Ανακυκλώνοντας τη Μήδεια, του Αστέρη Κούτουλα

H New Star παρουσιάζει τη δημιουργία του Αστέρη Κούτουλα με τίτλο “Ανακυκλώνοντας τη Μήδεια”, με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και τη χορογραφία του Renato Zanella, που θα προβάλλεται στους κινηματογράφους από την Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013.

 

Ανακυκλώνοντας τη Μήδεια– «RecyclingMedea»

Μια συγκλονιστική, επίκαιρη ταινία, με την υποβλητική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και την επιβλητική χορογραφία του Renato Zanella ένα έργο τέχνης και ευθύνης. Ένας ύμνος στον αγώνα ανθρώπων και λαών για ανεξαρτησία και ελευθερία.

 

Μια ταινία του για τα μνημόνια και την κρίση, αφιερωμένη σε αμήχανους γονείς και σε νέους που προσπαθούν να κατανοήσουν τη σκληρή μοίρα που τους επιφυλάσσει το μέλλον

 

Η Μήδεια που θα δείτε είναι η σημερινή Ελλάδα. Προσέξτε τα τελευταία 10 λεπτά. Εκεί που η Μαρία Κουσουνή με την καθοδήγηση του Ζανέλα αναδεικνύεται σε κορυφαία ερμηνεύτρια του καιρού μας και συγχρόνως σε μια ιδανική μορφή της σύγχρονης Ελλάδας, που σπαράζει από τα σκληρά χτυπήματα της Μοίρας. Δείτε την φοβερή σκηνή με την κραυγή, που την ακολουθεί η σταύρωση. Η Μήδεια προσπαθεί να σταθεί όρθια. Πέφτει ξανά και ξανά. Όμως στο τέλος κάθεται πάνω στο σκάφος, την Αργώ, το σύμβολο των παθών της. Ορθώνει με περηφάνια το κορμί της. Γυρίζει αργά το πρόσωπό της και ατενίζει με αξιοπρέπεια και δύναμη εχθρούς και φίλους σαν να λέει:

“Είμαι εδώ. Ακέραιη. Νικήτρια του χρόνου. Είμαι η Ελλάδα!”.

–Μίκης Θεοδωράκης

 

Σύνοψη

Μια διαφορετική ταινία, σε σκηνοθεσία του Αστέρη Κούτουλα και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, η παγκόσμια πρεμιέρα της οποίας έγινε στο θέατρο Μπάντμιντον στις 20 Ιουνίου.

Η ιστορία της ταινίας (η δολοφονία δυο παιδιών από την ίδια τους τη μητέρα) τους προέρχεται από τον Ευριπίδη και είναι, από την αρχαιότητα και μετά, ένα θέμα που δεν έχει χάσει τίποτα από τη σύγχρονη και φρικαλέα επικαιρότητά του, παρά το γεγονός ότι έχει χιλιοπαιχθεί και ανακυκλωθεί αιώνες τώρα. Πρόκειται για μια ταινία που ξεκίνησε από τη μαγνητοσκόπηση μιας παράστασης μπαλέτου και συνδέει τον αρχαίο ελληνικό Μύθο με την μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, τη χορευτική ερμηνεία της Μαρίας Κουσουνή, τη χορογραφία του Ρενάτο Ζανέλα και την ερμηνεία της Μουσικής Ακαδημίας της Αγίας Πετρούπολης.

 

Το φιλμ ξεκινάει με τα πρώτα μέτρα της μουσικής του μεγάλου δημιουργού Μίκη Θεοδωράκη και τελειώνει με τα τελευταία μέτρα της μουσικής του, η οποία συνοδεύει τις λιγοστές φράσεις που προφέρονται. Έξι σολίστες χορευτές, ανάμεσά τους η εξαιρετική Μαρία Κουσουνή ως Μήδεια – σε εκφραστικές κοντινές λήψεις, λυρικές χορευτικές σκηνές, αποκαλυπτικές καταστάσεις πρόβας, μια μείξη από κλασικό μπαλέτο και σύγχρονο εκφραστικό χορό, συνυφασμένη με εικόνες από εξεγερμένους και κουκουλοφόρους νεαρούς, βαριά οπλισμένους και ανεξέλεγκτους αστυνομικούς, μορφές από έναν άλλον, αμείλικτο κόσμο που έχει σφετεριστεί την καθημερινή πραγματικότητα.

Μέσα σε αυτό τον κόσμο προβάλλει ξαφνικά η μορφή της δεκαπεντάχρονης Μπέλα Έλμαν η οποία, παίζοντας τον ίδιο της τον εαυτό, κάνει το κινηματογραφικό ντεμπούτο της. Η αθωότητα που είναι καταραμένη, εξοβελισμένη από την κοινωνία, στο έλεος της εξάντλησης, της απογοήτευσης, της έλλειψης στοργής. Είναι μια ταινία αφιερωμένη σε αμήχανους γονείς και ιδίως σε νέους που προσπαθούν να κατανοήσουν τη σκληρή μοίρα που τους επιφυλάσσει το μέλλον. Τους νέους που οι ίδιοι οι γονείς τους τούς έφραξαν το δρόμο.

 

Σκηνοθεσία: Αστέρης Κούτουλας

Σενάριο: Αστέρης και Ίνα Κούτουλα

Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Παραγωγή μουσικής ηχογράφησης: Μίκης Θεοδωράκης, Αλέξανδρος Καρόζας και Αστέρης Κούτουλας

Καλλιτεχνική επιμέλεια – ηχοληψία: KlausSalge

Φωτογραφία: Μιχάλης Γερανιός

Μοντάζ: BabetteRosenbaum

Μείξη ήχου: SeboLilge

Ηχοληψία και μείξη όπερας: Αλέξανδρος Καρόζας

Μακέτες: FrankWonneberg

Επεξεργασία χρωμάτων: AntoniaGogin

Casting και βοηθός σκηνοθέτη: Μάρσια Τζιβάρα

Hλεκτρολόγος: Βασίλης Δημητριάδης

Mακιγιάζ: SarettaRosa

Δεύτερη κάμερα (μπαλέτο): Αστέρης Κούτουλας

Πρόσθετη φωτογραφία: Στέφανος Βιδάλης, Λευτέρης Ελευθεριάδης, Ιωάννης Μυρωνίδης, Βασίλης Νούσης, Vrost και JamesChryssanthes (ASC)

Συντονισμός παραγωγής στην Ελλάδα: Δημήτρης Κούτουλας

Διεύθυνση παραγωγής: BrigitMulders

Εκδότες: RomanosProductions και SchottMusic

Παραγωγή: Αστέρης Κούτουλας, KlausSalge.

 

Πρωταγωνιστούν:

Μαρία Κουσουνή – Μήδεια

Bella Oelmann – Η αθωότητα

Ντανίλο Ζέκα – Ιάσονας

FranziskaHollinek–Wallner – Γλαύκη

EnoPeci – Αιγέας

Σοφία Πίντζου- Η συνείδηση

Nicky Vanoppen- Κρέοντας

Nicolaus Kausch – Cyra and Kyra

André Hennicke – Ο μπάρκιπερ

Voice of „The Innocence“ – Ioanna Kriona

Χοροθεατρική ομάδα «Ακροποδητί» – Χορός Γυναικών της Κορίνθου

 

Η δήλωση του σκηνοθέτη της ταινίας, Αστέρη Κούτουλα, είναι χαρακτηριστική:

«Η Μήδεια σκοτώνει τα παιδιά της. Η Μήδεια κοιτάει μόνο τον εαυτό της. Ήταν το σήμερα που κίνησε το ενδιαφέρον μου. Κείμενο, μουσική και χορός ενωμένα σε μια ταινία, η οποία δε μου άφησε καμία άλλη διέξοδο, παρά εκείνη στον ζόφο μιας κοινωνίας που καθημερινά σκοτώνει τα παιδιά της. Μέσα στην οποία σκοτώνουμε τα παιδιά μας. Ήθελα να κάνω ένα τεράστιο, ασυνήθιστο και άκρως συναισθηματικό «βίντεο κλιπ», που να ασχολείται με τον πόθο για ελευθερία μιας απελπισμένης γυναίκας και τον πόθο για ελευθερία μιας νεολαίας που έχει ριζοσπαστικοποιηθεί. Και οι δύο προδομένοι και πουλημένοι. Και οι δύο σε εμπόλεμη κατάσταση με την κοινωνία. Την ταινία αυτή αφιερώνω στη σημερινή γενιά γονιών που έκλεψε τα όνειρα από τα ίδια τα παιδιά της, τους πήρε τις προοπτικές και έπαιξε στα ζάρια το μέλλον τους. Γονείς που ζούσαν λες και δεν υπήρχε αύριο. Γονείς που αποξενώθηκαν από τον εαυτό τους, αιχμαλωτισμένοι στο δικό τους κόσμο, σε άλυτες συγκρούσεις…»

 

Στο ίδιο μήκος κύματος και η δήλωση που έκανε ο Μίκης Θεοδωράκης στον «Ελεύθερο Τύπο» στις 7 Ιουνίου:

«Tο τραγικό στοιχείο στη μουσική με γοήτευσε ευθύς εξ αρχής περισσότερο από κάθε άλλο είδος. Αναμφισβήτητα ταίριαζε στον χαρακτήρα μου. Ήταν λοιπόν επόμενο να στραφώ προς το αρχαίο δράμα στην αρχή σαν ένας απλός εραστής των τραγικών και αργότερα ως συνθέτης. Ξεκίνησα με το θέατρο και τον κινηματογράφο και τελικά η προσπάθειά μου ολοκληρώθηκε με την λυρική τραγωδία (όπερα). Ο Ρενάτο Ζανέλα πήρε την λυρική μου τραγωδία «Μήδεια» και την έκανε μπαλέτο. Έρχεται λοιπόν τώρα ο Αστέρης Κούτουλας και κάνει μια νέα δημιουργία, που βασίζεται σε όλα τα προηγούμενα. Όμως δεν αναπαράγει απλώς το μπαλέτο αυτό επί της οθόνης αλλά το αναπλάθει και του δίνει μια βαθειά κοινωνική και πολιτική διάσταση. Δημιουργεί ένα φιλμ που εκπέμπει ένα σύγχρονο μήνυμα: ότι μέσα από την τραγωδία στην οποία την έχει υποβάλει η εγκληματική επίθεση του Διεθνούς Οικονομικού Συστήματος, η Ελλάδα αν και πληγωμένη, παραμένει όρθια!

 

Η Μήδεια του Ευριπίδη σπαράζει, μέσα από την χορευτική ερμηνεία της Μαρίας Κουσουνή και τη φωνή της Εμίλια Τιταρένκο, γιατί οι προδοσίες των άλλων την οδήγησαν στο πιο αποτρόπαιο έγκλημα, την σφαγή των παιδιών της από την ίδια. Η σύγχρονη Ελλάδα σπαράζει στις πλατείες και στους δρόμους, γιατί –θύμα από τα λάθη και τις προδοσίες των δικών της και ξένων υπευθύνων- οδηγείται κι αυτή στο πιο αποτρόπαιο έγκλημα, να σκοτώνει η ίδια το μέλλον των παιδιών της. Πιστεύω ότι έχουμε να κάνουμε με ένα έργο τέχνης και ευθύνης. Ένας ύμνος στον αγώνα ανθρώπων και λαών για ανεξαρτησία και ελευθερία.

 

«Αν ήμουν νέος σήμερα, θα με λέγανε τρομοκράτη»

Τα χαρακτηριστικά αυτά λόγια του Μίκη Θεοδωράκη ακούγονται στο τρέιλερ της ταινίας. Στη δε ομιλία του, πριν από την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Badminton, ο μεγάλος Έλληνας μουσικοσυνθέτης είπε:

 

«Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Το Αιγαίο είναι μια ιδιαίτερη θάλασσα, γιατί τα κύματά της είναι γρήγορα και πυκνά. Έτσι αν δεν έχεις το κατάλληλο πλεούμενο και την απαιτούμενη πείρα, γρήγορα ανατρέπεσαι και πνίγεσαι. Το ίδιο συμβαίνει και με τα γεγονότα, δηλαδή τα κύματα της ζωής στην Ελλάδα. Είναι κι αυτά πυκνά και ανατρεπτικά. Τη μια μέρα σε υψώνουν στους ουρανούς και την επομένη σε οδηγούν στα Τάρταρα. Έτσι ο ελληνικός λαός από αρχαιοτάτων χρόνων έμαθε τη μια μέρα να πανηγυρίζει πανευτυχής και την άλλη απελπισμένος να πνίγεται.

 

Όταν έγραφε τη «Μήδεια» ο Ευριπίδης, οι Έλληνες βρίσκονταν στα Τάρταρα του εμφυλίου πολέμου. Του Πελοποννησιακού. Τι ήθελε τάχα να πει τότε στους Αθηναίους βάζοντας μια βάρβαρη να σφάζει τα παιδιά της, για να εκδικηθεί τον άπιστο πατέρα τους, τον αλαζόνα Έλληνα Ιάσωνα; Ποιοι είναι σήμερα οι αλαζόνες; Και ποιοι οι βάρβαροι που σκοτώνουν τα παιδιά τους; Και ποιο είναι τάχα το ιστορικό δίδαγμα; Φυσικά στην ελληνική τραγωδία η δράση δεν είναι αστυνομική, τα γεγονότα δεν αντανακλούν την καθημερινότητα και οι ήρωες δεν είναι νευρωτικοί πελάτες των ψυχιάτρων. Οι νόμοι που την καθορίζουν δεν είναι οι νόμοι των ανθρώπων αλλά οι νόμοι των θεών. Δηλαδή οι αιώνιοι νόμοι, που εκφράζουν το άβατο μυστήριο της δημιουργίας. Και γι’ αυτό ακόμα και χίλιοι σημερινοί ρεπόρτερ δεν φτάνουν ούτε το μικρό δάχτυλο του Ευριπίδη.

Κι εμείς σήμερα οι μικροί και φτωχοί, οι ασήμαντοι Έλληνες καταφεύγουμε στον Ευριπίδη, για να θυμίσουμε στους αλαζόνες του καιρού μας, ότι οι νόμοι τους είναι σαν τα ξερά φύλλα που περιμένουν τον ιστορικό άνεμο να τα σκορπίσει πάνω από την άβυσσο του Τίποτα.

 

«Η Αθήνα σώθηκε με ένα τραγούδι»

Είπαμε πριν ότι οι Έλληνες έμαθαν να χαίρονται και να υποφέρουν, να πανηγυρίζουν και να πενθούν αδιάκοπα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Στο τέλος του πολέμου -τότε- οι αλαζόνες Σπαρτιάτες νικητές είχαν στρατοπεδεύσει έξω από την Αθήνα. Σε μια σκηνή συγκεντρωμένοι

οι στρατηγοί των νικητών γύρω από τον βασιλιά της Σπάρτης αποφασίζουν για το τέλος της Αθήνας. Άλλοι ήθελαν να την κάψουν κι άλλοι να την εξαφανίσουν καταστρέφοντας ακόμα και τα θεμέλια των ναών

και των κτιρίων της. Εκείνη ακριβώς την κρίσιμη στιγμή ένας φρουρός έξω από την σκηνή άρχισε να τραγουδά ένα χορικό από μια τραγωδία του Ευριπίδη. Μέσα στη σκηνή έπεσε μεγάλη σιωπή. Στο τέλος ο βασιλιάς της Σπάρτης, ο μεγάλος αλαζόνας νικητής, μίλησε και είπε:

 

«Πώς είναι δυνατόν να καταστρέψουμε μια πόλη που γεννά τέτοιους μεγάλους ποιητές…». Έτσι σώθηκε η Αθήνα. Με ένα τραγούδι…

Το ίδιο κάνουμε κι εμείς σήμερα με την βοήθεια του Ευριπίδη.

Γιατί στο βάθος αυτών που θα δείτε και θα ακούσετε βρίσκεται η φωνή

του στρατιώτη και το χορικό του μεγάλου ποιητή, που μαλάκωσε τις ψυχές των αλαζόνων και τις έκανε να ακούσουν τον ήχο των Νόμων που εκφράζουν το άβατο μυστήριο της ζωής.

Έφυγαν από το Χάος και κερδήθηκαν από την λάμψη της Αρμονίας.

 

«Σήμερα η Ελλάδα είναι ξανά θύμα ενός πολέμου, που την έχει οδηγήσει στα Τάρταρα…»

Από την πλευρά μου είναι αυτές οι σκέψεις που με οδήγησαν στη σύνθεση της μουσικής της «Μήδειας», γιατί φιλοδοξούσα να ανακαλύψω μουσικά τον πυρήνα του έργου. Και μ’ αυτά τα κριτήρια είδα και εξετίμησα τόσο την χορογραφία του Ρ. Ζανέλα όσο και τη δουλειά του Αστέρη Κούτουλα. Δεν τοποθετήσαμε εμείς την Μήδεια στην πλατεία Συντάγματος αλλά τα γεγονότα.

Σήμερα η Ελλάδα είναι ξανά θύμα ενός νέου πολέμου, που την έχει οδηγήσει στα Τάρταρα. Ο λαός μας πονάει και πάλι. Οι αλαζόνες και πάλι χαίρονται και σαρκάζουν. Τρέφονται από την δυστυχία μας. Η Μήδεια πήγε μόνη της στο Σύνταγμα, τον ομφαλό της νεότερης ιστορίας μας και σε λίγο θα σας κοιτάζει με το περήφανο βλέμμα της.

Όχι μόνο εσάς. Αλλά όλους τους ανθρώπους. Όλους τους λαούς. Και προ παντός εκείνους που δεν γνωρίζουν ότι σε λίγο θα γίνουν φύλλα ξερά στη διάθεση των ανέμων της ιστορίας που για μια ακόμα φορά θα τους παρασύρει, για να τους ρίξει στην άβυσσο του Τίποτα.

 

«Δίνουμε στη διεθνή κοινή γνώμη μια απάντηση υψηλής αισθητικής, ηθικής και πνευματικής ανωτερότητας»

Στο φιλμ που θα δείτε συνεργάζονται καλλιτέχνες, ηθοποιοί και τεχνικοί από όλη την Ευρώπη με κορυφαίους τον Ιταλό Ρενάτο Ζανέλα, τις Γερμανίδες Μπέλα Ιλμαν, Ίνα Κούτουλα και Μπαμπέτ Ρόζενμπάουμ, τους Ρώσους σολίστ, μουσικούς και χορωδούς της Μουσικής Ακαδημίας της Αγίας Πετρούπολης και τέλος τους Έλληνες: τον σκηνοθέτη Αστέρη Κούτουλα, την Μαρία Κουσουνή που αποδίδει χορευτικά την Μήδεια, τον οπερατέρ Μιχάλη Γερανιό, τον υποφαινόμενο συνθέτη και δ/ντή ορχήστρας και τέλος τον μεγαλύτερο όλων, τον πλαστουργό της Μήδειας, Ευριπίδη.

Χωρίς να υποτιμώ τους άλλους και κυρίως τον εξαίρετο Ιταλό χορογράφο, θεωρώ την Μήδεια που θα δείτε ένα ελληνικό δημιούργημα. Όχι για να καυχηθώ σαν Έλληνας αλλά γιατί έχουμε ανάγκη να δώσουμε στην διεθνή κοινή γνώμη μια απάντηση υψηλής αισθητικής και ηθικής και πνευματικής ανωτερότητας στις απαράδεκτες συκοφαντίες που έχει δεχθεί η χώρα μας από τα γνωστά χαλκεία των οικονομικών επιδρομέων που μαστίζουν τον λαό μας επιδιώκοντας την ολική καταστροφή μας.

 

«Είμαι εδώ. Ακέραιη.Νικήτρια του χρόνου. Είμαι η Ελλάδα!»

 

Είναι σαν να τους λέμε «Μάταια προσπαθείτε να διαστρεβλώσετε την εικόνα της Ελλάδας και του λαού μας. Ο πνευματικός μας πολιτισμός από την εποχή του Ευριπίδη ως σήμερα είναι ο βράχος που πάνω του θα συντριβούν τα κύματα των συκοφαντιών που εξαπολύουν κατά της χώρας και του λαού μας. Η Μήδεια που θα δείτε είναι η σημερινή Ελλάδα. Προσέξτε τα τελευταία 10 λεπτά. Εκεί που η Μαρία Κουσουνή με την καθοδήγηση του Ζανέλα αναδεικνύεται σε κορυφαία ερμηνεύτρια του καιρού μας και συγχρόνως σε μια ιδανική μορφή της σύγχρονης Ελλάδας, που σπαράζει από τα σκληρά χτυπήματα της Μοίρας. Δείτε την φοβερή σκηνή με την κραυγή, που την ακολουθεί η σταύρωση. Η Μήδεια προσπαθεί να σταθεί όρθια. Πέφτει ξανά και ξανά. Όμως στο τέλος κάθεται πάνω στο σκάφος, την Αργώ, το σύμβολο των παθών της. Ορθώνει με περηφάνια το κορμί της. Γυρίζει αργά το πρόσωπό της και ατενίζει με αξιοπρέπεια και δύναμη εχθρούς και φίλους σαν να λέει: “Είμαι εδώ. Ακέραιη. Νικήτρια του χρόνου. Είμαι η Ελλάδα!”.

Σας ευχαριστώ»

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

 

Αστέρης Κούτουλας – Σκηνοθέτης

Ο Αστέρης Κούτουλας είναι ένας μουσικοπαραγωγός και διοργανωτής εκδηλώσεων, συγγραφέας και σκηνοθέτης που ζει στο Βερολίνο. Γεννήθηκε το 1960 στη Ρουμανία ως γιος Ελλήνων μεταναστών. Το 1968 μετακόμισε με την οικογένεια του στην Ανατολική Γερμανία. Επισκέφτηκε στη Δρέσδη το σχολείο (Kreuzschule) και σπούδασε από το 1979 ως το 1984 στο πανεπιστήμιο της Λειψίας Γερμανική Φιλολογία και Ιστορία της Φιλοσοφίας. Από το 1981 μετάφρασε στα γερμανικά πολυάριθμα έργα σημαντικών Ελλήνων συγγραφέων, μεταξύ των άλλων ποίηση, δοκίμια και πεζογραφία των Κωνσταντίνου Καβάφη, Γιώργου Σεφέρη, Νίκου Εγγονόπουλου, Γιάννη Ρίτσου και Οδυσσέα Ελύτη, καθώς και την αυτοβιογραφία και συγγράμματα του Μίκη Θεοδωράκη. Από το 1987 ως το 1989, ο Α. Κούτουλας ήταν υπεύθυνος εκδότης και επιμελητής της στην Ανατολική Γερμανία «ανεπίσημης» εκδοτικής σειράς με τίτλο «Bizarre Städte» («Ιδιόρρυθμες Πόλεις»). Μετά την πτώση του τοίχους, το 1990-1991, εξέδιδε το περιοδικό «Sondeur» (Ο Βολιδοσκόπος).

Το 1980 ξεκινάει η συνεργασία του με το Θεοδωράκη, στο πλαίσιο της οποίας παρήγαγε περίπου 30 CD με τη μουσική του και οργάνωσε παγκοσμίως πάνω από 150 συναυλίες (μεταξύ των άλλων στον Καναδά, στη Χιλή, στη Ρωσία, στο Ισραήλ, στη Νότια Αφρική, στην Τουρκία, στην Αυστραλία και σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης). Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 δραστηριοποιήθηκε στον τομέα παραγωγής πολιτιστικών εκδηλώσεων και μουσικών έργων. Ως διευθυντής της εταιρίας του Asti Music οργάνωσε όχι μόνο πολλές παραγωγές Ελλήνων καλλιτεχνών (Μαρία Φαραντούρη, Γιώργος Νταλάρας, Ντέμης Ρούσος, Έλλη Πασπαλά, Άλκηστης Πρωτοψάλτη κ.α.) στην Ευρώπη, αλλά συμμετείχε και στην διοργάνωση συναυλιών διεθνών σταρ, όπως η Μερσέντες Σόσα, ο Στινγκ, ο Τόμας Άντερς, η Μίλβα, η Kelly Family, ο Ζούλφι Λιβανελί κ.α. Ο Κούτουλας ήταν επίσης σεναριογράφος και σκηνοθέτης σε παραγωγές ταινιών ντοκιμαντέρ καθώς και δραματουργός σε θεατρικές παραστάσεις.

 

Μίκης Θεοδωράκης – Συνθέτης

Ο Μίκης Θεοδωράκης, Κρητικός στην καταγωγή, γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου 1925 στη Χίο.

Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επαρχίας όπως στη Μυτιλήνη, Γιάννενα, Κεφαλλονιά, Πύργο, Πάτρα και κυρίως στην Τρίπολη. Από τότε φάνηκε καθαρά, ότι η ζωή του θα μοιραζόταν ανάμεσα στη μουσική και στον αγώνα για τον ΄Ανθρωπο. Στην Τρίπολη, μόλις 17 ετών, δίνει την πρώτη του συναυλία παρουσιάζοντας το έργο του Κασσιανή και παίρνει μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών. Στη μεγάλη διαδήλωση της 25ης Μαρτίου 1943 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τους Ιταλούς και βασανίζεται. Διαφεύγει στην Αθήνα, όπου οργανώνεται στο ΕΑΜ και αγωνίζεται κατά των Γερμανών κατακτητών. Συγχρόνως σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών με καθηγητή τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Μετά την απελευθέρωση ξεσπά ο εμφύλιος. Ο Θεοδωράκης λόγω των προοδευτικών του ιδεών καταδιώκεται από τις αστυνομικές αρχές. Για ένα διάστημα ζει παράνομος στην Αθήνα χωρίς να σταματήσει την επαναστατική του δράση. Τελικά συλλαμβάνεται και στέλνεται εξορία στην αρχή στην Ικαρία και στη συνέχεια στο επονομαζόμενο στρατόπεδο θανάτου, τη Μακρόνησο. Τελικά αποφοιτά από το Ωδείο το 1950 με δίπλωμα στην αρμονία, αντίστιξη και φούγκα. Το 1954 πηγαίνει με υποτροφία στο Παρίσι, όπου εγγράφεται στο Conservatoire και σπουδάζει μουσική ανάλυση με τον Olivier Messiaen και διεύθυνση ορχήστρας με τον Eugène Bigot. Η περίοδος 1954-1960 είναι μια εποχή έντονης δραστηριότητας για τον Θεοδωράκη στο χώρο της Ευρωπαϊκής μουσικής. Συνθέτει μουσική για το μπαλλέτο της Ludmila Tcherina, το Covent Garden, Stuttgart Ballet και επίσης για τον κινηματογράφο. Το 1957 του απονέμεται το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Μόσχας από τον Schostakovitch για το έργο του, Suite No 1 για πιάνο και ορχήστρα.

Συγχρόνως συνθέτει πολλά έργα συμφωνικής μουσικής και μουσικής δωματίου.

Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα. ΄Έχει ήδη μελοποιήσει τον Επιτάφιο του Γιάννη Ρίτσου, που σηματοδοτεί την “στροφή” του προς το λαϊκό τραγούδι. Συνθέτει δεκάδες κύκλους τραγουδιών που βρίσκουν βαθύτατη απήχηση μέσα στον ελληνικό λαό. Ιδρύει την Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών και δίνει πολλές συναυλίες σ΄ όλη την Ελλάδα προσπαθώντας να εξοικειώσει τον κόσμο με τα αριστουργήματα της συμφωνικής μουσικής.

Το 1963 μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη ιδρύεται η “Νεολαία Λαμπράκη”, της οποίας εκλέγεται Πρόεδρος. Την ίδια εποχή εκλέγεται Βουλευτής της ΕΔΑ.

 

Την 21η Απριλίου του 1967 περνά στην παρανομία και απευθύνει την πρώτη έκκληση για Αντίσταση κατά της Δικτατορίας στις 23 Απριλίου. Τον Μάιο του 1967 ιδρύει μαζί με άλλους την πρώτη αντιστασιακή οργάνωση κατά της Δικτατορίας, το ΠΑΜ και εκλέγεται πρόεδρός του.

Συλλαμβάνεται τον Αύγουστο του 1967. Μπουμπουλίνας, απομόνωση, φυλακές Αβέρωφ, η μεγάλη απεργία πείνας, νοσοκομείο, αποφυλάκιση και κατ΄οίκον περιορισμός, εκτόπιση με την οικογένεια στη Ζάτουνα Αρκαδίας, στρατόπεδο Ωρωπού. ΄Ολο αυτό το διάστημα συνθέτει συνεχώς. Πολλές από τα καινούρια έργα κατορθώνει με διάφορους τρόπους να τα στέλνει στο εξωτερικό, όπου τραγουδιούνται από τη Μαρία Φαραντούρη και τη Μελίνα Μερκούρη. Στον Ωρωπό η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται επικίνδυνα. Στο εξωτερικό ξεσηκώνεται θύελλα διαμαρτυριών. Προσωπικότητες, όπως ο Δημήτρης Σοστάκοβιτς, Arthur Miller, Laurence Olivier, Yves Montand κ.λ.π. δημιουργούν επιτροπές για την απελευθέρωσή του. Τελικά υπό την πίεση αυτή αποφυλακίζεται και βρίσκεται στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1970. Στο εξωτερικό αφιερώνει όλο το χρόνο του σε περιοδείες σ` όλο τον κόσμο με συναυλίες, συναντήσεις με αρχηγούς κρατών και προσωπικότητες, συνεντεύξεις, δηλώσεις για την πτώση της δικτατορίας και την επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Οι συναυλίες του γίνονται βήμα διαμαρτυρίας και διεκδίκησης και για τους άλλους λαούς που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα: Ισπανούς, Πορτογάλους, Ιρανούς, Κούρδους, Τούρκους, Χιλιανούς, Παλαιστίνιους.

 

Γιατί πεποίθησή του ήταν πάντα, ότι η δημοκρατία και η ελευθερία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την εδραίωση της ειρήνης. Γιατί ο πόλεμος αποφεύγεται μόνο από ανθρώπους ελεύθερους, που μπορούν να ρυθμίσουν οι ίδιοι τις τύχες τους. Το 1972 επισκέπτεται το Ισραήλ δίνοντας συναυλίες. Συναντάται με τον τότε Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Αλόν, που του ζητά να μεταφέρει μήνυμα στον Αραφάτ. Πραγματικά αμέσως μετά συναντάται με τον Αραφάτ, στον οποίο επιδίδει το μήνυμα της Ισραηλινής Κυβέρνησης και προσπαθεί να τον πείσει να αρχίσει συζητήσεις με την άλλη πλευρά. Από τότε συνέβη πολλές φορές να παίξει τον ρόλο του άτυπου πρεσβευτή μεταξύ των δύο πλευρών. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το 1994 γιορτάσθηκε πανηγυρικά στο ΄Οσλο η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων παρουσία των Πέρες και Αραφάτ με την παρουσίαση του Μαουτχάουζεν που στο μεταξύ έχει γίνει “εθνικό τραγούδι” του Ισραήλ και του Ύμνου για την Παλαιστίνη που έγραψε ο Θεοδωράκης, ως αναγνώριση και της δικής του συμβολής στην υπόθεση της ειρήνης στην περιοχή αυτή. Επισκέπτεται επίσης την Αλγερία, Αίγυπτο, Τύνιδα, Λίβανο και Συρία προσπαθώντας να ενισχύσει τον διάλογο μεταξύ αντιμαχομένων πλευρών. Το 1974 με την πτώση της Δικτατορίας γυρίζει στην Ελλάδα. Συνθέτει πάντα μουσική. Δίνει πολλές συναυλίες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Παράλληλα συμμετέχει στα κοινά είτε ως απλός πολίτης, είτε ως βουλευτής [1981-86 (παραίτηση) και 1989-92 (παραίτηση)] είτε ως Υπουργός Επικρατείας [1990-92 (παραίτηση)].

Το 1976 ιδρύει το Κίνημα ¨Πολιτισμός της Ειρήνης¨ και δίνει διαλέξεις και συναυλίες σ΄ όλη την Ελλάδα. Το 1983 του απονέμεται το βραβείο Λένιν για την Ειρήνη. Το 1986 γίνεται πραγματικότητα κάτι που από το 1970 ακόμα έχει υποστηρίξει σε συνεντεύξεις του: η δημιουργία επιτροπών ελληνοτουρκικής φιλίας στην Ελλάδα με πρόεδρο τον ίδιο και στην Τουρκία με τη συμμετοχή γνωστών πνευματικών ανθρώπων όπως ο Αζίζ Νεσίν, ο Γιασέρ Κεμάλ και ο Ζυλφύ Λιβανελί.

 

Ο Θεοδωράκης δίνει πολλές συναυλίες στην Τουρκία, που τις παρακολουθούν κυρίως νέοι με συνθήματα υπέρ της φιλίας μεταξύ των δύο λαών. Αργότερα παίζει και πάλι το ρόλο του άτυπου πρεσβευτή ειρήνης, μεταφέροντας μηνύματα των ελλήνων πρωθυπουργών, του Α. Παπανδρέου και του Κ. Μητσοτάκη προς την τουρκική κυβέρνηση. Επίσης το 1986 (μετά την καταστροφή στο Τσερνομπίλ) πραγματοποιεί μεγάλη περιοδεία με συναυλίες σ΄ όλη την Ευρώπη κατά της ατομικής ενέργειας. Παράλληλα αγωνίζεται και για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε άλλες χώρες και κυρίως στις γειτονικές Αλβανία (που την επισκέπτεται και ως Υπουργός για τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας) και Τουρκία. Ως πρόεδρος Διεθνούς Επιτροπής στο Παρίσι καταβάλλει προσπάθειες για την απελευθέρωση των τούρκων ηγετών της αντιπολίτευσης Κουτλού και Σαργκίν που τελικά επιτυγχάνουν.

 

Προτείνει τη διοργάνωση Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Ειρήνης στους Δελφούς και υποβάλλει στην κυβέρνηση σχέδιο για μια “Ολυμπιάδα του Πνεύματος”. Ιδρύει επιτροπή συμπαράστασης και βοήθειας προς τον Κουρδικό λαό. Το 1993 αναλαμβάνει Γενικός Διευθυντής Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ, όμως παραιτείται τον επόμενο χρόνο. Σε περιοδεία του στην Αμερική και τον Καναδά το 1994 για την ενίσχυση Πολιτιστικού κέντρου των ομογενών, η Σύγκλητος του Québec υποδέχεται με ομόφωνο ψήφισμά της, με το οποίο τον τιμά για την προσφορά του στον πολιτισμό και τους αγώνες του για τον ΄Ανθρωπο. Τα επόμενα χρόνια παρουσιάζονται οι όπερές του “Ηλέκτρα” (1995) και “Αντιγόνη” (1999) ενώ παράλληλα αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα στο εξωτερικό (Ευρώπη, Νότια Αφρική, Αμερική) και παίρνει δυναμικά θέση σε όλα τα σημαντικά γεγονότα της εποχής (ελληνοτουρκική φιλία, σεισμοί, βομβαρδισμοί στην Γιουγκοσλαβία, υπόθεση Οτσαλάν, πόλεμος στο Αφγανιστάν, πόλεμος στο Ιράκ κ.λπ.). Το 2000 είναι υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης. Σύσσωμη η πολιτική και η πνευματική ηγεσία Ελλάδας και Κύπρου στηρίζει την υποψηφιότητα, ενώ στη Νορβηγία, στα γραφεία της Επιτροπής για το Νόμπελ φθάνουν συνεχώς επιστολές από όλα τα μέρη του κόσμου από προσωπικότητες, φορείς και απλούς ανθρώπους.

 

Το 2002 παρουσιάζεται η όπερά του “Λυσιστράτη”, ένας αληθινός ύμνος στην Ειρήνη.

Ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε όλα τα είδη της μουσικής: όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλλέτα, χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική, μουσική για αρχαίο δράμα, για θέατρο, για κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι, μετασυμφωνικά έργα. Επίσης έχει γράψει πολλά βιβλία, που έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.

 

Τα σημαντικότερα έργα του

α) Κύκλοι τραγουδιών: Τα Παιδικά, Επιτάφιος, Επιφάνια, Πολιτεία Α΄,Β΄,Γ΄και Δ΄, Λιποτάκτες, Μικρές Κυκλάδες, Μαουτχάουζεν, Romancero Gitano, Θαλασσινά Φεγγάρια, Ο Ήλιος και ο Χρόνος, 12 Λαϊκά, Νύχτα Θανάτου, Αρκαδίες, Τα τραγούδια του Αγώνα, Τα τραγούδια του Ανδρέα, 18 Λιανοτράγουδα, Μπαλλάντες, Στην Ανατολή, Τα Λυρικά, Χαιρετισμοί, Επιβάτης, Ραντάρ, Διόνυσος, Φαίδρα, Καρυωτάκης, Τα πρόσωπα του ήλιου, Μνήμη της πέτρας, Ως αρχαίος άνεμος, Μήπως ζούμε σ΄άλλη χώρα;, Μια θάλασσα γεμάτη μουσική, Η Βεατρίκη στην οδό μηδέν, Ασίκικο Πουλάκη, Λυρικώτερα, Λυρικώτατα, Σερενάτες.

β) Μουσική για θέατρο: Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, Ένας Όμηρος, Εχθρός Λαός, Προδομένος Λαός, Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Περικλής, Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή, Το θεριό του Ταύρου, Μάκβεθ.

γ) Μουσική για Αρχαίο Δράμα: Ορέστεια (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), Αντιγόνη, Ιππής, Λυσιστράτη, Προμηθεύς Δεσμώτης, Οιδίπους Τύραννος, Εκάβη, Ικέτιδες, Τρωάδες, Φοίνισσες, Αίας.

δ) Μουσική για κινηματογράφο: Ζορμπάς, Ζ, Σέρπικο, Ιφιγένεια, Ηλέκτρα, Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά, Σουτιέσκα (Τίτο), Μπιριμπί, Φαίδρα, Κατάσταση Πολιορκίας, Actas de Marusia.

ε) Ορατόρια: ‘Αξιον Εστί, Μαργαρίτα, Επιφάνια Αβέρωφ, Κατάσταση Πολιορκίας, Πνευματικό Εμβατήριο, Requiem, Canto General, Θεία Λειτουργία, Λειτουργία για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο.

στ) Συμφωνικά και Μουσική Δωματίου: 1η, 2η, 3η 4η, 7η Συμφωνία, Κατά Σαδδουκαίων, Canto Olympico, Τρίο, Σεξτέτο, Το Πανηγύρι της Αση-Γωνιάς, Ελληνική Αποκριά, Κύκλος, Σονατίνα για πιάνο, Σουίτα αρ. 1, 2 και 3, Σονατίνα αρ. 1 και αρ. 2 για βιολί και πιάνο, Οιδίπους Τύραννος, Κοντσέρτο για πιάνο, Ραψωδία για τσέλλο και ορχήστρα, Sinfonietta, Adagio.

ζ) Μπαλέτα: Οι Εραστές του Τερουέλ, Αντιγόνη, Ζορμπάς.

η) Όπερες: Καρυωτάκης (Οι μεταμορφώσεις του Διονύσου), Μήδεια, Ηλέκτρα, Αντιγόνη, Λυσιστράτη.

 

Ρενάτο Τζανέλλα – Χορογράφος

O Ρενάτο Τζανέλλα είναι από το 2011 Διευθυντής του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Γεννημένος το 1961 στη Βερόνα της Ιταλίας, πήρε τα πρώτα μαθήματα στη γενέτειρά του και το 1981 ξεκίνησε σπουδές πλάι στην Ροζέλλα Χάιταουερ [Rosella Hightower] στις Κάννες. Η πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση πραγματοποιήθηκε στη Βασιλεία, όπου εργαζόταν με τον Χάιντς Σπαίρλι [Heinz Spoerli]. Το 1985 έγινε μέλος του Μπαλέτου της Στουτγάρδης και το 1993 διορίστηκε χορογράφος του οργανισμού από την Μάρσια Χαϋντέ [Marcia Haydee]. Από το 1995 έως το 2005 υπήρξε διευθυντής του Μπαλέτου της Κρατικής Όπερας της Βιέννης και το 2001 έγινε επίσης καλλιτεχνικός διευθυντής της Σχολής Μπαλέτου του ίδιου οργανισμού. Από το 2005 εργάζεται ως ανεξάρτητος χορογράφος.

 

Έχει χορογραφήσει έργα για το Μπαλέτο της Στουτγάρδης, τα Μπα λέτα του Μόντε Κάρλο, το ολλανδικό σύνολο Introdans, τη Γερμανική Όπερα του Βερολίνου, το Βασιλικό Μπαλέτο της Σουηδίας, το Κρα τικό Μπαλέτο της Κωνσταντινούπολης, το Εθνικό Μπαλέτο της Oυγγαρίας, το Μπαλέτο του Ρήνου, τις Ενωμένες Σκηνές Κρέφελντ/Μαινχενγκλάντμπαχ, το Θέατρο Σαν Κάρλο της Νάπολης, το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας, το Κρατικό Θέατρο της Βάδης (Καρλσρούη), το Δημοτικό Θέατρο της Λίμας (Περού), το Εθνικό Μπαλέτο της Πορτογαλίας, το Μπαλέτο του Βερολίνου, το Μπαλέτο της Όπερας της Ρώμης και το Μπαλέτο του Σαν Φρανσίσκο.

Δημιούργησε σολιστικά έργα για τους Μάρσια Χαϋντέ, Κάρλα Φράτσι [Carla Fracci], Αναστασία Βολότσκοβα, Σιμόνα Νόια [Simona Noja], Σόκο Νακαμούρα, Πολίνα Σεμιόνoβα, Ντοροτέ Ζιλμπέρ [Dorothee Gilbert], Βλαντίμιρ Μαλάχοφ, Μανυέλ Λεγκρί [Manuel Legris], Ρομπέρτο Μπόλλε [Robert Bolle], Τζουζέππε Πικκόνε [Giuseppe Piccone], Αλέσσιο Καρμπόνε [Alessio Carbone], Αλεσσάντρο Μολίν [Alessandro Molin] και Έγκον Μάντσεν [Egon Madsen].

 

O Ρενάτο Τζανέλλα χρογράφησε επίσης πολλές παραγωγές λυρικού θεάτρου στην Κρατική Όπερα της Βιέννης, όπως επίσης στη Γερμανική Όπερα του Βερολίνου, τη Νέα Όπερα της Βιέννης, το Θέατρο Σάο Κάρλος της Λισαβόνας, τη Σκάλα του Μιλάνου, το Θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης, το Φεστιβάλ του Μπρέγκεντς, τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν), την Όπερα της Ζυρίχης, το Θέατρο Όπερας του Σικάγο&