Σαβίνα Γιαννάτου: Κοινός τόπος του Watersong είναι η Μεσόγειος

Η Σαβίνα Γιαννάτου και οι Primavera en Salonico μαζί με την Τυνήσια Λάμια Μπεντίουι θα εμφανιστούν για δύο μαγευτικές βραδιές στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, παρουσιάζοντας το Watersong. Οι δύο παραστάσεις που θα λάβουν χώρα στις 14 και 15 Αυγούστου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου φέρουν τον τίτλο Watersong, αντλώντας έμπνευση από το τραγούδι του Άριελ, του αγαθού πνεύματος στην Τρικυμία του Σαίξπηρ. Αλλά ουσιαστικά, αποτελούν ένα ταξίδι μέσα από τη μουσική παράδοση των χωρών της Μεσογείου, ένα ταξίδι μεταξύ θάλασσας και ερήμου, νερού και ξηρασίας.

Τα τραγούδια που θα ακούσουμε αφορούν επίκαιρα ζητήματα που “μέσω συμβόλων και μύθων“ εκφράζουν αλήθειες και προβληματισμούς της δικής μας εποχής. Η Σαβίνα Γιαννάτου ξεκινώντας το 1997 με το cd “Τραγούδια της Μεσογείου” έχει ερευνήσει εις βάθος τα τραγούδια των μεσογειακών λαών, επανεφευρίσκοντας την παραδοσιακή αυτή μουσική με στοιχεία της free jazz, αλλά και φωνητικούς ήχους που κάνουν τις ερμηνείες της να ξεχωρίζουν. Η Μικρή Επίδαυρος, λοιπόν, θα γεμίσει με ήχους οικείους, αλλά και εξωτικούς, βγαλμένους από τις οάσεις των ερήμων, χάρη στην πολυφωνία και τους διαφορετικούς πολιτισμούς που συγκεντρώνει τόσο μοναδικά η θάλασσα της Μεσογείου. Και ποια φωνή είναι πιο κατάλληλη για να μας συμπαρασύρει σε ένα τέτοιο ταξίδι;

– Θα θέλατε, αρχικά, να μας μιλήσετε για το Watersong, την παράσταση που θα δώσετε στις 14 και 15 Αυγούστου στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου; Ποια είναι τα θέματα της επικαιρότητας που θίγει η επιλογή των τραγουδιών που θα απολαύσουμε;

Τα τραγούδια είναι κυρίως παραδοσιακά και ό,τι θίγουν είναι μέσω συμβόλων και μύθων, είτε για τον έλεγχο του νερού για παράδειγμα, όπως ο δράκος του κυπριακού τραγουδιού που το παγιδεύει, ή για τη σχέση του ανθρώπου με τα θαλάσσια πλάσματα: το χρυσόψαρο στη γυάλα που θέλει να ελευθερωθεί, η φώκια του ιρλανδικού τραγουδιού που κάποτε ήταν άνθρωπος, ή για την ξηρασία: η περπερούνα παρακαλεί τον θεό να ρίξει μια βροχή για να καρπίσουν τα χωράφια.. Και ανάμεσα σ’αυτά η θάλασσα ως στοιχείο φυγής προς την ελευθερία αλλά και κινδύνου, όσον αφορά τους πρόσφυγες ή μετανάστες στη μεσόγειο τα τελευταία χρόνια. Πάνω κάτω αυτά.

– Πέρα από την Τρικυμία του Σαίξπηρ, αντλήσατε έμπνευση και από την ίδια την τοποθεσία του Μικρού Θεάτρου της Αρχαίας Επιδαύρου;

Το θέατρο αυτό σε εμπνέει για να βρεθείς στη σκηνή του και να τραγουδήσεις, επίσης με το να είναι μέσα στη φύση σε φέρνει πιο κοντά με ένα φυσικό στοιχείο. Όμως ειδικά με το θέμα “νερό” δεν μπορώ να πω ότι το συσχετίζω. Ούτε οπτικά ούτε ηχητικά.

Οι ήχοι του θεάτρου είναι τα τζιτζίκια, οι γρύλοι, τα τριζόνια, τα πουλιά.. Δεν θα το φανταζόμουν με ήχους ποταμού, ή έστω βροχής, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες του φεστιβάλ παρ’ ότι η θάλασσα είναι κοντά. Είναι μέσα στη φύση στο χώμα, στην πέτρα, στα δέντρα.

Όμως η Κατερίνα Σπερέντζου που επιμελείται με τον Νίκο Παπαδόπουλο ένα ηχητικό έργο, όσο το κοινό θα μπαίνει στον χώρο του θεάτρου, έχει υπολογίσει απ’ όσο ξέρω τον χαρακτηρισμό “λαλούν θέατρο” για το μικρό θέατρο της Επιδαύρου.

– Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την Λάμια Μπεντίουι και ποιοι θεωρείτε πως είναι οι κοινοί σας τόποι, σε αυτή τη διασταύρωση του νερού με την έρημο;

Με την Λάμια Μπεντίουι συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά το ’97 στα “Τραγούδια της Μεσογείου”. Κοινός τόπος και στη συναυλία αυτή τώρα είναι η Μεσόγειος μιάς και τα περισσότερα τραγούδια είναι από μεσογειακές χώρες αλλά και επειδή η έρημος πιο κοντινή στον τόπο απ’όπου προέρχεται η Λάμια ταυτίζεται με το αντίθετο του νερού.

Θυμάμαι τώρα συνειρμικά μία εξαιρετική εικόνα από τις “αόρατες πόλεις” του Ιταλο Καλβίνο. “Ο καμηλιέρης που βλέπει να ξεπροβάλλουν στον ορίζοντα κορυφές από ουρανοξύστες …ξέρει πως είναι μια πόλη αλλά στο νου του τη βλέπει σαν ένα πλοίο που τον παίρνει μακριά απ’ την έρημο. Απ’την ομίχλη της ακτής ο ναύτης που πλησιάζει την πόλη, βλέπει να σχηματίζεται η ράχη μιάς καμήλας…ξέρει πως είναι μια πόλη, αλλά τη βλέπει σα μιά καμήλα…. που τον παίρνει από την έρημο της θάλασσας σε οάσεις, σε παλάτια..” Δεν έχω το βιβλίο μπροστά μου, ο Καλβίνο τα λέει πολύ πιο ωραία από μένα βέβαια, αλλά το νόημα είναι αυτό. Αυτός είναι ο κοινός μας τόπος. Η πόλη αυτή ανάμεσα σε δύο ερήμους του Ίταλο Καλβίνο.

– Ποια είναι η σχέση σας με τη μεσογειακή μουσική παράδοση; Θεωρείτε πως η σύγχρονη ελληνική μουσική παραγωγή έχει χάσει τους δεσμούς της με τις εν λόγω παρακαταθήκες;

Είναι επίκτητη η σχέση μου με την παράδοση της Μεσογείου. Όταν ασχολήθηκα με την μουσική της, πιο στοχευμένα για να γίνει το cd “Τραγούδια της Μεσογείου” το 1997, μπορώ να πω ότι βρέθηκα μπροστά σε ηχητικούς θησαυρούς. Η πολυφωνία της Κορσικής για παράδειγμα και της Σαρδηνίας. Στην Ελλάδα είμαστε εξοικειωμένοι κυρίως με τα ελληνόφωνα της κάτω Ιταλίας, όμως υπάρχουν πολλά άλλα είδη μουσικής στις μεσογειακές χώρες που συνδυάζουν διαφορετικούς πολιτισμούς ταυτόχρονα. Το φλαμένκο στο οποίο κάποιες φορές οι στίχοι είναι αραβικοί.

Τα αραβοανδαλουσιανά τραγούδια ή οι ρυθμοί των βεδουίνων στα τραγούδια του Μαρόκου και της Τυνησίας. Το “μωσαϊκό” των παραδόσεων στα ισπανοεβραϊκά τραγούδια. Η φωνή της Ουμ Καλσούμ από την Αίγυπτο.Τα θρησκευτικά ισπανικά και ιταλικά τραγούδια του μεσαίωνα,τα τούρκικα και τα ελληνικά τραγούδια με τις ίδιες μελωδίες. Διαβάζοντας και ακούγοντας μάθαινα και μαγευόμουν. Ήταν σαν να παρακολουθείς και τις ιστορίες των ανθρώπων μαζί με τα τραγούδια.

Όσον αφορά τη σχέση της σύγχρονης ελληνικής παραγωγής με την Μεσόγειο, θεωρώ ότι διατηρείται ζωντανή μέσα και κάτω από την επιφάνεια αυτού που λέμε σύγχρονο ελληνικό τραγούδι, και ίσως περισσότερο από παλιά. Μην μου ζητήσετε να το αναλύσω, είναι απλώς μία αίσθηση. Ακούγοντας δηλαδή κάποια “ποπ” ελληνικά κομμάτια βλέπει κανείς πόσο έχει εισχωρήσει σ’ άυτήν την μουσική ο ανατολίτικος ήχος κάτι που παλιότερα στην ελληνική ποπ δεν το ακούγαμε. Και αρκετές φορές το λεγόμενο “έντεχνο” πλέον έχει αρκετά παραδοσιακά στοιχεία. Η Μεσόγειος νομίζω ότι είναι εδώ με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

– Πώς θα περιγράφατε τη μουσική που δημιουργείτε σε συνεργασία με τους Primavera en Salonico;

Θα λέγαμε κατ’ αρχάς ότι ανήκει στην “world music”. Ο τρόπος όμως που υπάρχουμε εμείς μέσα σ’αυτόν τον χώρο, είναι αναμειγνύοντας την free jazz με τα παραδοσιακά τραγούδια. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό μας στοιχείο, ένας δρόμος που ακολουθούν τώρα και άλλα “έθνικ” γκρουπ απ’ όσο μπορώ να διακρίνω.

– Σας αρέσει να ταξιδεύετε; Ποιο θα ήταν το ιδανικό ταξίδι για σας αυτό το καλοκαίρι;

Το ιδανικό για κάθε καλοκαίρι θα ήταν το να είμαι δίπλα στη θάλασσα, να κοιμάμαι έξω και να βλέπω τ’αστέρια, να μην χρειάζομαι ρούχα και να έχω την ψευδαίσθηση ότι ο “πολιτισμός” είναι κάπου μακρυά.

Ένα τέτοιο ταξίδι έχω πολλά χρόνια να κάνω, όμως η αλήθεια είναι ότι και τώρα που σας μιλάω και βλέπω την θάλασσα μπροστά μου, (είμαι σε νησί), και ενώ είμαι μέσα στον πολιτισμό, μέσα σε ένα σπίτι με ηλεκτρικό, με ίντερνετ, και φοράω ρούχα, νοιώθω σαν να είναι αυτό το ιδανικό ταξίδι. Με τα τωρινά δεδομένα πάντα..Είναι πολύ σχετικά τα πράγματα.

– Μέσα στην αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η τόσο αναπάντεχη υγειονομική κρίση, υπάρχουν κάποια μελλοντικά σας σχέδια που θα επιθυμούσατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Το watersong είναι ήδη ένα μελλοντικό μας σχέδιο με τους primavera en salonico. Θέλω να πω ότι θα συνεχίσουμε να το δουλεύουμε και μετά την Επίδαυρο ελπίζοντας ότι οι εμφανίσεις στο εξωτερικό που ακυρώθηκαν λόγω του covid-19 θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν.

Στο Φεστιβάλ Αθηνών παρουσιάζουμε την πρώτη του μορφή αλλά υποθέτω ότι το θέμα “νερό” μπορεί να χωρέσει κι άλλη επεξεργασία στο μέλλον.

Κατά τα άλλα ελπίζω να ολοκληρώσω και να οργανώσω διαδικτυακά κάποια προηγούμενα πρότζεκτ μου.

Διαβάστε επίσης:

Watersong: Η Σαβίνα Γιαννάτου και οι Primavera en Salonico στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου