Αναφορά στον Ηλία Καζάν: Αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος έχει την τιμή να παρουσιάσει ένα μεγάλο αναδρομικό αφιέρωμα στον Ηλία Καζάν με τίτλο Αναφορά στον Ηλία Καζάν, το οποίο περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη τη φιλμογραφία του σπουδαίου σκηνοθέτη. Πρόκειται για την τέταρτη εκδήλωση που διοργανώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος στo πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή» του ΕΣΠΑ 2007-2013.  

Η εκδήλωση γίνεται σε συνεργασία με την Fox Entertainment, το UCLA Film & Television Archive, καθώς και την UIP.

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει:

-Ταινία έναρξης του αφιερώματος θα είναι η ταινία Βίβα Ζαπάτα / Viva Zapata (1952) την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου.

-Συνολικά δεκαπέντε (15) ταινίες του Ηλία Καζάν, καθώς και το ντοκιμαντέρ «A letter to Elia» σε σκηνοθεσία Μάρτιν Σκορσέζε – Κεντ Τζόουνς. Από τις δεκαέξι συνολικά ταινίες του αφιερώματος, οι δεκατέσσερις (14) θα προβληθούν σε αποκατεστημένα φορμά. Πολλές από τις ταινίες θα προλογίσουν σκηνοθέτες, κριτικοί κινηματογράφου, συγγραφείς κ.ά.

-Μια μεγάλη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης όπου θα συμμετάσχουν άνθρωποι του κινηματογράφου και του θεάτρου για να αναλύσουν το πολύπλευρο έργο του Ηλία Καζάν.

«Να με λέτε Ηλία. Ηλία με έλεγε η μάνα μου. Θυμώνω όταν οι Αμερικανοί με λένε Ελία», παρότρυνε τους δημοσιογράφους το 1990, όταν είχε έρθει στην Αθήνα με την ευκαιρία της έκδοσης της αυτοβιογραφίας του «Μια ζωή» (Ευρωεκδοτική).

«Ο Ηλίας Καζάν (1909-2003) υπήρξε μια καθοριστική μορφή για την εξέλιξη και ανανέωση της αμερικανικής κινηματογραφικής έκφρασης, αλλά και γενικότερα για τη διαμόρφωση μιας σύγχρονης αντίληψης για την υποκριτική, τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο. Η σταδιοδρομία του Καζάν στη δεκαετία του ’30 με το Group Theatre και το Εργαστήριο Εργατικού Θεάτρου επηρέασε αποφασιστικά τη σταδιοδρομία του στον κινηματογράφο, πρώτα με την 20th Century Fox και μετά ως περιζήτητου ανεξάρτητου σκηνοθέτη. Η θεατρική του θητεία εγκαινίασε τη συνεργασία του με τους μεγάλους συγγραφείς, όπως τον Τζον Στάινμπεκ και τον Τενεσί Γουίλιαμς, και του επέτρεψε να αναδειχθεί στον κατεξοχήν σκηνοθέτη μεγάλων ηθοποιών που κατόρθωσε να αποσπάσει περίφημες ερμηνείες -από νεότερους ηθοποιούς, όπως τον Μάρλον Μπράντο και τον Τζέιμς Ντιν, αλλά και από βετεράνους, όπως η Βίβιαν Λι, ο Μοντγκόμερι Κλιφτ και ο Κερκ Ντάγκλας. Η πορεία του Καζάν στιγματίστηκε από την κατάδοση των συντρόφων του επί Μακαρθισμού το 1952. Έχει συζητηθεί το κατά πόσον οι τύψεις συνείδησης μπορούν να ανιχνευτούν σε ορισμένες κομβικές ταινίες του όπως «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954) ή «Ο Συμβιβασμός» (1969).

Κανείς όμως, δεν αμφισβητεί τη δύναμη των μεγάλων δημιουργιών του Καζάν με την ισχυρή κριτική της πολιτικής των ΜΜΕ στο «Μια μορφή μέσα στο πλήθος» (1957), ή τις μνημειακές διασκευές των έργων του Τενεσί Γουίλιαμς, «Λεωφορείον ο πόθος (1951)» και «Baby Doll» (1956). Ο Καζάν, γεννημένος από Έλληνες γονείς που είχαν μεταναστεύσει από την Κωνσταντινούπολη στην Αμερική, κράτησε πάντα μια κριτική ματιά απέναντι στις αντιφάσεις της αμερικανικής κοινωνίας. Αυτές απεικονίζονται στην ταινία «Ανατολικά της Εδέμ» (1955), «Πυρετός στο αίμα» (1961) και  «Λάσπη στα αστέρια» (1960). Τέλος, σημαντική παραμένει η αντιμετώπιση του θέματος της μετανάστευσης και των καταδιώξεων των Αρμενίων και των Ελλήνων που δείχθηκαν για πρώτη φορά σ’ ένα διεθνές κοινό με απαράμιλλη γενναιότητα στο «Αμέρικα Αμέρικα» (1963).  Το αφιέρωμα αυτό της Ταινιοθήκης στοχεύει στο να αποτιμηθεί και από την Ελληνική πλευρά η καθοριστική συμβολή του σκηνοθέτη αυτού στην ανανέωση της κινηματογραφικής γραφής, όπως έχει ήδη επιχειρήσει ο Μάρτιν Σκορσέζε στο ντοκιμαντέρ του «Γράμμα στον Ηλία» (συν-σκηνοθεσία Κεντ Τζόουνς, 2010), το οποίο και περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα».

Μαρία Κομνηνού
Γενική Γραμματέας ΔΣ, Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οι ταινίες του αφιερώματος

1. Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν / A tree grows to Brooklyn (1945)
2. Συμφωνία κυριών / Gentleman’s agreement  (1947)
3. Μπούμερανγκ! (Το μεγάλο κατηγορώ) / Boomerang! (1947)
4. Πανικός στους δρόμους / Panic in the streets (1950)
5. Λεωφορείον ο πόθος / A street car named desire (1951)
6. Βίβα Ζαπάτα / Viva Zapata (1952)
7. Άνθρωπος σε τεντωμένο σκοινί (Δραπέτες του κόκκινου τρόμου) / Man on a tightrope (1953)
8. Το λιμάνι της αγωνίας / On the waterfront (1954)
9. Ανατολικά της Εδέμ / East of Eden (1955)
10. Μια μορφή μέσα στο πλήθος / A face in the crowd (1957)
11. Λάσπη στ’ αστέρια / Wild river (1960)
12. Πυρετός στο αίμα / Splendor in the grass (1961)
13. Αμέρικα Αμέρικα / America America (1963) Ψηφιακή αποκατάσταση σε χρηματοδότηση της Warner Bros σε συνεργασία με τους Film Foundation και Hollywood Foreign Press Association.
14. Ο συμβιβασμός / The arrangement (1969)
15. Ο τελευταίος μεγιστάνας / The last tycoon (1976)
16. Γράμμα στον Ηλία / A letter to Elia Σκηνοθεσία: Μάρτιν Σκορσέζε – Κεντ Τζόουνς (doc., 2010)

To αφιέρωμα Αναφορά στον Ηλία Καζάν / Report to Elia Kazan διοργανώνεται από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος στo πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση – Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗ του ΕΣΠΑ 2007-2013. Όλες οι δράσεις πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Πρόγραμμα προβολών

ΠΕΜΠΤΗ 09/10
19.30 Βίβα Ζαπάτα Viva Zapata (1952, 113’ )
[Είσοδος με προσκλήσεις]

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10/10
19.30 Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν A Tree Grows To Brooklyn (1945 129’)
Προλογίζει η Βένια Βέργου κριτικός κινημ/φου

22.00 Βίβα Ζαπάτα Viva Zapata (1952, 113’ ) (Ε)

              
ΣΑΒΒΑΤΟ 11/10

20.00 Το λιμάνι της αγωνίας On the Waterfront (1954, 108’)               
22.00 Λάσπη στ’ αστέρια Wild River (1960, 109’)

ΚΥΡΙΑΚΗ 12/10
19.30 Ανατολικά της Εδέμ East of Eden (1955, 115’ )
Προλογίζει ο Γιάγκος Ανδρεάδης, συγγραφέας, καθηγητής

22.00 Γράμμα στον Ηλία A Letter to Elia (2010, 60’)

ΔΕΥΤΕΡΑ 13/10
19.30 Μαθητεία στον Καζάν: 1922–Νίκος Κούνδουρος (1978, 135’)
22.00 Μπούμερανγκ! Boomerang! (1947, 88’)

ΤΡΙΤΗ 14/10
19.00 Πυρετός στο αίμα Splendor in the Grass (1961, 124’)
Προλογίζει ο Τάσος Γουδέλης, κριτικός κινημ/φου

21.30 Ο τελευταίος μεγιστάνας  The Last Tycοon (1976, 123’)
Προλογίζει ο Γιάννης Ζουμπουλάκης, κριτικός κινημ/φου

ΤΕΤΑΡΤΗ 15/10
19.30 Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης
21.30 Μαθητεία στον Καζάν: Νύφες –Παντελής Βούλγαρης (2004, 128΄)
Προλογίζει ο σκηνοθέτης

ΠΕΜΠΤΗ 16/10
20.00 Πανικός στους δρόμους Panic in the Streets (1950, 96’)
Προλογίζει ο Γιώργος Κρασσακόπουλος, κριτικός κινημ/φου
22.00 Άνθρωπος σε τεντωμένο σκοινί Man on a Tightrope (1953, 105’)

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17/10
19.30 Λεωφορείον ο Πόθος A Street Car Named Desire (1951, 122’)
22.00 Συμφωνία Κυρίων Gentleman’s Agreement (1947 , 118΄)
Προλογίζει η Ελευθερία Δημητρομανωλάκη, συγγραφέας, θεωρητικός κινημ/φου – λογοτεχνίας

ΣΑΒΒΑΤΟ 18/10
18.30 Αμέρικα, Αμέρικα America America (1963, 174’) *
22.00 Μια μορφή μέσα στο πλήθος A Face in the Crowd (1957, 126’ )
Προλογίζει ο Άρης Χατζηστεφάνου, δημοσιογράφος

ΚΥΡΙΑΚΗ 19/10
19.45 Ο συμβιβασμός The Arrangement (1969, 125’)
Προλογίζει o Επαμεινώνδας Θεοδωρίδης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής
22.00 Λάσπη στ’ αστέρια Wild River (1960, 109’) (Ε)

Λόγω της εξαιρετικά μεγάλης επιτυχίας του αφιερώματος «Αναφορά στον Ηλία Καζάν», το ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος αποφάσισε να παρατείνει την διάρκειά του μέχρι και την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΡΟΒΟΛΕΣ

Δευτέρα 20/10/14  [ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ]
19.30 Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν / A Tree Grows To Brooklyn (1945 129’)
22.00 Μπούμερανγκ! / Boomerang! (1947, 88’)

Τρίτη 21/10/14  [ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ]
19.30 Το λιμάνι της αγωνίας / On the Waterfront (1954, 108’)  
21.30 Συμφωνία Κυρίων / Gentleman’s Agreement (1947, 118΄)

Τετάρτη 22/10/14 [ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ]
19.30 Ανατολικά της Εδέμ / East of Eden (1955, 115’ )
21.30 Πυρετός στο αίμα / Splendor in the Grass (1961, 124’)