Book review: Το έκτο αίνιγμα – Yair Lapid

Σε μία περίοδο όπου αστυνομικά μυθιστορήματα δίνουν και παίρνουν με μία μορφή καταιγιστική και χειμαρρώδη, σαν να ξεπήδησε μία ανεξήγητη θεία έμπνευση που τελικά όμως αποδεικνύεται πλασματική και φρούδα, έρχονται βιβλία να ταράξουν τα νερά του συγγραφικού βάλτου και να αφήσουν το στίγμα τους και την σφραγίδα τους, σε όλους εμάς που δεν επιθυμούμε ένα οποιοδήποτε βιβλίο απλώς για να το ξεφυλλίσουμε και να πούμε πως διαβάσαμε, απλά και μόνο για να ξεχρεώσουμε την αναγνωστική μας υποχρέωση προς τον έξω κόσμο.

Από τον Γιάννη Αντωνιάδη

Γιατί αν μας ρωτήσει κάποιος τι μας έμεινε δεν θα θυμόμαστε ούτε μία φράση, ούτε ένα στιγμιότυπο και αυτό σημαίνει και χρόνο και χρήμα χαμένο που ανέκαθεν και πόσο μάλλον τώρα δεν έχουμε την πολυτέλεια να σπαταλήσουμε. Το Έκτο αίνιγμα είναι ένα μυθιστόρημα με ταυτότητα, συναίσθημα, ένα νουάρ αστυνομικό όπου δεν ψάχνουμε να βρούμε τον δολοφόνο και εκεί εξαντλήθηκε όλο το ζουμί της υπόθεσης. Υποβόσκει και αναδύεται στην εξέλιξή του ο ανθρώπινος παράγοντας να διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο με τέτοιον τρόπο ώστε να μας κρατάει συνεχώς σε επαγρύπνηση για να μην χάσουμε ούτε ένα επεισόδιο.

Να βαφτίζεις ένα βιβλίο με τον τίτλο αληθινή ιστορία είναι το πιο εύκολο εγχείρημα, αρκεί να τυλίξεις την ιστορία με μία δήθεν ρομαντική και κλαψιάρικη κουρτίνα και εκεί πίσω να κρύψεις ό,τι μπορείς για να κουκουλώσεις αυτό που στην ουσία δεν μπορείς να υποστηρίξεις. Έτσι όμως δεν γράφονται βιβλία που αντέχουν στον χρόνο και κινητοποιούν τον αναγνώστη για το κάτι περισσότερο. Εδώ συμβαίνει ευτυχώς κάτι το εντελώς διαφορετικό. Έχουμε στα χέρια μας ένα βιβλίο που μέσα από την αστυνομική του πλοκή εντοπίζει και αναδεικνύει ένα πρόβλημα μάστιγα, το οποίο αποσιωπάται τόσο από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όσο και από τις εκάστοτε εξουσίες για τον απλό λόγο πως κανείς από τους δύο δεν έχει ούτε την ικανότητα και το χειρότερο όλων ούτε την θέληση να αντιμετωπίσει. Ο Lapid όμως έχει την δεινότητα να προβάλει ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει και συνεχίζει να απασχολεί γιατί η απώλεια ενός παιδιού είναι σαν ένας άνθρωπος να χάνει το φως του ή ένας σκύλος το πόδι του, με λίγα λόγια χάνεται η ζωή κάτω από τα πόδια μας. Πρόκειται για μία κοινωνική λαίλαπα που τα τελευταία χρόνια – αυτό καταγράφουν οι αριθμοί και τα κρούσματα – έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις γιατί η οργάνωση των απαγωγών μικρών παιδιών και στην συνέχεια η δολοφονία τους είναι καλοστρωμένη όσο και αρρωστημένη «δουλειά» που έχει απλώσει τα δίχτυα της σε όλο το φάσμα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης με συνέπεια οι «διοργανωτές» των αποτρόπαιων αυτών εγκλημάτων να κρατούν την ταυτότητά τους μυστική ή ακόμα χειρότερα να εμφανίζουν ένα άλλο πρόσωπο προς τα έξω και έτσι να παραπλανούν τα ανυπεράσπιστα θύματά τους.

Η εκδίκηση είναι δυστυχώς εκδήλωση του ανθρώπινου είδους από την ύπαρξη του και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει. Η διαπίστωση αυτή έχει την σημασία της μιας και είναι φανερό πως μητέρες που έχουν χάσει τα παιδιά τους με τον τρόπο που σας περιέγραψα συνήθως καθίστανται οι πρώτες ύποπτες για τυχόν συμβάντα στο μέλλον. Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος και επίμονος ιδιωτικός ντετέκτιβ καλείται να λύσει τον γρίφο της εξαφάνισης με όρους δυσμενείς για τον ίδιο και για την μητέρα, η οποία τον προσλαμβάνει. Η εξιχνίαση μίας παρόμοιας υπόθεσης απαιτεί εκ μέρους του θυσίες εις βάρους του προσωπικού του χρόνου και διπλωματία όταν βρίσκεται ενώπιον Σκύλας και Χάρυβδης, δηλαδή μαρτύρων που δεν έχουν πάντα την καλή διάθεση να συνεργαστούν αγαστά για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για το καλό του λοιπόν οφείλει να περάσει αλώβητος από τυχόν παγίδες και εμπόδια που προκύπτουν στον δρόμο του, χωρίς πάντοτε αυτό να πετυχαίνεται στο εκατό τοις εκατό. Θα δεχτεί προσβολές, θα ερωτευτεί χωρίς να το περιμένει αλλά δεν του κακοφάνηκε κιόλας, θα γίνει δέκτης ενδοοικογενειακών διενέξεων, θα κληθεί να λάβει μέρος σε φιλονικίες και μάχες σώμα με σώμα για να μπορέσει να αποκομίσει την πληροφορία που θα του ανοίξει πόρτες στον δρόμο της αναζήτησης στοιχείων. Φανταστείτε μία στοά όπου ο σπηλαιολόγος ψάχνει αποτυπώματα ζώων της παλαιολιθικής εποχής, κρατήστε την εικόνα αυτή στο νου σας και θα νιώσετε επακριβώς την δυσκολία και πολλές φορές την δυστοκία του εγχειρήματος.

Ο Τζος όμως είναι ένας πρώην αστυνομικός, γεματούλης και εύσωμος μαζί που δεν το βάζει κάτω, γίνεται κυνικός εκεί που χρειάζεται και τρυφερός εκεί που έχει την ευχέρεια όχι γιατί έτσι του επιβάλλεται αλλά γιατί πάνω από όλα είναι αληθινός και ευθύς στις αντιδράσεις του. Έχει αν μη τι άλλο τις αδυναμίες του, τις ιδιαιτερότητές του ως άνθρωπος και αυτό είναι που τον ξεχωρίζει στα μάτια μας, είναι ένας από εμάς που έχει σκοπό και στόχο μία αποστολή που έχει αντίκτυπο στο κοινωνικό σύνολο. Και έτσι ακριβώς το αντιλαμβάνεται και ο ίδιος όταν αγωνιά, όταν ιδρώνει, όταν εκνευρίζεται και όταν μάχεται για την ευτυχή έκβαση της τόσο πολύπλοκης αποστολής του. Ο Lapid μας σερβίρει έναν ήρωα της καθημερινότητας που απέναντι στα θηρία της γραφειοκρατίας γιατί έτσι έχει καταντήσει στην πλειοψηφία του το αστυνομικό σώμα έχει το κατάλληλο κλειδί για να ξεκλειδώσει την πόρτα της αποκάλυψης των ενόχων.

O Lapid καθ’όλη τη διάρκεια της αφήγησής του κρατάει ψηλά την αγωνία του αναγνώστη χωρίς να φλυαρεί και να γράφει απλά για να γεμίζει τις σελίδες. Κάθε άλλο, υφαίνει την ιστορία του εντάσσοντας έξυπνους και γρήγορους διαλόγους και ένα χιούμορ που αγγίζει το βρετανικό με παρωδία και με σαρκασμό του ατόμου του καθώς και παρομοιώσεις που διατηρούν το ενδιαφέρον όπως ένας θεατής παρακολουθεί έναν αμφίρροπο αγώνα ποδοσφαίρου. Το ταλέντο του είναι κάτι παραπάνω από εμφανές και στον τρόπο που έχει χτίσει τους χαρακτήρες του αλλά και την δομή της αφήγησής του μη αφήνοντας μας περιθώρια να χάσουμε ούτε δευτερόλεπτο από τον χρόνο που του έχουμε αφιερώσει. Πραγματικά, αν το Διπλό παιχνίδι που ήταν το πρώτο του βιβλίο μας είχε κερδίσει, αυτό μας αποζημιώνει πέρα για πέρα καθώς παρουσιάζει γραφή μεστή, περιεκτική και χωρίς να κάνει κοιλιά όπως λένε λαϊκά. Όλα αυτά οφείλονται χωρίς καμία αμφιβολία στην δημοσιογραφική του ιδιότητα που καθιστά τον λόγο του προσιτό και εύληπτο και την έρευνα του πάνω στο θέμα της απαγωγής παιδιών σοβαρή και τεκμηριωμένη παρόλο που την φιλτράρει μέσα από μία αστυνομική δράση. Δεν υποτιμά τον αναγνώστη του αλλά ίσα ίσα τον σέβεται δίνοντάς του στο τέλος πληροφορίες για το μέγα ζήτημα που αφορά όλο και περισσότερες οικογένειες ανά τον κόσμο. Είναι βέβαιο πως έχει τοποθετήσει και αυτός ένα λιθαράκι στο κτίσμα που λέγεται καλό αστυνομικό μυθιστόρημα. Εμείς δεν έχουμε παρά να ανεβούμε την σκάλα και να οδηγηθούμε στο παράθυρο που θα μας υποδείξει για να λύσουμε το έκτο αίνιγμα που μας περιμένει. Ιδού η Ρόδος ιδού και το αίνιγμα!

Το βιβλίο κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις Εκδόσεις Πόλις.