Ανταπόκριση από το 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Porto του Γκέιμπ Κλίνγκερ

Δυο πολύ καλά πράγματα που μπορούν να «συμβούν» σε ένα φεστιβάλ κινηματογράφου είναι αφενός να έχει πολύ καλές ταινίες να σου δείξει και αφετέρου οι προβολές γι’αυτές να γίνονται γρήγορα sold-out. Και τα δυο αυτά συμβαίνουν στην 57^η διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, ευτυχώς! Και η καλή αρχή φάνηκε από την ταινία έναρξης που δεν ήταν άλλη από την ταινία του αγαπημένου του φεστιβάλ σκηνοθέτη, Τζίμ Τζάρμους. Ο λόγος για την πολυαναμενόμενη ταινία «Paterson», για την οποία θα αφιερωθεί ξεχωριστό άρθρο.

Από την Ελένη Τσόκα

Το Διεθνές διαγωνιστικό τμήμα φέτος αποτελείται από ταινίες που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η επιλογή για τον Χρυσό Αλέξανδρο δεν θα είναι καθόλου εύκολη διαδικασία. Παρακάτω θα προβούμε σε μια πρώτη επιλογή και θα μιλήσουμε για την πρώτη ξένη ταινία που παρακολουθήσαμε και θαυμάσαμε.

Porto του Γκέιμπ Κλίνγκερ

Είναι η τελευταία ταινία του πραγματικά εξαιρετικού και γνωστού ηθοποιού Άντον Γέλτσιν, που τον περασμένο Ιούνιο πέθανε σε τραγικό δυστύχημα. Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός έρωτα με φόντο την παραθαλάσσια πορτογαλική πόλη Πόρτο, που όπως μάθαμε από τον ίδιο τον σκηνοθέτη αν δεν ήταν αυτή θα ήταν η..Αθήνα, την οποία και λατρεύει. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πως θα ήταν σε αυτήν την περίπτωση η ταινία, βλέπουμε όμως πως με το Πόρτο ως χώρο εξέλιξης του ειδυλλίου η ατμόσφαιρα του φίλμ αποκτάει έναν χαρακτήρα καθοριστικό για την ίδια την πλοκή του έργου.

Ας τα πάρουμε από την αρχή: ένας άντρας, ο Τζέικ (Άντον Γέλτσιν), και μια γυναίκα, η Μάτι (Λόυσι Λούκας) συναντιούνται για πρώτη φορά στον χώρο όπου δουλεύουν και οι δύο, αυτός ως εργάτης και εκείνη ως αρχαιολόγος. Ο χώρος είναι φυσικός, εξωτερικός, και γίνεται ανασκαφή. Εκεί είναι που ιδώνονται για πρώτη φορά χωρίς όμως να συστήνονται. Στη συνέχεια, βλέπουν και πάλι ο ένας τον άλλο στο τραίνο. Δεν λένε κάτι. Πιο μετά, βλέπουμε τον Τζέικ να μπαίνει σε ένα καφέ και να κάθεται αμήχανος σε ένα τραπέζι. Ρίχνει ματιές γύρω του. Ρίχνει και μια γρήγορη ματιά απέναντι του. Αμέσως χαμηλώνει το βλέμμα. Με μονοπλάνο, που σκανάρει σε σταθερή τροχιά όλο τον χώρο και τα άτομα των τραπεζιών, φτάνουμε στο αντικείμενο του ενδιαφέροντος του. Εκεί βλέπουμε την Μάτι, μια κοπέλα όμορφη να τον κοιτάζει με βλέμμα που τον καλεί κοντά της. Ο Τζέικ ανταποκρίνεται. Από κεί και πέρα ξεδιπλώνεται σε διάφορα χρονικά επίπεδα το χρονικό της μεταξύ τους σχέσης, πότε από την πλευρά της κοπέλας, πότε από την πλευρά του αγοριού, καθώς και από την πλευρά των δύο. Οι δύο πρώτες αφηγήσεις παρουσιάζονται μέσα από την προσέγγιση του εκάστοτε ατόμου, που τυγχάνει υποκειμενική στις διάφορες εκδηλώσεις της μνήμης. Εκεί και τα δύο άτομα είναι εγωιστές και έχουν διαφορές να επιλύσουν. Η τρίτη όμως, έχει κοινό παρανομαστή τον αμοιβαίο έρωτα που αναπτύσσεται μεταξύ τους. Εδώ, και οι δύο είναι ίσοι. Βιώνουν τον αναπάντεχο έρωτα τους στο απόλυτο, σε μια διάσταση που φαντάζει ονειρική.

Η ταινία είναι βαθιά ερωτική και ρομαντική, και αναδεικνύει με πολύ έντονο τρόπο την ακατανίκητη δύναμη του έρωτα, ως δύναμη που κινεί τους ανθρώπους και τους τροφοδοτεί. Τελικά, το ζευγάρι δεν τα καταφέρνει. Δεν μας δίνεται να καταλάβουμε γιατί. Όπως υπαινίχθηκε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, λίγη σημασία έχει. Πράγματι, αυτό που καθηλώνει πιο πολύ είναι η ατμόσφαιρα της ταινίας, που χτίζεται από το παίξιμο των δυο ηθοποιών, από την μουσική της ταινίας και εννοείται την κινηματογράφηση της, με τα υπέροχα κάδρα και τα απίστευτα σκηνικά του Πόρτο.

Στα τεχνικά και σημασιολογικά της ταινίας παρατηρούμε την εναλλαγή διαφόρων κινηματογραφικών φορμάτ. Από super 8, σε 16mm, και 35mm. Η επιλογή αυτή αντιστοιχεί και στους διάφορους χρόνους της ταινίας, όπου το super 8 χρησιμοποιείται για την αφήγηση του παρελθόντος, ενώ το 16mm δείχνει εικόνες του μέλλοντος. Στο 35mm η εικόνα αποκτάει άλλη αίσθηση, με τα αντικείμενα να αποκτούν σε διαφοροποίηση ένα μεγαλύτερο μέγεθος και σημασία. Η αίσθηση του φίλμ ήταν απολύτως αισθητή, δίνοντας άλλη ατμόσφαιρα στην ταινία. Όπως το παραδέχτηκε και ο Κλίνγκερ, ήταν μεγάλη απόλαυση να γυρίσει σε φίλμ την ταινία του.

Τέλος, απαντώντας σε ερώτηση θεατή σχετικά με τον Άντον Γέλτσιν, ο σκηνοθέτης μοιράστηκε την θλίψη του για τον χαμό του ηθοποιού, αλλά και ορισμένες σκέψεις του γι’ αυτόν: «Παρά το νεαρό της ηλικίας του ο Άντον, ήταν από τους καλύτερους και πιο χαρισματικούς ηθοποιούς που έχω γνωρίσει. Χαίρομαι πολύ που συνεργάστηκα μαζί του. Καθόμασταν ώρες ολόκληρες και μιλάγαμε για σινεμά, είχε απίστευτες γνώσεις, μου μίλαγε για ρεύματα και ταινίες και πορονώταν με όλα αυτά». Και όσον αφορά το υποκριτικό του ταλέντο, αυτό πράγματι εντυπωσιάζει στην ταινία. Χτίζει έναν ρόλο πολύ ιδιαίτερο, που προκαλεί το ενδιαφέρον και την περιέργεια του θεατή.

Υ.Γ.: Παραγωγός εκτέλεσης του φίλμ είναι ο Τζίμ Τζάρμους. Αυτό φαίνεται μέσα στην ταινία..από την μουσική μέχρι και την κινηματογράφηση! Ο Κλίνγκερ πρέπει να θαυμάζει τον Τζάρμους!