Future Revisited: Το δεύτερο μέρος της έκθεσης του Ανατόλι Ζουραβλιόφ στο ΜΜΣΤ

To πρώτο μέρος του project “Future Revisited” που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα (5-24.4.2017) διευρύνεται πια σε αυτή τη δεύτερη εκδοχή με παλαιότερα έργα του καλλιτέχνη, τα οποία, ωστόσο, παρουσιάζονται με νέο τρόπο και σε ένα νέο πλαίσιο που ανταποκρίνεται στην επιδίωξή του να μιλήσει με μια οπτική γλώσσα που θέτει το βασικό ερώτημα αισθητικής σχετικά με την αντιπαράθεση μεταξύ μορφής και περιεχομένου.

Το έργο του καλλιτέχνη “Black Holes” (Μαύρες Τρύπες), το οποίο αποτελείται από 780 διαφανείς μπάλες που αιωρούνται από την οροφή του ΜΜΣΤ, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο ρωσικό περίπτερο της 53ης Μπιενάλε της Βενετίας το 2009. Ο Ζουραβλιόφ εξάλλου ασχολείται με το φως ως βασικό συστατικό στοιχείο της τέχνης, τόσο για την παραδοσιακή ζωγραφική όσο και για τη φωτογραφία. Οι “Μαύρες Τρύπες είναι αντιληπτές ως μια απόλυτη εγκατάσταση αλλά, ταυτόχρονα, ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει τα μικροσκοπικά φωτογραφικά πορτρέτα που είναι τοποθετημένα μέσα στις μπάλες και να αποφασίσει ελεύθερα σχετικά με την αφήγηση που γεννά αυτή η ρευστή γλώσσα των μορφών και των εικόνων. Οι φόρμες μοιάζουν να αιωρούνται σε έναν νέο κόσμο και μπορούν να μελετηθούν σαν να ήταν γράμματα ενός άλλου αλφαβήτου ή σημεία ενός φανταστικού συστήματος.

Η φόρμα, ως αρχετυπικό συστατικό της τέχνης αποτελεί και τη βασική αναζήτηση του έργου του καλλιτέχνη. Ο εικαστικός προσεγγίζει τη φόρμα, όπως αυτή αποτυπώνεται στα έργα της ρωσικής πρωτοπορίας από τη συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης –έργα των Καζιμίρ Μαλέβιτς, Ιβάν Κλιούν, Λιουμπόβ Ποπόβα, Μιχαήλ Ματιούσιν κ.ά- προτείνοντας νέο περιεχόμενο. 1000 εικόνες έργων άλλαξαν κλίμακα και αναπαράχθηκαν φωτογραφικά σε διαστάσεις 10 x 8 χιλιοστά. Με τον τρόπο αυτό οι νέες εικόνες λειτουργούν ως ένα νέο αλφάβητο που προέκυψε από την αποδόμηση της ίδια της φόρμας.

Ο Ανατόλι Ζουραβλιόφ δημιουργεί μια απόλυτη εγκατάσταση, έναν υποθετικό ναό για την τέχνη, αποζητώντας την συμμετοχή και κυρίως την εμπειρία από την επαναπροσέγγιση των έργων της ρωσικής πρωτοπορίας και την προβολή τους στο μέλλον. Με την εγκατάσταση αυτή ο καλλιτέχνης δεν καταθέτει μόνο φόρο τιμής στην ιστορική πρωτοπορία αλλά δημιουργεί ένα εντελώς νέο έργο τέχνης με υλικό την φορμαλιστική αισθητική μιας ολόκληρης ιστορικής συλλογής και μας καλεί να ξαναδούμε την συλλογή αυτή με νέο τρόπο και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.

Παράλληλα παρουσιάζονται πρωτότυπα έργα ρωσικής πρωτοπορίας από τη συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ των Καζιμίρ Μαλέβιτς, Ιβάν Κλιουν, Λιουμπόβ Ποπόβα, Μιχαήλ Ματιούσιν, Γκούσταβ Κλούτσις, Αλεξάντρ Ρότσενκο, Σολομών Νικρίτιν κ.ά.

Ως χειρονομία που μεσολαβεί μεταξύ των δύο εγκαταστάσεων και τονίζει τη ρευστότητα και ταυτόχρονα την πολυμορφία των πολιτισμών, ο καλλιτέχνης δημιουργεί επιπλέον τρεις τοιχογραφίες με τίτλο «Αλφάβητα» που βασίζονται στις φόρμες των λατινικών, των κυριλλικών και των ελληνικών γραμμάτων.

Το έργο του Ανατόλι Ζουραβλιόφ (γεν. Μόσχα 1963, ζει στο Βερολίνο και τη Μόσχα) περιλαμβάνει φωτογραφία, ζωγραφική, βίντεο και εγκαταστάσεις. Η καλλιτεχνική του πορεία ξεκίνησε από την σχολή της Εννοιολογικής Τέχνης στη Μόσχα. Στα πρώιμα έργα του ο Ζουραβλιόφ εξερευνά τους τρόπους αναπαράστασης και λειτουργίας των ΜΜΕ. Αργότερα ο ίδιος προσεγγίζει με κριτική σκέψη την πολιτική και κοινωνιολογική εξέλιξη σε διάφορους πολιτισμούς, εντοπίζει συγγένειες και σχέσεις ανάμεσα σε αρχαίες παραδόσεις και επαναστατικές καινοτομίες. Έργα του έχουν πρόσφατα παρουσιαστεί στη Μπιενάλε της Βενετίας, στο PS1 MOMA, στη Μπιενάλε του Βερολίνου, στην γκαλερί Whitechapel, στην Istanbul Modern και αλλού.

Επιμέλεια έκθεσης:

Θούλη Μισιρλόγλου, Διευθύντρια ΜΜΣΤ & Μαρία Τσαντσάνογλου, Διευθύντρια ΚΜΣΤ