Γιώργος Απέργης: Αφιέρωμα στο έργο του συνθέτη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Σύνολα από την Ελλάδα και το εξωτερικό μας παρουσιάζουν σε όλη του την ποικιλομορφία το σπουδαίο έργο του διεθνώς καταξιωμένου και …

πολυγραφότατου  Έλληνα συνθέτη Γιώργου Απέργη, στις 8-9, στις 13 & 15 Απριλίου 2011, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών.

Ο γεννημένος το 1945, και από το 1963 εγκατεστημένος στο Παρίσι, Γιώργος Απέργης αναγνωρίζεται διεθνώς τα τελευταία τριάντα χρόνια ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συνθέτες και πρωτοπόρους στο μουσικό θέατρο.

Έχοντας συνθέσει πάνω από 100 έργα, συνεχίζει με ανεξάντλητη δημιουργική δύναμη να διευρύνει ακατάπαυστα ένα εντελώς προσωπικό έργο, το οποίο δεν υπόκειται σε καμία από τις συνηθισμένες μεθοδολογικές και αισθητικές κατηγοριοποιήσεις, αλλά δημιουργεί νέες. Με τον αντικομφορμισμό του, διανοίγει σε κοινό και ερμηνευτές νέους, ανέλπιστους ορίζοντες στυλιστικής ελευθερίας, όπου το οπτικό-παραστατικό και ακουστικό στοιχείο συνδυάζονται περίτεχνα.

Μετά τη σύνθεση του πρώτου του μουσικοθεατρικού έργου, La tragique histoire du nécromancien Hiéronimo et de son miroir, το 1971, ο Απέργης επικεντρώθηκε στη διερεύνηση των σχέσεων μουσικής, λόγου και σκηνικής-θεατρικής δράσης. Από τότε συμμετέχει ενεργά σε όλες τις εξελίξεις του μουσικού θεάτρου, οι οποίες δρομολογήθηκαν από το Φεστιβάλ της Αβινιόν. Για το σκοπό αυτό ίδρυσε το 1976 το «Ατελιέ του Θεάτρου και της Μουσικής» και συνεργαζόμενος με μουσικούς και ηθοποιούς πειραματίστηκε σε νέες συνθετικές μεθόδους, όπου φωνητικά, ενόργανα και παραστατικά στοιχεία συμβάλλουν εξίσου στη δραματουργία του έργου.

Το θεατρικό-παραστατικό στοιχείο παρεισφρέει και στα έργα για ενόργανο ή για φωνή και ενόργανο σύνολο, τα σημαντικότερα από τα οποία θα παρουσιαστούν στον κύκλο αυτό. Ο συνθέτης αντιλαμβάνεται το είδος αυτό συχνά ως ενόργανο μουσικό θέατρο, όπου οι εκτελεστές οργάνων μπορεί παράλληλα να αναλαμβάνουν, ακόμα και με απλές χειρονομίες, σκηνική δράση.

Η διάθεση του συνθέτη για πειραματισμό και πρόκληση είναι εμφανής, με ασυνήθιστους και αντιθετικούς ηχητικούς συνδυασμούς στα όρια των ρεζίστρων και εξάντλησης των δυνατοτήτων φωνής και οργάνων. Στα σκηνικά του έργα ο Απέργης επιδιώκει συχνά την ενεργό συμμετοχή του κοινού σε μια προσπάθεια άρσης των επικοινωνιακών φραγμών που πιθανώς βιώνει με τη σύγχρονη μουσική δημιουργία.

Εκτός από τις συναυλίες έργων του, στις 11 Απριλίου θα πραγματοποιηθεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών συζήτηση, ανάμεσα στον καλλιτέχνη Γιώργο Απέργη και τον καθηγητή φιλοσοφίας και συγγραφέα Φρανσουά Ρενιώ, με τίτλο «Λόγος και Μουσική στο έργο του Γιώργου Απέργη», σε μια βραδιά που θα περιλαμβάνει επίσης εκτελέσεις των έργων του Rasch για βιόλα και φωνή και Volte Face για σόλο βιόλα.

8-9 Απριλίου
IRCAM – Machinations

Το έργο Machinations είναι ένα «μουσικό θέαμα», με τέσσερις γυναίκες εκτελεστές, έναν άντρα, κομπιούτερ και βιντεοπροβολείς. Οι γυναίκες εκτελεστές είναι μία τραγουδίστρια (Ντονατιέν Μισέλ-Ντανσάκ), μία βιολίστα (Ζενεβιέβ Στροσσέ), μία φλαουτίστα (Συλβί Σακούν) και μία ηθοποιός (Συλβί Λεβέσκ), οι οποίες όμως αναλαμβάνουν ένα διαφορετικό, ασυνήθιστο ρόλο: όρθιες πίσω απόφωτισμένα τραπέζια, εκφέρουν φωνήματα, χειρονομούν και προβάλλουν μέσω των βιντεοπροβολέων στοιχειακά αντικείμενα, τα οποία αναπαριστούν τα πρώτα. Ο άνδρας εκτελεστής (Ολιβιέ Πασκέ) παρεμβαίνει με τον υπολογιστή, άλλοτε ενισχυτικά και άλλοτε ανταγωνιστικά, ώστε να δημιουργηθεί ένας οπτικοακουστικός διάλογος με τα τεκταινόμενα από τις τέσσερις γυναίκες.

Τα κείμενα του έργου είναι γραμμένα από τον συνθέτη και από έναν παλαιό του συνεργάτη, τον καθηγητή φιλοσοφίας και συγγραφέα, Φρανσουά Ρενιώ, ο οποίος θα μιλήσει σε εκδήλωση στις 11 Απριλίου στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Γιώργο Απέργη. Ωστόσο, δεν πρόκειται για κείμενα, αλλά για «προ-κείμενα» χωρίς νόημα, με επικοινωνιακή δύναμη. Αναπαριστούν συμπυκνωμένα την ιστορία της γένεσης της γλώσσας, ως κώδικα επικοινωνίας, από πρωτεϊκούς ήχους και αρχέγονους θορύβους.

Με ανάλογο τρόπο, η αντιπαραβολή απλών αντικειμένων και υπολογιστικών προγραμμάτων αναπαριστά την ιστορία της γένεσης της επιστήμης και των «μηχανών».

Στην παρουσίαση του έργου Machinations, καίρια είναι η συμβολή του IRCAM, του σημαντικότερου ινστιτούτο σύγχρονης και avant garde μουσικής στην Ευρώπη, τόσο στον τομέα της έρευνας όσο και της σύνθεσης.

Κεντρική Σκηνή
Ώρα έναρξης: 20:30

Συντελεστές:
Μουσική και σκηνική διεύθυνση: Γιώργος Απέργης
Κείμενα: François Regnault, Γιώργος Απέργης
Φωτισμοί: Daniel Levy
Βοηθός σκηνικής διεύθυνσης: Emily Loizeau
Σχεδιασμός μουσικής υπολογιστών IRCAM: Olivier Pasquet, Tom Mays
Ερμηνεύουν: Sylvie Levesque, Donatienne Michel-Dansac, Sylvie Sacoun, Geneviève Strosser (φωνές), Olivier Pasquet (υπολογιστής)

IRCAM Technical Team
Maxime Le Saux: ηχοληψία
Frédéric Vandromme: διεύθυνση σκηνής
Marc Richaud: χειρισμός φωτισμών και βίντεο

Εισιτήρια: 15-20-30-40 € | Φοιτ. 10-15-20 €

13 Απριλίου
dissonArt ensemble

Το πρόγραμμα της συναυλίας προβάλλει το πιο αφηρημένο κομμάτι της δημιουργικής δουλειάς του συνθέτη, τα έργα του για σύνολα δωματίου, παρουσιάζοντας αντιπροσωπευτικά δείγματα για διαφορετικές διανομές (σόλο, τρίο, κουιντέτο, σεξτέτο). Αν και δεν έχουν προγραμματικό χαρακτήρα, τα έργα αυτά συνδέονται στενά με το μουσικό-θεατρικό έργο του Απέργη: Movement pour quintette («φωνητική» χρήση των οργάνων και θεατρικότητα στις μεταξύ τους σχέσεις), Parlando (μίμηση της ανθρώπινης φωνής από το κοντραμπάσο), Faux movement (δανείζεται τον τίτλο από τη γλώσσα του σώματος), κ.ά.

Το πρόγραμμα καλύπτει μια ευρεία χρονική περίοδο που εκτείνεται από το 1975 έως σήμερα, αποκαλύπτοντας έναν ηχητικό κόσμο που χαρακτηρίζεται από εκρηκτική ενεργητικότητα, δυναμισμό, υψηλή δεξιοτεχνία, αλλά και χιούμορ, παιδικότητα και παιγνιώδη διάθεση.

Κεντρική Σκηνή
Ώρα έναρξης: 20:30

Συντελεστές:
dissonArt ensemble
Γιάννης Ανισέγκος: φλάουτο
Αλέξανδρος Σταυρίδης: κλαρινέτο
Θοδωρής Πατσαλίδης: βιολί
Χαρά Σειρά: βιολί
Βασίλης Σαΐτης: τσέλο
Λενιώ Λιάτσου: πιάνο
Γιάννης Χατζής: κοντραμπάσο
Θοδωρής Βαζάκας: κρουστά

Υψίφωνος: Petra Hoffman
Διεύθυνση συνόλου: Βλαδίμηρος Συμεωνίδης

Πρόγραμμα
Mouvement pour quintette, για κλαρινέτο, βιολί, βιόλα, τσέλο και πιάνο (1975) 13΄
Faux Mouvement, για τρίο εγχόρδων (1995) 12΄
Parlando I, για κοντραμπάσο σόλο (2009) 9΄

B΄ Μέρος
Trio, για κλαρινέτο, τσέλο και πιάνο (1996) 15΄
La Nuit en Tête, για σοπράνο, φλάουτο, κλαρινέτο, βιολί, τσέλο, πιάνο και κρουστά (2000) 14΄

Εισιτήρια: 15-25-30 € | Φοιτ. 10-15 €

15 Απριλίου
Klangforum Wien

Στην 25ετή πορεία του, το διεθνές και μεταβλητό ενόργανο σύνολο Klangforum Wien έχει γράψει ιστορία, με πάνω από 500 παγκόσμιες πρώτες εκτελέσεις έργων σύγχρονης μουσικής, διεθνείς διακρίσεις, εκτενή δισκογραφία και τακτικές εμφανίσεις στις μεγαλύτερες αίθουσες συναυλιών του κόσμου και στα σημαντικότερα φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής• όλα αυτά το κατατάσσουν στα κορυφαία σύνολα του είδους.

Ένας από τους βασικούς στόχους του Klangforum Wien είναι η διερεύνηση των τεχνικών και εκφραστικών δυνατοτήτων των οργάνων, η οποία έχει οδηγήσει σε μια νέα γενιά μουσικών εκτελεστών, αλλά και συνθετών που συνεργάζονται με αυτό. Το 2009  απονεμήθηκε στο σύνολο –ως ομαδική διάκριση– o τίτλος του καθηγητή από το Πανεπιστήμιο Τεχνών του Γκρατς, όπου τα μέλη του διδάσκουν νέες τεχνικές μουσικής εκτέλεσης.

Σημαντικό τμήμα του ρεπερτορίου του Klangforum Wien αποτελούν τα ενόργανα έργα του Γιώργου Απέργη. Στη συγκεκριμένη συναυλία παρουσιάζει τρία από τα πιο πρόσφατα έργα του, γραμμένα από το 2006 μέχρι σήμερα. Το έργο Seesaw (2010) αποτελεί παραγγελία του συνόλου στον συνθέτη, για τον εορτασμό των 25 χρόνων από την ίδρυσή του.
Κεντρική Σκηνή
Ώρα έναρξης: 20:30
Συντελεστές:
Μουσική διεύθυνση: Emilio Pomarico
Σοπράνο: Agata Zubel

Πρόγραμμα
Contretemps
Seesaw
Teeter-totter

Εισιτήρια: 15-20-30-40 € | Φοιτ. 10-15 €