Φωνές στο νερό – Ελένη Πριοβόλου: Κριτική βιβλίου

Με τη δυναμική των παράλληλων ιστοριών που συναντιούνται για να συνθέσουν ένα σχεδόν κινηματογραφικά στημένο αφήγημα, η Ελένη Πριοβόλου, μετά τη βραβευμένη «Τριλογία των Αθηνών», καταθέτει ένα συμπυκνωμένο μυθιστόρημα για την απώλεια των ονείρων αλλά και τον ανθρωπισμό, τα αδιέξοδα και τον τρόπο που επιβιώνει κανείς εντός τους. Μέσα από ιστορίες αυτόνομες που συνδέονται μεταξύ τους, θα μπορούσαν, ωστόσο, να διαβαστούν και μεμονωμένες σαν μια σειρά αυθύπαρκτων διηγημάτων, η Πριοβόλου στήνει έναν διάλογο ανάμεσα στη σταθερότητα ενός τόπου και στη μοναξιά όσων επέλεξαν αυτό τον τόπο για να κρύψουν εκεί την παρακμή της ζωής τους, την ανάγκη τους να εισχωρήσουν σε μια νέα ταυτότητα και να ανασυνθέσουν τη ζωή τους.

Με φόντο μια παράκτια πολίχνη του Ιονίου ο αναγνώστης παρακολουθεί μια σειρά γεγονότων που φωτίζουν τη ψυχοσύνθεση των ηρώων, ένα μωσαϊκό ανθρώπινων δραστηριοτήτων που προσδοκούν στη βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης ψυχής και αντίδρασης. Οι ήρωες που επιλέγει η συγγραφέας είναι όλοι άνθρωποι που πάσχουν. Από έλλειψη αγάπης, ανεκπλήρωτους έρωτες, ανομολόγητα πάθη, λάθη και κρυμμένα μυστικά. Από πεπρωμένα που τους καθήλωσαν σε μια αναπηρική πραγματικότητα από την οποία θέλουν να ξεφύγουν.

Η Πριοβόλου σκάβει βαθιά μέσα τους και φέρνει στην επιφάνεια τις αιτίες που καθορίζουν τις συμπεριφορές τους, τις σχέσεις τους, τις ψευδαισθήσεις και τις διαψεύσεις τους, τους λόγους που τους οδήγησαν στην απομόνωση αυτής της ζωής, στις ελπίδες που είχαν, έχασαν ή ξαναβρήκαν κοντά στην θάλασσα που βρέχει την πόλη τους. Η ευγένεια της γραφής της αντανακλάται στην ευγενική συνύπαρξη όλων αυτών των ηρώων, στις αποφάσεις και στις πράξεις τους στην αθέατη, σχεδόν άυλη πραγματικότητα μέσα στην οποία στήνουν ξανά τη ζωή τους και στην απαιτούμενη υπέρβαση που πρέπει να κάνουν ή έχουν ήδη κάνει για να μπορέσουν να επιβιώσουν μέσα σε μια σχεδόν άυλη πραγματικότητα.

Καθημερινοί άνθρωποι όλοι τους. Από την Ντόλη Παρασόλη έως το ηλικιωμένο ζευγάρι των ηθοποιών και από την ποδηλάτισσα  του ανέμου ως τις δύο αδελφές που η κοινή τους μοίρα τσακίζει τη ζωή και των δύο, οι ήρωες της Πριοβόλου είναι γεμάτοι ανθρώπινες αδυναμίες. Η θάλασσα γίνεται το απαραίτητο εκείνο στοιχείο που απορροφά τους προσωπικούς τους συναισθηματικούς κραδασμούς και απελευθερώνει, έστω και για ελάχιστα λεπτά, την πληγωμένη τους ελευθερία, επουλώνει τις πληγές τους, γίνεται ο προσωπικός εξεγερτικός παράγοντας που ανατρέπει τη ζοφερή τους πραγματικότητα. Γίνεται η κραυγή τους, αυτή που βγαίνει ελεύθερα μέσα στο νερό και αντηχεί ως τα βάθη της ψυχής τους. Το σημείο φυγής τους προς την αυτογνωσία ή στην προσωρινή, έστω, αυτοδιάθεση.

Η συγγραφέας νιώθει τον προβληματισμό των ηρώων της. Είναι άνθρωποι που προσπαθούν να κρατήσουν βαθιά μέσα στα μύχια της ψυχής ό,τι στοίχειωσε τη ζωή τους. Τα ανθρώπινα λάθη και τα πάθη τους. Σε ολόκληρο το βιβλίο οι ήρωες της Πριοβόλου αναζητούν  να νιώσουν την αγάπη, σε κάθε της μορφή. Αγωνιούν να επιβιώσουν μέσα στους κόλπους της και συγκινούν τον αναγνώστη με την ανάγκη τους να επαναστατήσουν ενάντια σε ό,τι υποβάθμισε τη ζωή τους.

Η ίδια η πολίχνη μοιάζει να τους παρατηρεί. Να ζει μαζί τους την παρακμή των ονείρων τους. Την προσπάθειά τους να λειτουργήσουν ανεξάρτητα αλλά μέσα στο κοινωνικό σύνολο μιας μικρής επαρχιακής πόλης που κρύβει τα μυστικά τους και την ίδια στιγμή απειλεί να τα αποκαλύψει. Η ζωή του ενός μπλέκεται μέσα στη ζωή του άλλου, οι μνήμες του ενός φλέγονται να ακουμπήσουν τις μνήμες του άλλου και ο τόπος γίνεται η αφετηρία για τη δημιουργία ενός αδιάσπαστου μοντέλου ζωής που συνθέτει τη μόνωση και τον ανθρωπισμό στο αφηγηματικό σύμπαν της ανθρώπινης ανάγκης για απολογισμό, αυτογνωσία και παραίτησης από τα προσωπικά αδιέξοδα.

Ένα αισθαντικά γραμμένο αφήγημα για την απόδραση από τη σύνθλιψη του προσωπικού αυτοπροσδιορισμού, γραμμένο με μια τρυφερή και ταυτόχρονα ποιητική διάθεση κριτικής απέναντι στις κοινωνικές δομές που, συχνά, καθορίζουν τη ζωή μας.

Το βιβλίο της Ελένης Πριοβόλου, Φωνές στο νερό, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.