Γαλιλαίος, του Τζόζεφ Λόζι

Η New Star παρουσιάζει στους κινηματογράφους από τις 4 Φεβρουαρίου 2016 το μεγαλειώδες έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, «ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ» (Galileo) σε Α’ Προβολή, στη μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη από τον πολυβραβευμένο σκηνοθέτη Τζόζεφ Λόζι, με τον μοναδικό Τοπόλ.

Λίγα λόγια για την ταινία

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο αναμορφωτής του σύγχρονου θεάτρου καταγράφει με ρεαλιστικό και ταυτόχρονα ποιητικό τρόπο την σύγκρουση του Γαλιλαίου με την Ιερά Εξέταση . Ο βραβευμένος με BAFTA και Χρυσό Φοίνικα,  Τζόζεφ Λόζι, μεταφέρει κινηματογραφικά το μεγάλο έργο του Μπρεχτ με πρωταγωνιστή τον εξαιρετικό Τοπόλ. Ίσως ένα από τα οικουμενικότερα έργα του Μπρεχτ,  το οποίο αναφέρεται στη ζωή του μεγάλου Ιταλού επιστήμονα,  που έζησε τον 17 αιώνα στην Ιταλία και έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης επιστήμης.

Ο μεγάλος Ιταλός αστρονόμος, μαθηματικός και φυσικός,  Γαλιλαίος, επιβεβαιώνει την θεωρία του Κοπέρνικου, αποδεικνύοντας ότι η Γη στρέφεται γύρω από τον Ήλιο και δεν αποτελεί το κέντρο του σύμπαντος. Η τόσο ριζοσπαστική αυτή απόκλιση από τη μέχρι τότε υφιστάμενη θεωρία, οδηγεί τον Γαλιλαίο στην Ιερά Εξέταση. Ο θεμελιωτής της σύγχρονης επιστήμης, αποκηρύσσει την θεωρία του, και συνεχίζει την πληθωρική πνευματική του δραστηριότητα μέχρι το τέλος της ζωής του, σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Σκηνοθεσία: Τζόζεφ Λόζι

Σενάριο: Μπάρμπαρα Μπρέι, Τζόζεφ Λόζι, Μάργκαρετ Στέφιν, Τσαρλς Λάφτον, -θεατρικό κείμενο: Μπέρτολτ Μπρεχτ

Παίζουν: Τοπόλ, Έντουαρντ Φοξ, Κόλιν Μπλέικλι, Τζόρτζια Μπράουν, Κλιβ Ρέβιλ, Μάργκαρετ Λέιφτον

Δράμα, Ηνωμένο Βασίλειο – Η.Π.Α., 1975, 145’

Το θεατρικό κείμενο του Μπρεχτ:

Ο Μπρεχτ έγραψε το Γαλιλαίο σε μια περίοδο που πολλοί πίστευαν ότι τίποτα πια δεν μπορούσε να αναχαιτίσει την άνοδο του φασισμού και ότι τη μεγάλη εποχή, που είχε φέρει στον κόσμο την πρόοδο στις φυσικές επιστήμες και τις καινούργιες τέχνες της μουσικής και του θεάτρου, θα τη διαδεχόταν μια βάρβαρη και “ανιστορική” εποχή. Στην πρώτη του μορφή ο Γαλιλαίος παρουσιάζεται σαν ένας συνειδητός αγωνιστής, που απαρνήθηκε τη θεωρία του μπροστά στην Ιερά Εξέταση μόνο και μόνο για να γλυτώσει το θάνατο στην πυρά και να συνεχίσει το επιστημονικό του έργο.

Την εποχή που ο Μπρεχτ συνεργαζόταν με τον Λώτον για την αμερικανική μορφή του έργου, επιστήμονες στη χιτλερική Γερμανία αλλά και στη Δανία, στην Αγγλία και την Αμερική, πειραματίζονταν πάνω στη διάσπαση του ατόμου. Ο Μπρεχτ διέκρινε τότε τις προοπτικές που άνοιγαν μα και τους κινδύνους που έκρυβαν για την ανθρωπότητα τα πειράματα αυτά.

Σε μια εποχή που στιγματίζεται από τον Παγκόσμιο Πόλεμο και την υπόθεση της ατομικής βόμβας, ο σπουδαίος Γερμανός δραματουργός χρησιμοποιεί  την ιστορία του Γαλιλαίου για να σχολιάσει τη διαχρονική ευθύνη των ανθρώπων της επιστήμης, που συνθηκολογούν με την επικίνδυνη εξουσία και προσφέρουν, εκόντες άκοντες, τη γνώση τους σε αυτήν, με καταστροφικές συνέπειες.

«Στόχος μου δεν είναι ν’ αποδείξω

ότι ως τώρα είχα δίκιο,

αλλά να βρω, εάν είχα δίκιο»

–ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ

«ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΚΙΝΕΙΤΑΙ»

–ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΖΟΖΕΦ ΛΟΖΙ

Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός και κριτικός του κινηματογράφου. Μολονότι ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική και φιλολογία στο Χάρβαρντ, πολύ σύντομα αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στην τέχνη. Αφορμή γι’ αυτή την αλλαγή πορείας στάθηκε η συνάντησή του στη Μόσχα με τον σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν.

Ο Λόζι υπήρξε ένας από τους πιο παρεξηγημένους δημιουργούς της εποχής του, αφού η ένταξή του στη διαβόητη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ (1951), εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων, τον ανάγκασε να ζητήσει καταφύγιο στην Ευρώπη, αφήνοντας στη μέση μια λαμπρή καριέρα. Εξακολούθησε ωστόσο να δημιουργεί ταινίες με διάφορα ψευδώνυμα, όπως Αντρέα Φορζάνο, Βίκτορ Χάνμπουρι, Τζόζεφ Γουόλτον κ.ά.

Στη σκηνοθετική του αντίληψη δέχτηκε τις επιδράσεις του ιταλικού νεορεαλισμού, του γερμανικού εξπρεσιονισμού, καθώς και των Μπέρτολτ Μπρεχτ και Χάρολντ Πίντερ, με τους οποίους συνεργάστηκε στη σκηνή και στην οθόνη. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον κινηματογράφο το 1949 με το φιλμ Το αγόρι με τα πράσινα μαλλιά, ένα συναισθηματικό δράμα με φιλειρηνικούς συνειρμούς. Από τις περισσότερες από τις 50 ταινίες του, στις οποίες εμφανίζεται με τις διάφορες ιδιότητές του, ξεχωρίζουν οι Μ (1951), Εύα (1962), Η δολοφονία του Τρότσκι (1972), Γαλιλαίος (1973), Δον Τζιοβάνι (1979) κ.ά. Με τις ταινίες του Ο μεσάζων (1971) και Το ατύχημα (1967) απέσπασε το πρώτο βραβείο του φεστιβάλ των Κανών, ενώ υπήρξε υποψήφιος για την απονομή βραβείου σε πλήθος άλλες –ως επί το πλείστον ευρωπαϊκές– διοργανώσεις.

Φιλμογραφία Τζοζεφ Λοζι:

1982 La truite

 1979 Don Giovanni

 1978 Les routes du sud

 1976 Mr. Klein

 1975 The Romantic Englishwoman

 1975 Galileo

 1973/II A Doll’s House

 1972 The Assassination of Trotsky

 1971 The Go-Between

 1970 Figures in a Landscape

 1968 Secret Ceremony

 1968 Boom

 1967 Accident

 1966 Modesty Blaise

 1964 King & Country

 1963 The Servant

 1963 The Damned

 1962 Eva

 1960 The Criminal

 1959 First on the Road (Short)

 1959 Blind Date

 1958 I tsiganna kai o tzentleman

 1957 Time Without Pity

 1956 To teras apo ta vathi tis Gis (uncredited)

 1956 The Intimate Stranger (as Joseph Walton)

 1955 A Man on the Beach (Short)

 1954 The Sleeping Tiger (as Victor Hanbury)

 1952 Imbarco a mezzanotte (as Andrea Forzano)

 1951 The Big Night

 1951 The Prowler

 1951 M

 1950 The Lawless

 1948 The Boy with Green Hair

 1947 Leben des Galilei (Short)

 1945 A Gun in His Hand (Short)

 1941 A Child Went Forth (Short documentary)

 1941 Youth Gets a Break (Short)

 1939 Pete-Roleum and His Cousins (Short)

ΤΟΠΟΛ:

Ο Τοπόλ γεννημένος στις 9 Σεπτεμβρίου του 1935, είναι Ισραηλινός θεατρικός και κινηματογραφικός ηθοποιός, τραγουδιστής, κωμικός, σεναριογράφος και παραγωγός.

Έγινε ευρέως γνωστός μέσα από τον ρόλο του Tevye στο έργο «Βιολιστής στην στέγη» το οποίο ανέβηκε στο θέατρο αλλά έγινε και ταινία.

Ήταν πολλές φορές υποψήφιος για Όσκαρ και βραβείο Tony και έχει κερδίσει 2 φορές την Χρυσή Σφαίρα.

Έχει παίξει στους ρόλους:

Shalem

Yacov Apfelschnitt 

Dr. Rafik Hassan

Berel Jastrow

Professor Max Kelada

Dimitri Goldner

Effi Avidar

 1983 The Winds of War (TV Mini-Series)

1981 Για τα μάτια σου μόνο

Milos Columbo

 1980 Flash Gordon

Dr. Hans Zarkov

 1979 The House on Garibaldi Street (TV Movie)

Michael

 1979 The New Media Bible: Book of Genesis

1975 Galileo

Galileo Galilei

 1974 The Best of Times (TV Movie)

 1973 The Going Up of David Lev (TV Movie)

Chaim

 1973 Ha-Tarnegol

Gadi Zur

 1972 Follow Me!

Julian Cristoforou

 1971 Fiddler on the Roof

Tevye

 1969 A Talent for Loving

General Molina

 1969 Before Winter Comes

Janovic

 1967 Ervinka

Ervinka (as Haim Topol)

 1966 Cast a Giant Shadow

Abou Ibn Kader

 1964 Sallah Shabati

Sallah Shabati (as Haym Topol)

 1963 El Dorado

Benny Sherman (as Haim Topol)

 1961 I Like Mike

Mikha (as Chaim Topol)

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ:

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο πατέρας του σύγχρονου θεάτρου, όπως τον έχουν αποκαλέσει, και μια από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες της σύγχρονης τέχνης, γεννήθηκε το 1898 στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας από πατέρα καθολικό και μητέρα προτεστάντισσα. Αν και διακρίθηκε στην τέχνη, οι αρχικές του σπουδές ήταν στην ιατρική. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο θα υπηρετήσει ως νοσοκόμος. Ωστόσο, την ίδια εποχή αρχίζει να ασχολείται με αυτό που τον γεμίζει περισσότερο: την ποίηση και το θέατρο. Γράφει ποιήματα και θεατρικά κείμενα. Το «Εγκόλπιο Ευσέβιας» είναι η πρώτη του ποιητική συλλογή και θα ακολουθήσουν και άλλες, ενώ η ανατρεπτικότητά του και η συμβολή του στο παγκόσμιο θέατρο θα τον κάνουν να ονομαστεί ως ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς και δραματουργούς όλων των εποχών. Την ίδια στιγμή, ο Μπρεχτ ενδιαφέρεται και για την πολιτική και την κοινωνική κατάσταση και δίνει μια έντονη πολιτική χροιά στα κείμενά του. «Ο πόλεμος με ξεσήκωσε», γράφει ο ίδιος.  Έτσι λοιπόν, το 1918 μία πολιτική αναταραχή στη Βαυαρία θα εμπνεύσει το «Βάαλ», το πρώτο του θεατρικό έργο. Παράλληλα, βρίσκει μεγάλη έλξη στην κομμουνιστική θεωρία: «Ήμουν είκοσι ετών όταν είδα τη λάμψη της μεγάλης πυρκαγιάς της Ρώσικης Επανάστασης», σημειώνει με ενθουσιασμό, και από τον επόμενο χρόνο ξεκινά τη συστηματική του επαφή με τον κομμουνισμό.

Το 1922 παντρεύεται την τραγουδίστρια της όπερας Μαριάν Ζοφ. Ένα χρόνο αργότερα θα αρχίσει να φοιτά στην Μαρξιστική Εργατική Σχολή, όπου μελέτησε διαλεκτικό υλισμό και έπιασε και την πρώτη του δουλειά ως βοηθός σκηνοθέτη στο Θέατρο του Βερολίνου.

Η άνοδος του ναζισμού στη Γερμανία, το 1933, θα τον αναγκάσει να αυτοεξοριστεί. Τα έργα του και τα γραπτά του απαγορεύονται στη Γερμανία. Οι παραστάσεις διακόπτονται από την αστυνομία. Μέσω Πράγας και Βιέννης θα βρεθεί στη Δανία, τη Φιλανδία και από κει μέσω Ρωσίας στις ΗΠΑ. «Η πνευματική απομόνωση εδώ είναι τρομακτική» γράφει ο ίδιος για το διάστημα που έζησε στην Αμερική. Μετά το τέλος του πολέμου θα επιστρέψει για να εγκατασταθεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του και γυναίκα της ζωής του που τόσα χρόνια τον ακολούθησε στην εξορία, Χέλενε Βάιγκελ.

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ έκανε μία από τις μεγαλύτερες τομές στο σύγχρονο θέατρο καθώς επιχείρησε να το απομακρύνει από τις μέχρι τότε συμβάσεις του θεάτρου της ψευδαίσθησης. Ο ίδιος διατύπωσε και εφάρμοσε στα έργα του τη θεωρία του «επικού θεάτρου» και εισήγαγε την τεχνική της αποστασιοποίησης, υπενθυμίζοντας διαρκώς στον θεατή την ιστορική διάσταση των όσων συντελούνται στη σκηνή. Αυτή η δραματική φόρμα σχετιζόταν με παρόμοιες μοντερνιστικές καινοτομίες της εποχής, όπως τα μυθιστορήματα του Τζέιμς Τζόις, το ιδεολογικό μοντάζ του Αϊζενστάιν, το κυβιστικό «κολλάζ» που εισήγαγε ο Πικάσο στη ζωγραφική. Όμως, αντίθετα με πολλές avant-garde καλλιτεχνικές προσεγγίσεις, ο Μπρεχτ δεν είχε σκοπό να καταρρίψει την έννοια της τέχνης αλλά ήθελε να της δώσει μια νέα λειτουργία, μια νέα διάσταση, μια νέα κοινωνική χρήση. Τα έργα του είναι επαναστατικά και αντιεξουσιαστικά.

Η πρώτη μεγάλη επιτυχία θα έρθει με τη διασκευή της «Όπερας των ζητιάνων». Διασκευασμένη ως «Η Όπερα της Πεντάρας» σε στίχους του Μπέρτολτ Μπρεχτ και μουσική του Κουρτ Βάιλ, θα αποτελέσει μια «γροθιά» στην αστική τάξη του Βερολίνου και προκάλεσε τεράστια αίσθηση στην παγκόσμια σκηνή μιούζικαλ.

Στη διάρκεια του πολέμου τα έργα του είχαν έντονη αντιμιλιταριστική χροιά. Με το αντι-πολεμικό έργο του «Ταμπούρλα μες τη Νύχτα» (1922) θα κερδίσει το Βραβείο Κλάιστ. Η μεγάλη αλλαγή θα συντελεστεί κατά τη διάρκεια της εξορίας όταν και θα γράψει τα σημαντικότερα έργα του. Η Μαρξιστική φιλοσοφία και η κομουνιστική θεωρία θα τον επηρεάσουν καθοριστικά. Θα στραφεί και θα υπηρετήσει το «διδακτικό και ανθρωπιστικό» θέατρο. «Η δουλειά του Μπρεχτ είναι η πιο σημαντική και πιο πρωτότυπη στην ευρωπαϊκή δραματουργία από την εποχή του Ίμπσεν και του Στρίνμπεργκ» θα γράψει ο Ρέιμοντ Ουίλιαμς. Η επίδραση του έργου του ήταν μεγάλη σε πάρα πολλούς θεατρικούς συγγραφείς και σκηνοθέτες, ώστε να μιλάμε καθαρά για «μπρεχτική παράδοση» που περιλαμβάνει καλλιτέχνες όπως: Ντάριο Φο, Τζόαν Λίτλγουντ, Πίτερ Μπρουκ, Πίτερ Βάις, Πίνα Μπάους, Τόνι Κούσνερ και Κάριλ Τσώρτσιλ. Ταυτόχρονα, οι θεωρίες του και οι τεχνικές του έχουν επηρεάσει και σκηνοθέτες όπως: Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, Λίντσεϊ Άντερσον, Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, Τζόζεφ Λόουζι, Ναγκίσα Οσίμα, Λαρς Φον Τρίερ και Χαλ Χάρτλεϊ.

Ο Μπρεχτ πέθανε το 1956 αφήνοντας πίσω μια τεράστια πνευματική και καλλιτεχνική κληρονομιά και ένα ανεπανάληπτο επαναστατικό πνεύμα, που εμπνέει ακόμα.

Θεατρικά έργα του Μπέρτολτ Μπρεχτ:

• Βάαλ, 1918

• Τύµπανα τη νύχτα, 1918

• Στη ζούγκλα των πόλεων, 1921

• Η ζωή του Edward ΙΙ της Αγγλίας

• Ο άντρας είναι άντρας, 1924

• Η όπερα της πεντάρας, 1928

• Η ακµή και πτώση της πόλης Μαχαγκόνι, 1927

• Η πτήση του Λίντµπεργκ

• Το Μπάντεν-Μπάντεν,

• Το Yes Man. Οι αρνητές,

• Το µέτρο,

• Η αγία Ιωάννα των σφαγείων, 1929

• Η Εξαίρεση και ο Κανόνας

• Η Μητέρα,

• Γύρος αρχηγοί και αρχηγοί,

• Η Οράτιου και η Kuriatier

• Τρόµος και αθλιότης του Γ΄Ράιχ, 1935

• Η ζωή του Γαλιλαίου, 1937

• H Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της, 1939

• Η ∆ίκη του Λούκουλλου,

• Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν, 1939

• Ο κύριος Πούντιλα κι ο δούλος του ο Μάττι, 1940

• Η άνοδος του Αρθούρου Ουί, 1941

• Τα οράµατα της Σιµόν Μασάρ ή Οι φωνές, 1941

• Ο Σβέικ στον Β΄Παγκόσµιο Πόλεµο, 1943

• Ο καυκασιανός κύκλος µε την κιµωλία, 1944

• Η µέρα της Κοµµούνας, 1949

GALILEO GALILEI (1564-1642)

Ο Galileo Galilei γεννήθηκε στην Πίζα το 1564 και πέθανε στο Αρκέτρι, κοντά στη Φλωρεντία, το 1642. Με τα πειράματά του για την ελεύθερη πτώση των σωμάτων και τις ταλαντώσεις του εκκρεμούς θεμελίωσε την αποκαλούμενη σήμερα «Κλασική Μηχανική» και γενικότερα την επιστήμη της Φυσικής.

Σύμφωνα με το θρύλο, ο πρώτος φυσικός επιστήμονας, όπως θεωρείται, προσέθεσε μετά την κατάθεσή του ενώπιον των ιεροεξεταστών την διάσημη φράση «και όμως κινείται», αναφερόμενος στη Γη.

Παρά το ότι ο Γαλιλαίος αποκήρυξε δημόσια τις πεποιθήσεις του, εξακολουθούσε να πιστεύει στην ηλιοκεντρική θεωρία του χωρίς ποτέ να αλλάξει γνώμη. Στη συνέχεια ο Γαλιλαίος καταδικάστηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό άνευ ορίου, λόγω «βαρύτατων εγκλημάτων» και «υποψίας αίρεσης» ενώ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του βιβλίου του «Διάλογος», που περιείχε «κατά λάθος», όπως αναγκάστηκε να δηλώσει, τις αιρετικές αντιλήψεις.

Η Εκκλησία αναγνώρισε το σφάλμα της σχετικά με τον Γαλιλαίο ούτε λίγο ούτε πολύ τρεισήμισι αιώνες αργότερα, οπότε και ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β’ ζήτησε συγγνώμη για την αδικία που υπέστη ο σπουδαίος επιστήμονας.

Οι παρατηρήσεις του με τηλεσκόπιο άνοιξαν το δρόμο για τη σύγχρονη Αστρονομία. Ο Γαλιλαίος ανακάλυψε τις φάσεις του πλανήτη Αφροδίτη, τους πρώτους 4 δορυφόρους του πλανήτη Δία, τις ηλιακές κηλίδες, καθώς επίσης τους δακτύλιους γύρω από τον πλανήτη Κρόνο.

Ήταν επίσης ο πρώτος που διατύπωσε την εκτίμηση ότι ο γαλαξίας αποτελείται από ένα πλήθος αστέρων.

Ο Γαλιλαίος ήταν αυτός που έφτιαξε ένα από τα πρώτα τηλεσκόπια και ανακάλυψε τα φεγγάρια του Δία. Ήταν θερμός υποστηρικτής της θεωρίας του Κοπέρνικου, ότι η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο. Αυτή του η πεποίθηση δημιούργησε αντιπαλότητα με την καθολική εκκλησία. Απειλώντας τον με βασανιστήρια, η Καθολική Εκκλησία, τον ανάγκασε να απαρνηθεί τις θεωρίες του. Παρόλα αυτά όμως, οι προσπάθειες του Γαλιλαίου και οι θεωρίες του ενέπνευσαν πολλούς άλλους όπως τον Νεύτωνα και τον Κέπλερ. Μόλις, λίγα χρόνια πριν, ο Πάπας αποδέχθηκε ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο και ζήτησε συγγνώμη για όσα η Καθολική Εκκλησία έκανε στον Γαλιλαίο.