Στα τέλη του 19ου αι., στο Λύκειο της γαλλικής πόλης Ρεν, ο Αλφρέντ Ζαρί και οι συμμαθητές του δημιουργούν έναν κύκλο γραπτών επεισοδίων με «ήρωα» τον καθηγητή τους στο μάθημα της Φυσικής. Ένα από αυτά τα επεισόδια σχολικής «καζούρας» θα αποτελέσει τον μετέπειτα «Υμπύ Τύραννο», με σαφείς επιρροές από την αρχαία ελληνική τραγωδία και τον Σαίξπηρ. Το έργο παρουσιάζει την άνοδο και την πτώση του Κυρ-Υμπύ από τον θρόνο: μία απλοϊκότατη καρικατούρα της βλακείας, της χωρίς όρια άσκησης της εξουσίας και της απληστίας, εφόσον η σφοδρή του επιθυμία να ανέβει στον θρόνο δεν χαρακτηρίζεται από κάποιο αίσθημα αξιοπρέπειας ή αποτελεί προϊόν αντίδρασης στην ήδη υπάρχουσα εξουσία. Το μόνο που τον παρακινεί είναι η δίψα για περισσότερο χρήμα και… γαρδούμπες.
Ο κυρ-Υμπύ, αρχέτυπο του χυδαίου και γκροτέσκο τυράννου όλων των εποχών, αντανακλά τα κατώτερα από τα ανθρώπινα ένστικτα: η βουλιμία του για εξουσία δεν ενεργοποιείται από μια οποιαδήποτε ιδεολογία· σχετίζεται άμεσα με τις πρωταρχικές σωματικές ανθρώπινες ανάγκες. Το πνευματικό και αφηρημένο χαμηλώνει στο υλικό επίπεδο. Η ιδεολογική χροιά της έννοιας της εξουσίας συνδέεται ευθέως με την αρκτική λέξη του έργου: «Σκρατά!» -την πλεονάζουσα ποσότητα ύλης που αποβάλλει το ανθρώπινο σώμα.
Η προκλητικά αυθάδης γλώσσα του έργου, το ανατρεπτικό του χιούμορ, η απομάκρυνσή του από τον ρεαλισμό και η νεωτεριστική του αισθητική προκάλεσαν πάταγο κατά τις πρώτες παραστάσεις του 1896. Σήμερα, ο «Υμπύ Τύραννος» αναφέρεται διεθνώς ως από τα πλέον σημαντικά έργα του σύγχρονου ρεπερτορίου και θεωρείται ο προάγγελος του ρεύματος του Υπερρεαλισμού.
Η παράσταση, που ανεβαίνει στο Σταθμός Θέατρο από την ομάδα ActUBŬστες, αποτελεί αποτέλεσμα πολύμηνης έρευνας και προετοιμασίας. Αποπνέει τη χαρά του παιχνιδιού με τεχνικές που ανατρέπουν τον θεατρικό ρεαλισμό και αρνούνται τη λογική και την ψυχολογία: τα σώματα των ηθοποιών παράγουν νεωτεριστικές ρυθμολογίες, οι φωνές παράξενα ηχητικά τοπία, οι σκηνικές εικόνες εικονογραφημένα κόμικ.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Τα σκηνικά αντικείμενα, φτιαγμένα από υλικό συσκευασίας, αντανακλούν την αισθητική έρευνα της ομάδας πάνω στα θεωρούμενα «ευτελή» υλικά, και το πώς αυτά μπορούν να μεταμορφωθούν στη σκηνή με τρόπο λειτουργικό και ευφάνταστο, δημιουργώντας την αίσθηση του χειροποίητου.
Η έντονη παρουσία του οξύμωρου σχήματος στο έργο, όπου το ηρωικό συμπορεύεται με το ευτελές, οι αρχαϊσμοί -στο γλωσσικό επίπεδο- που ανακατεύονται με νεολογισμούς και χυδαιολογίες, οδηγούν αναπόφευκτα την παράσταση πίσω στις αριστοφανικές ρίζες: Διαμορφώνεται μία δομή, όπου ανάμεσα στη γρήγορη διαδοχή των επεισοδίων -αρκετά από τα οποία λαμβάνουν τη μορφή κινηματογραφικών πλάνων- παρεμβάλλονται πρωτογενή σατιρικά και χιουμοριστικά Χορικά, τα οποία αντανακλούν τα βασικά μοτίβα του έργου: το ντελίριο της ματαιοδοξίας, τον παραλογισμό του πολέμου, τη «σκρατολογία» που χαρακτηρίζει το σύμπαν του Υμπύ, την κριτική αντιμετώπιση της εξουσίας, την άφρονη συνέργεια ενός Λαού – Χορού δίχως μεγαλείο και δίχως μνήμη.
Το «Φοροτράγουδο» αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο τις καταστάσεις αυτές, την ώρα που στην εξέλιξη του έργου αναδύεται ένας ενδιάμεσος χώρος μεταξύ σκηνής και πλατείας, μεταξύ ηθοποιού και ρόλου, μεταξύ εικόνας και ήχου: η παρουσία της Μπάντας είναι καταλυτική, ενισχύοντας όλα τα δομικά και μεταφορικά στοιχεία σε αυτήν τη γκροτέσκα θεατρική φάρσα, που παραμένει επίκαιρη.
Τους 34 ρόλους ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά): Γιώργος Αλεβυζάκης, Μαντώ Γιαννίκου, Γιώργος Δρίβας, Ρωμανός Καλοκύρης, Εβελίνα Καραστάθη, Ειρήνη Κουμπαρούλη, Χρυσάνθη Κουτρούμπα, Κώστας Σεβδαλής, Ζωή Φράττη.
facebook.com/actubustes/?fref=ts
Πληροφορίες/Κρατήσεις: 211 4036322 & 6976 279367
(13/5, 20/5, 26/5 & 2/6)
