Ειρήνη Μπαχλιτζανάκη: Οι πολλαπλές ερμηνείες της λέξης «work» στην γκαλερί Elika

Η γκαλερί Elika παρουσιάζει την ομαδική έκθεση Work, στην οποία συμμετέχουν με το έργο τους  Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες, και με αφορμή την έκθεση μιλήσαμε με την επιμελήτριά της, Ειρήνη Μπαχλιτζανάκη, η οποία επίσης συμμετέχει σε αυτήν με ένα έργο της.

Συνέντευξη: Στρατής Πανταζής

Culture Now: Γιατί διαλέξατε τον τίτλο Work; Μιλήστε μας λίγο για τα έργα που θα δούμε.

Ειρήνη Μπαχλιτζανάκη: Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση βρίσκονται σε μια πολυσχιδή σχέση με την ιδέα της δουλειάς και μέσα από αυτήν αναδεικνύουν και την εξίσου πολύπλοκη σχέση του έργου τέχνης με την έννοια της εργασίας. Οι πολλαπλές ερμηνείες της λέξης «work», και η διττή ιδιότητά της ως ρήμα και ουσιαστικό,  παραπέμπουν και αναφέρονται στις διαφορετικές έννοιες με τις οποίες συνδιαλέγεται η έκθεση στο σύνολό της, την δουλειά, την εργασία, την παραγωγή και το ίδιο το έργο τέχνης. Ταυτόχρονα έχει μια αμεσότητα που κατά τη γνώμη μου αναφέρεται σε μια ποιότητα και μια αίσθηση που αποπνέει και η έκθεση και το κάθε έργο ξεχωριστά.

Τα έργα εστιάζοντας στην ιδέα της εργασίας πραγματεύονται άμεσα ή έμμεσα την έννοια της δεξιοτεχνίας. Στόχος είναι η ανάδειξη της επανεμφάνισης της χειροτεχνίας και εφάμιλλων πρακτικών με έντονα τα στοιχεία της δεξιοτεχνίας και της χειροναξίας στη σύγχρονη τέχνη και η διερεύνηση της σημασίας της επανεμφάνισης αυτής. 

Cul. N.: Πιστεύετε ότι το το παραδοσιακό/ λαϊκό έργο που χρησιμοποιείται ως readymade αποκτά μεγαλύτερη αξία και κύρος μέσα στο έργο του σύγχρονου εικαστικού;

Ε. Μ.: Το ζήτημα της αξίας μέσα από μια στρατηγική επαναχρησιμοποίησης και οικειοποίησης το θέτουν τα ίδια τα έργα πατώντας πάνω στην παράδοση του readymade με την οποία έχουν άλλωστε πολλές συνάφειες. Την ίδια στιγμή, τα έργα της έκθεσης κάνουν και κάτι ακόμα: με διαφορετικό τρόπο το καθένα αναδεικνύουν την αξία των ίδιων των αντικειμένων και τεχνικών από τα οποία αντλούν και τα οποία αντιμετωπίζουν με μια στάση σεβασμού. 

Cul. N.: Γιατί πιστεύετε ότι πολλοί καλλιτέχνες στρέφονται προς τις παραδοσιακές και λαϊκές μορφές τέχνης;

Ε. Μ.: Η στροφή αυτή προς την παράδοση δεν είναι κάτι καινούριο – Αντιθέτως η άντληση από την λαϊκή τέχνη συναντάται συχνά στην ιστορία της τέχνης. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι στις περιπτώσεις που εξετάζει η έκθεση γίνεται σχεδόν ένα μέσο για τη διερεύνηση αυτοαναφορικών ζητημάτων της τέχνης, ζητημάτων που έχουν προκύψει κυρίως από τον 20ο αιώνα κι έπειτα και αφορούν στην ίδια τη φύση του έργου τέχνης, τη σχέση του με τον υλικό πολιτισμό και τον ρόλο του ως εμπορεύσιμο προϊόν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδοξο της υπόθεσης: Πώς παραδείγματος χάριν ένας σύγχρονος καλλιτέχνης του οποίου το έργο πηγάζει από μια παράδοση που έχει βασιστεί στην άρνηση και απαξίωση της δεξιοτεχνίας την επανεισάγει και νοηματοδοτεί εκ νέου.

Ταυτόχρονα, η στροφή αυτή στο πεδίο της σύγχρονης τέχνης λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ενός πιο διευρυμένου ενδιαφέροντος που παρατηρείται και σε άλλα πεδία καθώς και σε συνάρτηση με τις ευρύτερες οικολογικές επιταγές της εποχής. 

Cul. N.: Κατά τη διάρκεια της έρευνας σας μήπως παρατηρήσατε ότι το φύλο του καλλιτέχνη καθορίζει και το ενδιαφέρον του με συγκεκριμένες παραδοσιακές μορφές τέχνης που παλαιότερα είχαν συνδεθεί με συγκεκριμμένα φύλα;

Ε. Μ.: Το φύλο του καλλιτέχνη όχι τόσο πολύ, περισσότερο θα έλεγα η εξοικείωση των καλλιτεχνών – ανά περίπτωση πάντα – με μεθόδους παραγωγής που είναι συνυφασμένες με το φύλο. 

Αυτό που αξίζει να παρατηρήσει κανείς είναι ότι οι καλλιτέχνες λαμβάνουν σαφώς υπόψη τους ότι η χρήση ορισμένων τεχνικών που οικειοποιούνται  στο έργο τους είναι ήδη σε βάθος καθορισμένες από το φύλο, όπως παραδείγματος χάρη η κλωστοϋφαντουργία στην περίπτωση του Raed Yassin, συνδεδεμένη με τη γυναικεία εργασία, το σπίτι, το οικειακό κ.ο.κ. και η καλαθοπλεκτική στην περίπτωση του Andreas Sell. 

Cul. N.: Κατά πόσο το θέμα και η επιμέλεια της έκθεσης σας έχει επηρεαστεί από την ιδιότητά σας ως κλλιτέχνης;

Ε. Μ.: Η έκθεση είναι σαφέστατα αποτέλεσμα και μέρος της καλλιτεχνικής μου έρευνας. Είναι μια έρευνα σε εξέλιξη και μέσα από την έκθεση μου δίνεται η δυνατότητα να δω πώς μπορεί να λειτουργήσει και επιμελητικά. Καταπιάνεται με θέματα που με απασχολούν τα τελευταία χρόνια, άλλα πιο πολύ σε θεωρητικό πλαίσιο και άλλα με τα οποία έχω ασχοληθεί έμπρακτα μέσα από τη δική μου καλλιτεχνική πρακτική. Γι αυτό άλλωστε αποφάσισα να συμπεριλάβω κι ένα δικό μου έργο, ως ένα μέρος του διαλόγου που παρουσιάζεται στο Work. 

*Έργο: Raed Yassin Gentleman Raed (‘Dancing, Smoking, Kissing’ series), 2013 κέντημα με μεταξωτή κλωστή σε κεντητό μεταξωτό ύφασμα 80 x 60 cm. Με την ευγενική παραχώρηση των Kalfayan Galleries, Αθήνα – Θεσσαλονίκη

Η έκθεση Work θα εγκαινιαστεί στην γκαλερί Elika την Πέμπτη 22 Ιανουαρίου 2015. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ.