Έλληνες εικονογράφοι των αρχών του 20ου αιώνα: Έκθεση στην αίθουσα Αρχεία του Μοντέρνου

Τα «Αρχεία του Μοντέρνου» παρουσιάζουν την έκθεση «Έλληνες εικονογράφοι των αρχών του 20ου αιώνα» …

από την Παρασκευή 16 Μαρτίου στις 19.30 μέχρι την Κυριακή 22 Απριλίου 2012.

Η έκθεση «Έλληνες εικονογράφοι των αρχών του 20ου αιώνα» είναι αφιερωμένη στο έργο τεσσάρων καλλιτεχνών που στις πρώτες τρεις δεκαετίες του 20ου αιώνα εργάστηκαν ως εικονογράφοι βιβλίων.

Αρχικά, ο Σωτήρης Χρηστίδης (1858-1940) σπουδάζει ζωγραφική στο Σχολείο των Καλών Τεχνών με δάσκαλο το Νικηφόρο Λύτρα. Από τα τέλη του 19ου αιώνα επικεντρώνεται στην εικονογράφηση αφισών, περιοδικών, λαϊκών μυθιστορημάτων. Γνώστης της τεχνικής της λιθογραφίας την οποία είχε διδαχθεί από τον Γερμανό λιθογράφο, K.Haupt. Οι εικονογραφήσεις του χαρακτηρίζονται από την ευρεία θεματική τους ποικιλία. Θέματα της κλασικής αρχαιότητας, από τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τους Βαλκανικούς πολέμους, τη Μικρασιατική Εκστρατεία αναπαράγονται με βάση την τεχνική της λιθογραφίας. Το έργο του Σωτήρη Χρηστίδη συμπίπτει με τη διάδοση της εικονογραφίας, της εικόνας, δηλαδή ενός συμβάντος, το οποίο αποτυπωνόταν με τη λιθογραφική μέθοδο σε πολλαπλά αντίτυπα, διανεμόταν σε όλη τη χώρα και προσέφερε στο κοινό την οπτική παράσταση του γεγονότος αντί μηδαμινού τιμήματος». (Aπ. Δούρβαρης στο βιβλίο «Σωτήριος Xρηστίδης, 1858-1940», εκδ. EΛIA, Aθήνα,1993).

H λαϊκή εικονογραφία των αρχών του 20ου αιώνα ανέδειξε σημαντικούς καλλιτέχνες και διέγραψε στη χώρα μας μια τροχιά ποσοτικά αλλά και ποιοτικά εντυπωσιακή. Ο σημαντικότερος από αυτούς παραμένει ο Σωτήρης Χρηστίδης. Αυτός παρατηρεί εικονογραφικά όλη την πορεία του τόπου. Δεν απεικονίζει μόνο τις μεγάλες αφηγήσεις της εποχής όπως πολέμους, νίκες και ήττες αλλά εμμένει στην εικονογράφηση του καθημερινού. Εικονογραφεί την καθημερινή λαϊκή μυθολογία μέσα από τα εικονογραφημένα λαϊκά αναγνώσματα. Τα έργα του Θεόφιλου στηρίζονται στα εικονογραφικά πρότυπα που δίνονταν μέσα από τις λιθογραφίες του Χρηστίδη.

Ο Πέτρος Ρούμπος (1873-1941) σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο των Καλών Τεχνών με δάσκαλο το Νικηφόρο Λύτρα και γλυπτική με δάσκαλο το Γ. Βρούτο. Στη ζωγραφική του υιοθετεί έναν κλασικό, παραστατικό ρεαλισμό τον οποίο μεταφέρει και στις ποικίλες εικονογραφήσεις του. Έκανε την εικονογράφηση της πρώτης έκδοσης των Ψηλών Βουνών του Ζαχαρία Παπαντωνίου (1918).

Ο χαράκτης Ευθύμης Παπαδηµητρίου στη διάρκεια του μεσοπολέμου εικονογράφησε βιβλία για το Άγιο Όρος, αναγνωστικά, τη δεύτερη έκδοση των Ψηλών Βουνών του Παπαντωνίου καθώς και ποιητικές συλλογές. Ο χαράκτης διατηρεί το έργο του τόσο ανοιχτό απέναντι στα έργα των εικαστικών προγόνων του ώστε πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε σε µια ναυαγισμένη μαθητεία του μεταγενέστερου καλλιτέχνη. Μέχρι το τέλος της ζωής πίστευε σε µια τέχνη του πειραµατισµού και της αδιάκοπης προσπάθειας. Η θεολογία και το νόημα της αποκάλυψης μετατρέπεται στο έργο του σε πειραματισμό, σε µια τέχνη που επιδιώκει να διαμορφώσει την εικαστική της γλώσσα ξανά και ξανά. Σαν να θεωρεί ότι ο πειραµατισµός πρέπει να αποτελέσει το κατεξοχήν εργαλείο του.

Από τον εξπρεσιονισμό του µεσοπολέµου στη χαρακτική του Αγίου Όρους και μετά στον αναλυτικό κυβισμό. Μάλιστα, δεν αναφερόμαστε σε µια γραµµική πορεία που ακολουθείται αλλά σε διαφορετικές γλώσσες που µιλιούνται την ίδια χρονική στιγμή. Στην ενότητα του Αγίου Όρους παρατηρούµε την αιχμηρή εξπρεσιονιστική χάραξη, µια ενδιαφέρουσα διατύπωση της αγιογραφίας αλλά και φόρμες που παραπέμπουν στον κυβισμό.

Τέλος, ο Ευάγγελος Τερζόπουλος, (1906-1990)  σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ (1928-1934) με δάσκαλο το Νικόλαο Λύτρα. Εργάστηκε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ως σκιτσογράφος, μακετίστας και καλλιτεχνικός συνεργάτης σε εφημερίδες και περιοδικά του μεσοπολέμου. Μετά τον πόλεμο εργάζεται στην εφημερίδα Ριζοσπάστης ως εικονογράφος. Κατά βάση, η ζωγραφική του περιλαμβάνει τοπία και πορτρέτα που δημιουργούνται με τις αξίες του κλασικού ρεαλισμού.

Διαλέξεις: “Το έργο του Σωτήρη Χρηστίδη και η ανάπτυξη της λιθογραφίας στις αρχές του εικοστού αιώνα”. Σάββατο, 31 Μαρτίου & 7 Απριλίου 2012, στις 12 το μεσημέρι. Εισηγητής Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος.

Ξεναγήσεις, πρωινά Τρίτης-Πέμπτης, κατόπιν συνεννοήσεως.