Ο Αλέξανδρος Ψυχούλης είναι ένας ξεχωριστός και πολυτάλαντος δημιουργός που δραστηριοποιείται στο πεδίο των εικαστικών, του animation, του κόμικς, της μουσικής, του θεάτρου, καθώς και σε τομείς όπως: η μαγειρική και η κηπουρική. Παρ’ όλη τη διαφορετικότητα στα μέσα και τις μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης που αξιοποιεί, ο ίδιος έχει την εντύπωση πως «όλα είναι μέρος της ίδιας αφήγησης».
Στη τελευταία του εικαστική πρόταση, βάζει στο «μικροσκόπιο» ανθρώπους που έχουν ταυτόχρονα την εμπειρία τη πόλης και του αγρού. “Είμαι ένας από αυτούς άρα πάλι τον εαυτό μου ερμηνεύω”, θα πει στην συνέντευξη που μάς παραχώρησε.
Ο ίδιος, που βλέπει την καλλιέργεια “ως μηχανισμό παραγωγής ιδεών ή ως εγχειρίδιο κατανόησης της ζωής”, δομεί τη νέα του δουλειά σαν ένα είδος σημειώσεων ενός τουρίστα-καλλιεργητή και παρατηρητή, που αντλεί από τη βίαιη γοητεία της καλλιέργειας όλη εκείνη την εμπειρία που καθιστά τον αστικό βίο υποφερτό.
Σαγηνευτικά, παράδοξα αλλά και οικεία, τα έργα του Αλέξανδρου Ψυχούλη μάς καλούν να τα ανακαλύψουμε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
– Η νέα σας ατομική έκθεση, «Μία καλλιεργήσιμη έκσταση», φιλοξενείται από 1η Δεκεμβρίου στη γκαλερί a. antonopoulou art. Ποιο ήταν το έναυσμα για την δημιουργία αυτής της ενότητας έργων και που παραπέμπει ο συγκεκριμένος τίτλος;
Μιλάω για ένα είδος έκστασης που βιώνουν οι άνθρωποι της πόλης όταν αποφασίζουν να καλλιεργήσουν τη γη. Η επιθυμία της διατροφικής αυτάρκειας τους εμπλέκει στη βίαιη γοητεία της καλλιέργειας όπου ανακαλύπτουν εκστατικοί καταστάσεις που βάζουν την παραγωγή της τροφής σε δεύτερη μοίρα. Οι άνθρωποι που φτιάχνουν τη ζωή τους έτσι ώστε να μπορούν να έχουν ταυτόχρονα ή διαδοχικά την εμπειρία τη πόλης και του αγρού μπήκαν στο «μικροσκόπιό» μου. Είμαι ένας από αυτούς άρα πάλι τον εαυτό μου ερμηνεύω.
– Τί σας γοητεύει στην διαδικασία της καλλιέργειας και πώς αποδίδεται η σχέση της με τον αστικό τρόπο ζωής μέσω της τελευταίας σας εικαστικής πρότασης;
Καλλιεργώ τη γη ερασιτεχνικά. Τα καλοκαίρια βάζω το εποχιακό περιβόλι που άλλοτε έβαζε ο πατέρας μου στην αυλή του σπιτιού μου στο νότιο Πήλιο. Άρχισα να το κάνω σαν μνημόσυνο μετά το θάνατό του. Ξέρω πως ήθελε να το κάνω. Εκεί άρχισε ένας άλλος τρόπος σκέψης κυρίως γιατί οι αστικές καταβολές μου έκαναν το πράγμα να φαίνεται αξιοπερίεργο. Προσπαθώ λοιπόν συνειδητά να κρατώ την τουριστική ματιά προς την καλλιέργεια, ως μηχανισμό παραγωγής ιδεών ή ως εγχειρίδιο κατανόησης της ζωής μου.
Η ερωτικού τύπου γοητεία του χώματος και τα κρυμμένα μυστικά του, ο αργός, βιολογικός χρόνος ανάπτυξης των φυτών, τα εργαλεία, η φροντίδα που χρειάζεται η γη για να την κάνεις να παράξει κάτι που θέλεις να φας, είναι συνθήκες τρομερά γοητευτικές όταν δεν εξαρτάσαι βιοποριστικά από αυτές.
Σιγά σιγά συνειδητοποιείς ότι αυτό που καλλιεργείς είναι ένα πεδίο εμπειρίας που σε βοηθάει να καταλάβεις πράγματα για τον εαυτό σου. Πάντα όμως όταν κρατάς την απαιτούμενη απόσταση από αυτό. Την απόσταση του παρατηρητή που είναι μέσα και ταυτόχρονα πάνω από αυτό που κάνει.
– Σε μία από τις νέες σας δημιουργίες, αποτυπώνονται δύο φιγούρες καλλιεργητών που σκάβουν για να φυτέψουν, προχωρώντας με την όπισθεν. Θα θέλατε να μας αφηγηθείτε την “ιστορία” αυτού του έργου και τί συμβολίζει για εσάς προσωπικά;
Δεν συμβολίζει τίποτε παραπάνω από αυτό που δείχνει. Σε μια έκταση που μοιάζει με έρημο, δυο άνθρωποι ένας άντρας και μια γυναίκα, με αστική ενδυμασία, σκάβουν προχωρώντας με την όπισθεν, όπως ακριβώς κάνουν οι αγρότες δηλαδή όταν ανοίγουν τ’ αυλάκια στο χώμα για να φυτέψουν. Μερικές παρατηρήσεις τις κάνεις όταν είσαι έτοιμος να τις κάνεις. Συνειδητοποίησα αυτή την κίνηση στο σκάψιμο όταν στη ζωή μου είχε συμβεί κάτι εντελώς απρόβλεπτο και σημαντικό. Ένιωθα ξαφνικά πως όλη μου η πορεία ήταν ένα βάδισμα προς τα εμπρός με την πλάτη. Δεν έβλεπα που πήγαινα και τι με περίμενε. Το μόνο για το οποίο μπορώ να είμαι βέβαιος και να αξιολογήσω είναι το ίχνος που έχω αφήσει πίσω μου, το αυλάκι, μια πιθανότητα βλάστησης ή απλά μια προσωρινή πληγή στη γη.
– Στην παρούσα έκθεση, ο επισκέπτης μπορεί να δει χαράγματα σε βαμμένο Plexiglas καθώς επίσης και υπερβατικά εργαλεία και πέδιλα σποράς φτιαγμένα από ξύλα ελιάς. Πείτε μας λίγα λόγια για τα υλικά και τις τεχνικές που έχετε χρησιμοποιήσει.
Διαλέγω υλικά που μπορώ να βρω εκεί που βρίσκομαι, ή που μπορώ να πάρω μαζί σε μια ζωή συνεχόμενης μετακίνησης. Έχω καταλάβει εδώ και χρόνια πως παρ’ ότι θα το ήθελα δεν ανήκω στους καλλιτέχνες που παράγουν μια δουλειά κλεισμένοι για μήνες στο εργαστήριό τους. Όταν έχω την ανάγκη να κάνω μεγάλα επιτοίχια έργα τα σπάζω σε κομμάτια που μπορώ να κουβαλήσω με το αυτοκίνητό μου. Στα Plexiglas υπάρχει ένας συνδυασμός ζωγραφικής και χαρακτικής. Το πιο σωστό είναι να πω πως πρόκειται για μια αναφορά στην χαρακτική και συγκεκριμένα στα παλιά έργα ξυλογραφίας τα οποία πάντα διασκεδάζω να μελετώ.
Τα τρισδιάστατα έργα είναι όλα φτιαγμένα από ξύλα ελιάς που βρίσκουμε στον ελαιώνα του Κώστα Αγριγιάννη, στενού φίλου και συνεργάτη, στο Πήλιο. Η επεξεργασία τους αρχίζει μέσα στα κτήματα με πρωτόγονα εργαλεία και μερικά έργα τελειώνουν εκεί. Άλλα ολοκληρώνονται με προσθήκες σε εργαστήρια ρομποτικής στα οποία βρίσκομαι συχνά για ακαδημαϊκούς λόγους.
– Κοιτάζοντας το σύνολο του πολυδιάστατου έργου σας, παρατηρούμε ότι πειραματίζεστε διαρκώς με διάφορες καλλιτεχνικές πρακτικές και μέσα έκφρασης, ενώ διερευνάτε τους τρόπους χρήσης της ψηφιακής τεχνολογίας ανακαλύπτοντας νέες δυνατότητες και προοπτικές. Πώς θα χαρακτηρίζατε τις αναζητήσεις σας;
Στην δεκαετία του 90 πιστεύαμε πως τα ψηφιακά μέσα ήταν ένα νέο εργαλείο που θα διεύρυνε τον τρόπο που σκεφτόμασταν. Σήμερα είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε τι πραγματικά έφερε η ψηφιακή πραγματικότητα και τα πράγματα δεν είναι τόσο αισιόδοξα. Σε αντίθεση με αυτό που είχαμε οραματιστεί η δικτυωμένη κοινότητα είναι ένα πεδίο ασφυκτικού ελέγχου. Συνεχίζουμε πια με λιγότερη αφέλεια να βρούμε τρόπο αντίδρασης σ’ αυτό το νέο καθεστώς.
Οι αναζητήσεις μου λοιπόν δεν ήταν τίποτε άλλο από λιγότερο ή περισσότερο αποτυχημένες προσπάθειες που όμως έδειχναν το ενδεχόμενο να αποτύχω καλύτερα. Σήμερα ξέρουμε αποδεδειγμένα πως τα «νέα μέσα» μπορούν να χωρέσουν πολύ παλιά σκέψη, κι ότι η ενασχόληση μόνο με τα «παραδοσιακά μέσα» δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Το πράγμα είναι πολύ πιο σύνθετο.
– Μεταξύ άλλων, δραστηριοποιείστε στο πεδίο των εικαστικών, του animation, του κόμικς, της μουσικής, του θεάτρου, καθώς και σε τομείς όπως: η μαγειρική και η κηπουρική. Από ποια ανάγκη προκύπτει η ενασχόλησή σας με πολλά και διαφορετικά πράγματα; Θεωρείτε ότι όλα τα παραπάνω είναι αλληλένδετα;
Έχω ακόμα σαν μνήμη μου τα ανήσυχα πρόσωπα των γωνιών μου που βλέποντάς με να τσαλαβουτώ σε διαφορετικά πράγματα χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία με συμβούλευαν να μην κάνω πολλά, αλλά Ένα και να το κάνω καλά. Παρ’ ότι υπήρξα υπάκουο παιδί δεν το κατόρθωσα ποτέ. Σιγά σιγά τα πολλά διαφορετικά πράγματα άρχισαν να έχουν αποτέλεσμα. Κατέληξα να προσπαθώ να υπερασπιστώ όλα εκείνα τα παιδιά που σαν κι εμένα βίωναν ενοχικά την περιέργεια του να ασχολούνται με πολλά. Σήμερα αυτού του είδους οι τακτικές έχουν τεκμηριωμένα αποδειχθεί εξαιρετικά παραγωγικές και ονομάζονται «ρευστά δίκτυα». Η λύση για ένα πρόβλημα σ’ ένα συγκεκριμένο πεδίο, έρχεται από ένα άλλο εντελώς διαφορετικό.
Παρ’ όλη τη διαφορετικότητα στα μέσα που χρησιμοποιώ, έχω την εντύπωση πως όλα είναι μέρος της ίδιας αφήγησης. Αλλάζω μέσο όταν έχω άλλες εκφραστικές απαιτήσεις ή γιατί απλώς έχω βαρεθεί.
– Με την ακαδημαϊκή σας ιδιότητα, ως καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, τί επιθυμείτε να “καλλιεργήσετε” στη σκέψη των φοιτητών σας;
Προτιμώ να τους εκπαιδεύω να έχουν μια εύφορη σκέψη για να καλλιεργήσουν μετά αυτοί ό,τι θέλουν.
– Από το 1990 έως τώρα, έχετε ενεργή και δυναμική παρουσία στον εικαστικό χώρο, με ατομικές εκθέσεις εντός και εκτός συνόρων αλλά και συμμετοχή σε πολυάριθμες ομαδικές. Μέσα από ποιο πρίσμα αντικρίζετε σήμερα την ελληνική εικαστική σκηνή;
Από απόσταση. Παρακολουθώ καλλιτέχνες που αγαπώ και προσπαθώ να αποφεύγω τις τάσεις υπερ-θεωρητικοποίησης που είναι της μόδας.
Διαβάστε επίσης:
Έκθεση του Αλέξανδρου Ψυχούλη στη γκαλερί a. antonopoulou art | Έως 20 Ιανουαρίου 2018 | Info: www.aaart.gr
