Αντώνης Τσακίρης: Οι αντιήρωες των ιστοριών μου ζουν στο σήμερα το οποίο είναι σκληρό

Στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών παρουσιάζεται έως τις 8 Νοεμβρίου η νέα ατομική έκθεση του Αντώνη Τσακίρη με τίτλο “Riviera”, σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης δρος Σωζήτας Γκουντούνα.

Μέσα από περίπου τριάντα έργα, ο ζωγράφος μας προσκαλεί σε ένα εσωτερικό ταξίδι στη μνήμη, στο ένστικτο και στη φαντασία· μια ζωγραφική περιπλάνηση που ακροβατεί ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό, στο υπαρξιακό και το ονειρικό. Με αφετηρία μια ανάμνηση από τη νυχτερινή Αθηναϊκή Ριβιέρα, ο Τσακίρης συνθέτει μια εικαστική αφήγηση γεμάτη συμβολισμούς, φως και υποσυνείδητες εικόνες, όπου η θάλασσα, η πόλη και οι ανθρώπινες φιγούρες γίνονται φορείς μνήμης και ψυχολογικών αποχρώσεων.

Με αφορμή την έκθεση “Riviera”, ο καλλιτέχνης μιλά στο CultureNow για τη ζωγραφική του διαδικασία, τις επιρροές του, τη σχέση του με τη μνήμη, τη φαντασία και τον σύγχρονο κόσμο.

«Σε μια αλήθεια που, σε ό,τι με αφορά, δεν μπορώ να αρνηθώ» – Αντώνης Τσακίρης

***

-Από το παλαιότερο έως το πιο πρόσφατο από τα περίπου τριάντα έργα που περιλαμβάνονται στην έκθεση «Riviera», ποιο το νήμα που τα συνδέει μεταξύ τους; Υπάρχει μια εσωτερική συνοχή που τα ενοποιεί στα μάτια σας;

Στην έκθεση έχουμε συμπεριλάβει τα δεκαεννιά από τα τριάντα περίπου έργα αυτής της σειράς, ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του θέματος της Ριβιέρας, για αισθητικούς, εννοιολογικούς και χωροταξικούς λόγους. Στους περισσότερους πίνακες της ενότητας υπάρχει στο φόντο ο ορίζοντας της θάλασσας, όπως τον βλέπουμε από κάποια φαντασιακή παραλία. Είναι σαν υπογράμμιση αλλά και συνδετικός κρίκος των έργων, εξ ου και ο τίτλος της έκθεσης. Επίσης, αποτελεί τη βάση της ιστορίας, μικρές ζωές στην πόλη δίπλα από τον ωκεανό. Αλλά με οδηγό τη φαντασία και την τολμηρή απεικόνιση ετερόκλητων στοιχείων που κανονικά δεν θα είχαν καμιά δουλειά να βρίσκονται μαζί.

-Στον πίνακα σας «Ένορκοι», όπου παρατηρώ επιρροές από κόμικ, παρουσιάζετε ένα ετερόκλητο «πλήθος», με αντικείμενα και ζώα να το περιβάλουν. Υπάρχει κάποια συνειδητή επιλογή για τα στοιχεία που φέρνετε μαζί σε αυτόν τον πίνακα; Και γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο τίτλο; Κάνετε κάποιο κοινωνικό σχόλιο που θέλετε να μεταφέρετε μέσα από αυτό το έργο;

Έχετε δίκιο, υπάρχουν έντονες επιρροές από κόμικς, από στοιχεία επίσης της ποπ αισθητικής και κουλτούρας. Το συγκεκριμένο έργο ανήκει στην κατηγορία των σχεδίων που γίνονται prima vista, αλλά χωρίς μοντέλο ή προσχέδιο. Κατευθείαν, μέχρι να ολοκληρωθεί. Οπότε, η ροή της σκέψης είναι ταχεία ώστε η επόμενη γραμμή να ακολουθήσει αμέσως την προηγούμενη. Τα στοιχεία που απεικονίζονται είναι ετερόκλητα, όπως είπα και παραπάνω, γιατί δεν αφήνω τη λογική να υπερισχύσει της πρώτης, αυθόρμητης σκέψης. Έτσι, αν καταλήξει να συνυπάρχει ένα κοχύλι με ένα ρομπότ τόσο το καλύτερο. Έχει ενδιαφέρον, είναι χρήσιμο να εκπλήσσει κανείς τον εαυτό του εκ του αποτελέσματος, δρώντας εντελώς αυθόρμητα και έξω από τις συνηθισμένες νόρμες, κάτι που μόνο στην τέχνη μπορεί να γίνει με τόσο αμείλικτο, ιδίως για τον ζωγράφο, τρόπο. Όσο αφορά στο κοινωνικό σχόλιο, θεωρώ πως ως πολίτης του κόσμου – δέκτης και ως καλλιτέχνης – πομπός, όλα αυτά τα πυκνά γεγονότα -και στην πλειοψηφία πολύ δυσάρεστα- που συμβαίνουν γύρω μας, δεν μπορεί να μας αφήνουν αδιάφορους. Μέσω της τέχνης, οι σκέψεις, οι χαρές, οι αγωνίες και η απογοήτευση για το πόσα λίγα έχει μάθει η ανθρωπότητα από το παρελθόν της, βρίσκουν τον δρόμο τους προς την επιφάνεια.

-Οι πίνακές σας έχουν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Ωστόσο, σε έργα όπως η “Riviera” οι φιγούρες φαίνεται να μην συνδέονται μεταξύ τους. Ισχύει αυτή η παρατήρηση; 

Η “Riviera”, σε όλη την ενότητα των έργων είναι στην πραγματικότητα μια αλληγορία. Είναι η Ύδρα που βρίσκομαι από παιδί και στην οποία επιστρέφω πάντα. Είναι η θάλασσα. Η ιδιοσυγκρασία και η σύστασή μου. Δεν έχει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα που θα περίμενε κανείς βάσει του τίτλου, ούτε περιγράφει μια κατάσταση ευζωίας. Η ακτογραμμή είναι το γεωγραφικό στίγμα μιας καθημερινότητας, τόσο πεζής όσο και ονειρικής. Οι φιγούρες στον ομότιτλο πίνακα που περιγράφετε, δεν συνδέονται εμφανώς μεταξύ τους, όμως υπάρχουν επιμέρους συνδέσεις. Αρχικά τους ενώνει το περιβάλλον που βρίσκονται, αυτό είναι μια κοινή κατάσταση για όλους όσους βρίσκονται εκεί. Το μωρό και το παιδί πάνω από την κούνια, το αγόρι-μαέστρος κάτω δεξιά και το άλλο αγόρι πάνω δεξιά που σαν να στηρίζεται σε ένα περβάζι χαζεύοντας την κίνηση του κόσμου που περνά από κάτω, είναι σε όλα ο γιός μου. Τον ζωγράφισα πριν γεννηθεί, πριν καν μάθω πως θα γίνω πατέρας. Και αυτό δεν το κατάλαβα παρά μερικά χρόνια μετά που αποκτήσαμε τον Μάνο. Είναι από αυτά που συνειδητοποιώ σε δεύτερο χρόνο, μου έχει συμβεί και σε άλλα έργα στο παρελθόν, για διαφορετικές αναφορές.

-Στον πίνακα σας “The Ride Home” εμφανίζεται μια γυναικεία μορφή σε ένα αστικό λεωφορείο, ενώ σε μια θέση βρίσκεται ακουμπισμένη μια θρησκευτική εικόνα. Έχετε την πρόθεση να δημιουργήσετε έναν διάλογο του μοντερνισμού και της βυζαντινής εικονογραφίας εδώ;

Μια γυναίκα, παίρνει το νυχτερινό λεωφορείο της επιστροφής για το σπίτι, μετά τη δουλειά. Είναι κατάκοπη, όμως η ομορφιά της και η καθαρότητα του βλέμματός της δεν επισκιάζονται. Εκείνη δεν ήταν μια καλή μέρα για εκείνη. Με την πλάτη γυρισμένη στη θάλασσα, μοιάζει να έχει παραδοθεί σε μια προσωρινή, ελπίζω για λογαριασμό της, παραίτηση. Στο πίσω κάθισμα βρίσκεται μια ξεχασμένη θρησκευτική εικόνα, από αυτές τις φτηνές που πωλούνται έξω από τους ναούς. Είναι κάποιες στιγμές που η πίστη, όπως κι αν ορίζεται για τον καθένα, μοιάζει να μην έχει σημασία ή να βουλιάζει στην καθημερινότητα, πίσω από τις δουλειές που πρέπει ακόμα να γίνουν. Η χειρολαβή μετατρέπεται σε ένα είδος κρεμάλας. Και τότε, μέσα από τη ζοφερή αυτή πραγματικότητα, ξεχύνονται τα κίτρινα γύρω από το κεφάλι της γυναίκας αυτής, σαν φωτοστέφανο. Το πρόσωπο φωτίζεται από τολμηρούς χρωματικούς συνδυασμούς. Χωρίς να μπω σε περισσότερες λεπτομέρειες, τέτοια νοητικά παιχνίδια συμβαίνουν όταν ζωγραφίζω, και ίσως για αυτό να υπάρχει μια κινηματογραφική αισθητική, οι πίνακες μοιάζουν σαν καρέ από φιλμ. Ειδικά σε αυτό το έργο, όπως σωστά παρατηρείτε, θέλησα να συνδέσω τη βυζαντινή παράδοση και την πνευματικότητα που τη χαρακτηρίζει με το τολμηρό χρώμα και την εκφραστική ελευθερία του μοντερνισμού και της πρωτοπορίας.

-Πώς θα περιγράφατε τη χρωματική σας παλέτα σχετικά με τα έργα της έκθεσης;

Όπως είπα και στην περιγραφή του παραπάνω έργου, το χρώμα αποτελεί πάντα ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στη ζωγραφική μου. Το αντιμετωπίζω όμως κατά κάποιο τρόπο και ως σωσίβιο. Οι εικόνες που ζωγραφίζω δεν έχουν συνήθως ευχάριστη θεματολογία, οι πρωταγωνιστές, οι αντιήρωες των ιστοριών μου ζουν στο σήμερα το οποίο είναι σκληρό. Έρχεται το χρώμα και η ελευθερία της χειρονομίας να με αποκόψουν από αυτή τη σκληρότητα, η πιο σωστά, να τη μεταφράσουν, κάνοντας συνδυασμούς που αποκαλύπτουν διαδρομές προς μια αισθητική πρακτική, η οποία αποτελεί ανάχωμα. Το γούστο είναι πολύ ισχυρό όπλο. Επίσης, χρησιμοποιώ πολύ την τεχνική impasto, απλώνω το χρώμα με σπάτουλα για τους πρώτους όγκους και τη βασική περιγραφή της σύνθεσης και στη συνέχεια επεμβαίνω με το πινέλο για τις διάφορες λεπτομέρειες. Στη «Riviera» περιγράφεται μια ατμόσφαιρα που προέρχεται, θεωρητικά, από την πανσέληνο του καλοκαιριού και τα φώτα της πόλης, δημιουργώντας ανάλογους χρωματικούς συνδυασμούς αλλά με υπερβατική και όχι ρεαλιστική προσέγγιση.

-Μπορείτε να μας περιγράψετε τη δημιουργική διαδικασία που ακολουθείτε;

Η εικαστική μου «ρουτίνα» μεταβάλλεται όσο προχωράνε τα χρόνια και αλλάζουν οι απαιτήσεις και οι ρυθμοί. Πηγαίνω στο εργαστήριο συνήθως νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι και μετά πάλι το βράδυ αργά, ανάλογα πάντα με το τι φτιάχνω εκείνη την περίοδο. Κάποτε το πρώτο πράγμα που έκανα πηγαίνοντας στο εργαστήριο ήταν να πάρω καφέ, να βάλω μουσική και να ανάψω ένα τσιγάρο χαζεύοντας ό,τι υπήρχε στο καβαλέτο. Τώρα που έχω κόψει το τσιγάρο, παραμένει ο καφές και η ζωγραφική. Πλέον, τα πρωινά πηγαίνω για περπάτημα, σαν καλό παιδί και μετά ξεκινάω να ζωγραφίζω. Χαίρομαι με πράγματα που παλαιότερα περνούσαν απαρατήρητα. Δεν τσιμπάω πια στην εικόνα του μποέμ, ιδιοφυή και μοναχικού ζωγράφου που δεν καταλαβαίνει κανείς, αλλά χαίρομαι που πέρασα κι από αυτό το στάδιο.

-Όταν καλείστε να εκφραστείτε με λέξεις για τη ζωγραφική σας, νιώθετε ότι αυτό περιορίζει ή στερεί δύναμη από έργα σας, ή αντίθετα σας δίνει μια διαφορετική δυνατότητα επικοινωνίας με το κοινό;

Ο ζωγράφος ζωγραφίζει. Αυτός είναι ο τρόπος της έκφρασης που διαθέτει. Ο διάλογος είναι επικοινωνία. Οπότε, όχι, δεν μπλέκεται το ένα με το άλλο. Δεν προσπαθώ να εξηγήσω, μιλάω για ζωγραφική που την αγαπώ. Κι αυτό είναι υπέροχο.

Photo Credit κεντρικής εικόνας ανάρτησης: Eleni Vasileiadou

Διαβάστε επίσης:

Αντώνης Τσακίρης – Riviera: Έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών