Το «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία», έργο ορόσημο του σουρεαλιστικού κινήματος, είναι το πιο γνωστό του Ροζέ Βιτράκ, το οποίο δεν βρήκε την αναγνώριση που του άξιζε όσο ζούσε ο Βιτράκ, ενώ αντιθέτως, πλέον θεωρείται ένα σπουδαίο κλασικό κείμενο.
Ο υπερρεαλισμός ή σουρεαλισμός θα μπορούσε να αποδοθεί αλλιώς «πάνω ή πέρα από την πραγματικότητα». Κάπως έτσι αντιμετωπίζεις αρχικά το κείμενο, διαβάζοντας για ένα υπερφυσικό παιδί που στα εννέα του χρόνια έχει ύψος 1,80, είναι τρομερά έξυπνο, μιλάει πιο σοφά από τους μεγάλους, ξεσκεπάζει τις ανομίες τους, αναπτύσσει ακατάληπτους μονολόγους και στο τέλος απλώς πεθαίνει από «θάνατο», όπως λέει και ο ίδιος ο Βικτόρ στο έργο.
Η σημαντικότητα του έργου όμως αποκαλύπτεται σταδιακά, όταν έρχεσαι σε ουσιαστική επαφή με το κείμενο, και διαπιστώνεις πως τίποτα δεν είναι τελικά πέρα από την πραγματικότητα. Όλες οι καταστάσεις είναι αναγνωρίσιμες, τις έχουμε βιώσει συνειδητά ή ασυνείδητα, και όσο και αν προσπαθούμε στη ζωή μας να κουκουλώσουμε τα κακώς κείμενα, αυτά παραμένουν δίπλα μας κάτω από το χαλί και αρκεί μια μικρή αφορμή για να φανερωθούν. Έχω κρατήσει μια φράση του Παύλου Μάτεση που περιγράφει το έργο λέγοντας «Όλοι προσποιούνται ότι δεν γνωρίζουν τίποτα, και απειλητικά δηλώνουν συνεχώς ότι δεν γνωρίζουν τίποτα». Ας αναλογιστούμε πόσο και που συμβαίνει αυτό τώρα στις δικές μας ζωές!
Εμείς δουλέψαμε πάνω σε μια νέα μετάφραση, του Δημήτρη Ντάσκα, και το βρήκα πολύ ενδιαφέρον να βρίσκεται ο μεταφραστής στην πρόβα, να μπορείς να συνδιαλέγεσαι μαζί του και με το γαλλικό κείμενο, να σου εξηγεί την αιτία και το πνεύμα των επιλογών του και να γίνονται αλλαγές με τη συνεργασία της ομάδας, τη δυναμική της πρόβας και την κατεύθυνση που θέλει να δώσει ο σκηνοθέτης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το έργο σατιρίζει τον θεσμό της οικογένειας, της αστικής δημοκρατίας, της θρησκείας, μιλάει για την ηθική, την αλήθεια, τον πόλεμο, την πίστη και γενικά για την τέλεια καθησυχασμένη ζωή μας. Γι αυτό και δεν μπορείς εύκολα να το χαρακτηρίσεις ως κωμωδία ή δράμα. Αυτά τα δύο συνυπάρχουν στη ζωή μας και εναλλάσσονται ανά πάσα στιγμή. ‘Έτσι και κατά τη διάρκεια της παράστασης, γελάς και ταυτόχρονα σου ξεφεύγει ένα λυγμός, έχεις συγκινηθεί ενώ παράλληλα σχολιάζεις τη γελοιότητα της στιγμής!
Λογικό ή παράλογο, τρελός ή σώφρων, παιδί ή μεγάλος, ώριμος ή ανώριμος, αλήθεια ή ψέμα, εξουσία ή υπακοή, πίστη ή προσποίηση είναι κάποια απ΄τα δίπολα που κυριαρχούν έντονα στο έργο.
Ο Βικτόρ είναι ένα παιδί που καταλαβαίνει τα πάντα και αποφασίζει να ξεσκεπάσει την υποκρισία, το βόλεμα και τη σαπίλα της οικογένειας του, των μεγάλων, της τάξης τους. Στην απόφασή του αυτή, δεν βρίσκει (ευτυχώς ή δυστυχώς) κάποιον να τον διαψεύσει, να του δώσει ένα λογικό επιχείρημα, να του ανοίξει ένα παράθυρο αισιοδοξίας και υγιούς παραδείγματος για το μέλλον του. Ο θάνατός του ίσως συμβολίζει την αποτυχία των μεγάλων να τον σώσουν ή το τέλος της δικής του παιδικότητας και το πέρασμα στην αναγκαστική ενηλικίωση, στην ωμή πραγματικότητα που τον περιβάλει.
Βλέποντας τις πρόβες υπήρχαν στιγμές που ταυτιζόμουν με τον ρόλο των γονιών (ούσα κι εγώ μητέρα) αλλά και στιγμές που μου φώναζε το παιδί μέσα μου, και αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον για τους συνειρμούς που σου γεννά το κείμενο.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης, ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, κατηύθυνε την παράσταση στο σπάσιμο του τέταρτου τοίχου, προσκαλώντας το κοινό να γίνει ένας ακόμη καλεσμένος στο «σαλόνι» μας! Υπάρχουν πολλές ατάκες, οι οποίες από γραφής απευθύνονται σε έναν άλλο ρόλο, ενώ εμείς τις ανοίγουμε στους θεατές. Η εγγύτητα των θεατών με τη σκηνή στο συγκεκριμένο θέατρο, είναι κάτι που ευνοεί ιδιαίτερα αυτή την επαφή. Στο τέλος της παράστασης μάλιστα, μέσω των στίχων που έγραψε ο Κώστας Παπακωνσταντίνου αναρωτιόμαστε αν ο σουρεαλισμός αυτός που διακρίναμε, αφορά μόνο το έργο ή και τις ζωές μας και αν θεωρούμε ότι αυτά που ζούμε εμείς σήμερα είναι λογικά..
Σας περιμένουμε στο πάρτυ του Βικτόρ! Κλείνει τα 9 του χρόνια, και είναι έτοιμος να πετάξει απ΄το γυάλινο ράφι του σαλονιού, όσα είχαμε άνετα και υποκριτικά βολέψει…
Πληροφορίες
«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου
Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 19:00
Θέατρο Σταθμός, Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο Αθήνα
