Ανταπόκριση από το 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Ξεχωρίσαμε την "Φυλή" του Μιροσλάβ Σλαμποσπίτσκι

Χωρίς υπότιτλους, χωρίς καμία επεξήγηση, μόνο στην νοηματική, που μπορεί να μην την ξέρεις αλλά εδω την καταλαβαίνεις απόλυτα, η ταινία του Ουκρανού σκηνοθέτη Μιροσλάβ Σλαμποσπίτσκι είναι μια πραγματική κινηματογραφική εμπειρία.

Ρεπορτάζ: Ελένη Τσόκα

Ένα αγόρι καταφτάνει στο νέο του γυμνάσιο, ένα οικοτροφείο για κωφά παιδιά στην Ουκρανία. Εκεί θα μάθει πώς λειτουργούν τα πράγματα ή μάλλον πόσο σκληρά λειτουργούν τα πράγματα. Οι νέοι κώδικες και κανόνες της κοινότητας εισβάλλουν αιφνίδια στη ζωή του και αυτός οφείλει να συμμορφωθεί προκειμένου να γίνει αποδεκτός. Μια κλίκα νταήδων αγοριών θα τον μπλέξει σε παράνομες δραστηριότητες. Η συμμορία κλέβει, τραμπουκίζει, βανδαλίζει, εκβιάζει,δέρνει και εκπορνεύει τα δύο κορίτσια της τάξης χωρίς να θέτει κανένα όριο στις δραστηριότητες της και χωρίς να δείχνει να φοβάται τίποτα και κανέναν.

Σταδιακά το αγόρι κερδίζει εξουσία μέσα στην μαθητική συμμορία, ανεβαίνει στην ιεραρχία και ερωτεύεται ένα απο τα κορίτσια που εκπορνεύονται. Με τον καιρό ο αδιέξοδος έρωτας του για την κοπέλα και η αδυναμία του να διαχειριστεί το περιβάλλον και την αναστάτωση του τον εξωθούν στα άκρα. Εκεί η βία δείχνει το χειρότερο πρόσωπο της, την ανυπολόγιστη δύναμη που αποκτάει όσο περνάει ο καιρός  και συνηθίζεις σ’αυτήν.

Εικόνες “ηχηρές”, έντονες, δοσμένες νατουραλιστικά, αφηγούνται μια ιστορία βίας και ενηλικίωσης. Η κινηματογράφηση ακολουθεί την ωμή πραγματικότητα των παιδιών και δεν ξεφεύγει σε τίποτα περιττό. Με αρκετά μονόπλανα παρακολουθούμε κάθε κίνηση των παιδιών ενώ αποφεύγονται τα πολύ κοντινά στα πρόσωπα τους, αποφεύγοντας έτσι το εντελώς αχρείαστο μελό. Η αφήγηση γίνεται όσό πιο απλά μπορεί να γίνει. Και αυτό είναι που στην ουσιά την κάνει τόσο δυνατή. Τόσο δυνατή που ορισμένες φορές και ειδικά προς το τέλος νοιώθεις οτι δεν αντέχεις να κοιτάς. Οι τελευταίες σκηνές της ταινίας, όπου το αγόρι, σκοτώνει τους συμμαθητές του στον υπνο τους είναι τόσο έντονες που σου προκαλούν σοκ και απίστευτη ένταση.

Όλη η ταινία είναι στην νοηματική, αλλά δεν είναι βωβή. Δεν της λείπει καθόλου ο ήχος. Όλα ακούγονται πεντακάθαρα: Οι ήχοι που βγάζουν τα παιδιά όταν επικοινωνούν, τα βαριά βήματα των νταήδων αγοριών, οι εξωτερικοί φυσικοί ήχοι κ.α. Δεν δημιουργείται καμία αίσθηση έλλειψης. Ισα-ισα το όλο εγχείρημα αποκτά περισσότερο ενδιαφέρον για τον θεατή. Σκηνές σεξ χωρίς τον παραμικρό θόρυβο και σκηνές καυγά αποκτούν μια διαφορετική σημασία. Εδώ μαθαίνεις να κοιτάς το πρόσωπο, το σώμα και τις κινήσεις του. Εδώ όλη η δυναμική εστιάζεται στην μη λεκτική επικοινωνία.

Το σχολείο και η παρουσιά των καθηγητών απουσιάζουν σχεδόν εντελώς. Εμφανίζεται κυρίως ένας καθηγητής – προαγωγός των εκπορνευμένων κοριτσιών που οργανώνει την όλη επιχείρηση. Τα παιδιά μοιάζουν εντελώς παραμελημένα στην άδικη τύχη τους. Η σκέψη μπορεί να επεκταθεί παραπέρα στην αδιαφορία του κράτους και των υπευθύνων απέναντι στα άτομα με κώφωση και με ειδικές ανάγκες αλλά δεν μένει πολύς χώρος γι’αυτό.

“Η φυλή” του τίτλου θα μπορούσε να αναφέρεται στον κόσμο των συμμοριών, όπως αυτός σκιαγραφείται στο φίλμ, ή στον κόσμο των κωφών. Πανω απ’ολα όμως μιλα για την ανθρώπινη φυλή που είναι ικανή για τις πιο φωτισμένες αλλα και για τις πιο ειδεχθείς σκέψεις και πράξεις.

Πολλά και διάφορα μπορεί να είναι τα συναισθήματα που σου έχουν δημιουργηθεί βγαίνοντας απο την αίθουσα. Μπορεί να είσαι σοκαρισμένος (σιγουρα!), προβληματισμένος, μπορεί να είσαι και σκοτεινιασμένος. Η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι σκληρή και σκοτεινή και αυτό αργεί να φύγει απο πάνω σου!

“Ή φυλή”, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Μιροσλάβ Σλαμποσπίτσκι κέρδισε 3 βραβεία στο παράλληλο τμήμα της “Εβδομάδας Κριτικής” φέτος στο 67ο Φεστιβάλ των Καννών. Στην Θεσσαλονίκη, όπου παίχτηκε στο διαγωνιστικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ, συζητήθηκε ομολογουμένως περισσότερο απο κάθε άλλη ταινία μέχρι στιγμής.

Το 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα διαρκέσει έως τις 9 Νοεμβρίου 2014. Περισσότερες πληροφορίες.