπους», λέει ο Λίντχολμ.

«Το δίλημμα στην ταινία είναι ότι κάποιοι πρέπει να πεθάνουν για να ζήσουν κάποιοι άλλοι. Πώς παίρνεις μια τέτοια απόφαση με τις σφαίρες να περνούν δίπλα σου; Αναρωτιέμαι τι κάνει σ’έναν άνθρωπο η παρουσία σε μια τέτοια κατάσταση και το βάρος μιας τέτοιας απόφασης. Ποιοί είναι αυτοί οι άντρες πριν φτάσουν εκεί, ποιοί είναι εκεί και ποιοί έχουν γίνει όταν επιστρέφουν; Πώς μπορούμε να το δούμε αντικειμενικά χωρίς να καταδικάσουμε τις πράξεις τους; Πώς εξανθρωπίζουμε το απάνθρωπο; Πώς θα μπορούσαμε ποτέ να κατανοήσουμε τη θέση τους;»

Η πραγματικότητα κυριαρχεί

Για το Λίντχλολμ, ο δρόμος για την κατανόηση περνάει μέσα από ενδελεχή έρευνα. Όταν δούλευε με το Νόερ στο R, είχαν κανόνα να ακολουθούν πιστά την πραγματικότητα. Και οι δύο σκηνοθέτες έχουν διατηρήσει αυτό τον κανόνα.

«Η πραγματική ζωή είναι εξαιρετικά συναρπαστική», λέει ο Λίντχολμ. «Για μένα είναι πολύ ενδιαφέρον, να βρω ένα μέρος της πραγματικότητας να εστιάσω και να γίνω σκλάβος του. Δεν οργανώνω την πραγματικότητα με βάση την πλοκή, αλλά αφήνω την πλοκή να καθοδηγείται από την πραγματικότητα».

Όταν έγραφε το σενάριο, ο Λίντχολμ μίλησε με βετεράνους του πολέμου του Αφγανιστάν, με δικηγόρους κι ένα πρώην Ταλιμπάν που συνάντησε στην Τουρκία, όπου γυρίστηκε και η ταινία. Βρήκε μάλιστα Αφγανούς πρόσφυγες εκεί και τους χρησιμοποίησε ως ηθοποιούς στην ταινία.

Στο κομμάτι της ταινίας που εκτυλίσσεται στο Αφγανιστάν, μόνο τρεις από τους ρόλους έχουν επαγγελματίες ηθοποιοί: ο Πίλου Άσμπεκ ως Κλάους, ο Νταρ Σαλίμ ως Ναχίμπ και ο Ντάλφι Αλ-Τζαμπούρι ως στρατιώτης Λάσε. Όλοι οι υπόλοιποι είναι στρατιώτες που υπηρέτησαν στο Αφγανιστάν. Ήταν εξαιρετικά βοηθητικοί σε λεπτομέρειες όπως η ιεραρχία ή οι ραδιοεπικοινωνίες, ακόμη και η συμπεριφορά τους στις αποστολές.

«Το καλό με τους στρατιώτες είναι ότι έχουν συνηθίσει να παίρνουν σοβαρά τις ασκήσεις. Επίσης έχουν το χάρισμα να είναι πάντα συνεπείς, πάντα οργανωμένοι και να κάνουν αυτό ακριβώς που τους ζητάνε. Η δουλειά με τα παιδιά αντίθετα είναι εξαιρετικά δύσκολη» λέει ο Λίντχολμ.

Το σπίτι ως εμπόλεμη ζώνη

Το R εκτυλίσσεται μόνο σε μία τοποθεσία, τη φυλακή. Το Πειρατεία στον Ωκεανό σε δύο: το πλοίο και τα γραφεία της ναυτιλιακής. Στην Απόφαση, ο Λίντχολμ επεκτείνεται σε τρεις τοποθεσίες: την εμπόλεμη ζώνη στο Αφγανιστάν, το σπίτι του Κλάους στη Δανία και το δικαστήριο.

«Ήθελα να διευρύνω λίγο τη σκοπιά, τόσο οπτικά όσο και θεματικά», λέει ο Λίντχολμ. «Ήταν μεγάλη πρόκληση να μεταφέρουμε το αίσθημα του πολέμου στο σπίτι του Κλάους. Το σπίτι ήταν πολύ σημαντικό μέρος της ιστορίας, γιατί ένας άνθρωπος που φεύγει για να πολεμήσει δεν είναι ανύπαρκτος- είναι σύζυγος μιας γυναίκας και πατέρας κάποιων παιδιών. Αν ήταν μόνο εκείνος, ποιόν θα ένοιαζε; Η ζωή του και οι αποφάσεις του όμως επηρεάζουν κι άλλους. Ένας αριθμός στις ειδήσεις, οι απώλειες, δεν είναι εύκολο να συσχετιστεί κανείς μαζί τους. Αν όμως δεις τους ανθρώπους που επηρεάζονται άμεσα από έναν άνθρωπο στον πόλεμο, ολόκληρη η ιστορία σου αλλάζει».

Σε μια σκηνή της ταινίας, ένας Αφγανός οικογενειάρχης ρωτάει αν μπορεί η οικογένεια του να μείνει το βράδυ στο στρατόπεδο γιατί κινδυνεύουν από τους Ταλιμπάν. Ο Κλάους τον διώχνει, λέγοντας του όμως ότι ως πατέρας ο ίδιος τον καταλαβαίνει. «Τα παιδιά σου είναι ασφαλή όμως!» διαμαρτύρεται εκείνος.

«Η κατάσταση είναι τραγική για τους Αφγανούς. Προσπαθούμε να τους προσεγγίσουμε στην ταινία μέσω συναντήσεων κι αντιδράσεων», λέει ο Λίντχολμ. «Τυχαίνει να έχω γεννηθεί ξανθός Σκανδιναβός με γαλανά μάτια και χωρίς χρόνιες ασθένειες. Δεν υπάρχει πιο προνομιούχο προφίλ ανθρώπου από αυτό. Το να θεωρήσω ότι μπορώ να κάνω μια ταινία για την πραγματικότητα στο Αφγανιστάν θα ήταν αλαζονεία. Με όλη την ταπεινότητα, προσπαθώ να κάνω τις ταινίες με τον τρόπο μου».

Λίντχολμ ο Παρατηρητής

Κάθε ταινία του Τομπάιας Λίντχολμ είναι σα να κοιτάς ζωύφια μέσα σ’ ένα βάζο: τα παρατηρούμε μέσα από το τζάμι, να περιφέρονται σε ένα περιορισμένο χώρο, αλλά κρατάμε τα χέρια μας απ’έξω.

«Δεν θα ήθελα να υπαγορεύσω τα συναισθήματα σε αυτούς τους ανθρώπους», λέει ο ίδιος. «Πιστεύω ότι έχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον να τους παρατηρείς χωρίς να παρεμβαίνεις, γιατί εξάλλου έτσι ζούμε. Δε θα γίνω ποτέ εσύ. Υπάρχεις για εμένα γιατί σε συναντώ. Κάπως έτσι είναι και στις ταινίες».

Ανάμεσα στους ανθρώπους που τον ενέπνευσαν, ο Λίντχολμ ξεχωρίζει τον Δανό ντοκιμαντερίστα Γιόργκεν Λεθ, που είναι γνωστός για τις ανθρωπολογικές μελέτες του.

«Έχω μάθει πολλά από την επιμονή του Λεθ να παρατηρεί τους ανθρώπους χωρίς να τους κρίνει. Προσπαθώ να διατηρώ μια συνοχή στην ιστορία μου αλλά χωρίς να κρίνω ή να ωραιοποιώ καταστάσεις. Ο καλύτερος τρόπος να γίνει αυτό, είναι παρατηρώντας όσο πιο νηφάλιος γίνεται». 

Δεν υπάρχει λόγος να εκβιάζουμε τα συναισθήματα των θεατών- καθένας από εμάς είναι απόλυτα ικανός να διαβάσει έναν άνθρωπο χωρίς να ακούσει τι έχει να πει.

«Προτιμώ πάντα να λέω λίγα, παρά να λέω περισσότερα απ’όσα χρειάζεται. Κάποιες ταινίες περιέχουν πολλές ασήμαντες λεπτομέρειες που απλά δε χρειάζονται, αντί να δίνουν χώρο στο θεατή να «μπει» στην ταινία».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

ΤΟΜΠΑΪΑΣ ΛΙΝΤΧΟΛΜ

Ο Τομπάιας Λίντχολμ αποφοίτησε από την Εθνική Σχολή Κινηματογράφου της Δανίας το 2007, κι έκτοτε το όνομα του είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις πιο γνωστές Δανέζικες παραγωγές, τόσο κινηματογραφικές όσο και τηλεοπτικές. Το 2013, το Variety τον συμπεριέλαβε στη λίστα με τους Δέκα Πιο Υποσχόμενους Νέους Σεναριογράφους.

Το 2010, μαζί με το σκηνοθέτη Μάικλ Νόερ, έγραψαν και σκηνοθέτησαν το δράμα R, ενώ την ίδια ίδια χρονιά έγραφε τα σενάρια για την τηλεοπτική Borgen. Το 2012, έγραψε και σκηνοθέτησε το Πειρατεία στον Ωκεανό (A Hijacking), αποσπώντας πέντε Βραβεία από την Ακαδημία Κινηματογράφου της Δανίας. Το 2015 ολοκλήρωσε την ταινία Η Απόφαση  (A War) για ακόμη μια φορά με τον Πίλου Άσμπεκ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Τομπάιας Λίντχολμ έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές για τα σενάρια του στις τρεις τελευταίες παραγωγές του Τόμας Βίντερμπεργκ: Submarino (2010), το υποψήφιο για Όσκαρ Το Κυνήγι (The Hunt) (2012) και το Commune, που θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες το 2016. Το 2013, ο Λίντχολμ έλαβε από το Φεστιβάλ του Σάντανς το βραβείο Mahindra Global Filmmaking Award για τη δουλειά του στο Η Απόφαση (A War).

ΠΙΛΟΥ ΑΣΜΠΕΚ

Η Aπόφαση είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Τομπάιας Λίντχολμ, στην οποία πρωταγωνιστεί ο Πίλου Άσμπεκ. Η συνεργασία τους ξεκίνησε το 2010 με το R, το οποίο ήταν και το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Άσμπεκ. Το 2012, πρωταγωνίστησε στο Πειρατεία στον Ωκεανό (A Hijacking), και το 2015 στο Η Απόφαση (A War).

Έξω από τα σύνορα της χώρας, ο Άσμπεκ πρωταγωνιστεί στο πλευρό των Τζέρεμι Άιρονς και Φρανσουά Αρνό στην τηλεοπτική σειρά The Borgias (2013), ενώ πρωταγωνίστησε και στο Lucy (2014) του Λυκ Μπεσόν. Ο πιο πρόσφατος ρόλος του είναι ως Πόντιος Πιλάτος στο ριμέικ του Μπεν Χουρ.

ΤΟΥΒΑ ΝΟΒΟΤΝΙ

Η Απόφαση είναι η πρώτη συνεργασία του Τομπάιας Λίντχολμ με την Τούβα Νοβότνι, η οποία ήταν στη λίστα των ηθοποιών Shooting Star της Berlinale το 2002.

Έκανε αίσθηση με την ερμηνεία της στο Jalla! Jalla! το 2000 κι ακολούθησαν πολλές αξιοσημείωτες ερμηνείες, όπως αυτή στην τηλεοπτική Νορβηγική σειρά Dag. Το 2016, θα εμφανιστεί στη Νορβηγική παραγωγή The King’s Choice και την τηλεοπτική σειρά Nobel.