Με έδρα το Harlem της Νέας Υόρκης, ο Salem Krieger εργάζεται για περισσότερο από 20 χρόνια ως επαγγελματίας φωτογράφος για δημόσια και ιδιωτικά projects, επιχειρήσεις, περιοδικά και εφημερίδες, και ειδικεύεται στις φωτογραφήσεις πορτρέτων και αρχιτεκτονικών χώρων. Έχει σπουδάσει στο Chicago Academy of Fine Arts και έχει παρακολουθήσει επιλεγμένα μαθήματα στο Art Institute of Chicago, καθώς και σεμινάρια με τον γνωστό φωτογράφο πορτρέτων Dan Winters και τον φωτογράφο του National Geographic, Bob Sacha. Στην προσωπική του δουλειά πραγματεύεται θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και οι πολιτικές τακτικές που οδηγούν στην κοινωνική και οικονομική ανισότητα και τις διακρίσεις.
–Η σειρά φωτογραφιών σου με τίτλο $2500/sq.ft πραγματεύεται με ειρωνικό τρόπο την παρούσα κατάσταση των υπερβολικά υψηλών ενοικίων στην περιοχή της Νέας Υόρκης. Πότε ξεκίνησε αυτή η αύξηση των ενοικίων στην πόλη και γιατί;
Αυτή η αποσταθεροποίηση έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια. Θυμάμαι τη δεκαετία του 1980, όταν ζούσα στο Hoboken του New Jersey, όπου σε πολλά κτίρια είχαν ξεσπάσει φωτιές και τελικά αποκαλύφθηκε ότι οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες τις έβαζαν για να αναγκάσουν τους ενοίκους να φύγουν, ώστε να χτίσουν στη συνέχεια νέες κατοικίες τις οποίες θα μπορούσαν να ενοικιάσουν πιο ακριβά. Με τον καιρό αυξήθηκε και η δημοτικότητα του Μπρούκλιν, του Μανχάταν, του Κουίνς, του Μπρόνξ και παράλληλα και τα ενοίκια, επειδή όλοι επιθυμούσαν να ζήσουν όσο πιο κοντά στο κέντρο, στη συναρπαστική ατμόσφαιρα της Νέας Υόρκης. Αυτό συμβαίνει βέβαια στις διεθνείς μητροπόλεις γενικότερα, το Σικάγο, το Σαν Φρανσίσκο, το Λονδίνο, το Παρίσι. Εγώ το παρατήρησα έντονα, γιατί μετακινούμουν συχνά, ψάχνοντας για διαμερίσματα όπου θα μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω και ως χώρο εργασίας και θα ήταν σε προσιτή τιμή, κάτι που δεν ήταν πάντα εύκολο.
–Στη σειρά αυτή φωτογραφίζεις εσωτερικά από χαρτόκουτα με τρόπο που τα κάνει να μοιάζουν με εσωτερικά διαμερισμάτων. Ποιές ιδέες σχετίζονται με αυτόν τον παραλληλισμό;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η κινητήριος ιδέα είχε μεγάλη δόση χιούμορ, το οποίο χρησιμοποιώ αρκετά στη δουλειά μου. Μια μέρα, καθώς μαγείρευα μακαρόνια και άδειασα τη συσκευασία, παρατήρησα ότι το χάρτινο κουτί είχε ένα μικρό πλαστικό ‘παράθυρο’ και κοίταξα αυθόρμητα το εσωτερικό του. Σκέφτηκα ότι αν συνεχίσει αυτή η εξωφρενική κατάσταση με τα ενοίκια, θα καταλήξω να μένω σε ένα τέτοιο κουτί. Αυτό ήταν το έναυσμα για την ιδέα να φωτογραφίσω εσωτερικά κουτιών ως μεταφορά της ζωής σε αυτή την ανεξέλεγκτη συνθήκη. Κατόπιν χρησιμοποίησα και άλλα είδη κουτιών, όπως κουτιά παπουτσιών, μετακόμισης, μεγάλα κουτιά για ψυγεία. Η ιδέα ήταν η σύγχρονη ζωή στις μεγαλουπόλεις όπου τα τεράστια έξοδα είναι άνισα προς αυτό που ουσιαστικά μας προσφέρεται. Τώρα, η πανδημία του covid έχει επιφέρει μια μικρή μείωση στα έξοδα της ζωής, αλλά προσωπικά θεωρώ ότι αυτό θα κρατήσει για πιθανόν δύο χρόνια και μετά θα ακολουθήσει ξανά αύξηση των τιμών, ιδίως στις μεγάλες πόλεις. Όταν παρουσίασα αυτή τη σειρά σε εκθέσεις, η πρώτη εντύπωση των θεατών ήταν ότι φαίνονταν να είναι εσωτερικά διαμερισμάτων. Μου άρεσε το γεγονός ότι δεν ήταν ακριβώς σίγουροι τί είχα φωτογραφίσει και μόλις τους αποκάλυπτα ότι πρόκειται για φτηνά κουτιά τροφίμων έβρισκαν την ιδέα αστεία, αλλά και αποτελεσματική ως προς το στόχο μου. Αυτό ήταν κάτι εκπληκτικό για μένα, γιατί είχα καταφέρει να ‘περάσω’ από ένα πολύ σοβαρό θέμα, μέσω της φωτογραφίας και του χιούμορ, στο μήνυμα που ήθελα να διαβιβάσω στο κοινό.
–Ποιά είναι η διαδικασία για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος;
Τα πάντα ξεκινούν με την ιδέα που έχω στο νου μου. Είναι πολύ σημαντικές οι τεχνικές λεπτομέρειες, για παράδειγμα χρησιμοποιώ ευρυγώνιους φακούς, συγκεκριμένο είδος και εξοπλισμό για το φωτισμό (φως στροβοσκοπίου, όπου ειδική λάμπα αναβοσβήνει με μεταβλητή συχνότητα) για να φωτιστεί σωστά το εσωτερικό του κουτιού. Ο στόχος μου ήταν να δημιουργήσω ένα αισθητικά όμορφο αντικείμενο πέρα από το κοινωνικό σχόλιο του τί ακριβώς αντιπροσωπεύουν αυτά τα κουτιά. Ακόμα και οι τίτλοι των φωτογραφιών είναι ακριβώς copy-paste από κείμενα αγγελιών για πωλήσεις πολυτελών ακινήτων σε περιοδικά όπως το New York Sunday Magazine, όπου διαφημίζουν διαμερίσματα πολλών εκατομμυρίων δολλαρίων με αλαζονικά τσιτάτα όπως «Το αξίζεις» ή «Η ζωή δεν μπορεί να γίνει και ακόμα καλύτερη μετά από αυτό». Φυσικά είναι ειρωνικός ο συσχετισμός τους με τα φτηνά χαρτόκουτα.
–Βρίσκω έξυπνο τον τρόπο που η σειρά έργων $2500/sq.ft διαχειρίζεται την οικειοποίηση και διακωμώδηση δημοφιλών εικόνων πολυτελών διαμερισμάτων στη Νέα Υόρκη. Σκέφτομαι αυτή την τακτική σε σχέση με τους Αμερικανούς ποπ αρτ καλλιτέχνες της δεκαετίας του 1960. Φαίνεται να έχουν ένα ‘φυσικό’ ταλέντο οι Αμερικανοί καλλιτέχνες στη μίξη της ‘υψηλής’ και της ‘χαμηλής’ κουλτούρας για την δημιουργία έργων με κοινωνικούς συσχετισμούς. Ποιά είναι η γνώμη σου;
Στην Αμερική μεγαλώνουμε με τέτοιο καταιγισμό εμπορικών διαφημίσεων, που είναι σχεδόν αδύνατο να μην το έχουμε ήδη ενσωματωμένο στη διαδικασία της σκέψης μας. Στο $2500/sq.ft δοξάζω ειρωνικά αυτές τις φτηνές χάρτινες κατασκευές της καθημερινότητας μας. Παρόλο που αυτή η συσσώρευση διαφημίσεων είναι ενοχλητική, είναι ταυτόχρονα και πηγή έμπνευσης για να μεταφέρεις τον κοινωνικό σχολιασμό.
–Το πρόσφατο project CommoN που κάνεις σε συνεργασία με τον γλύπτη Richard Newton είναι ένα σχόλιο για τις κοινωνικές αδικίες και τις περιβαλλοντικές καταστροφές που επέφερε η πολιτική ιδεολογία του τραμπισμού. Σε ένα εννοιολογικό πλαίσιο, χρησιμοποιείτε λέξεις σε συνδυασμό με την εικόνα για να επεκτείνετε την κατανόηση και των δύο. Πώς αλληλεπιδρούν η εικόνα και η λέξη στα έργα σας; Και ποιός είναι ο ρόλος της φωτιάς;
Κάποια έργα εξαρτώνται στενά από την τοποθεσία που επιλέγουμε για τη φωτογράφηση τους. Για παράδειγμα για το Earth 1, βρήκαμε μια εξαιρετική τοποθεσία, μια αμμοθίνα όπου γίνονταν κατασκευαστικά έργα και χωρίς να υπάρχει κανένας τριγύρω. Ο συνδυασμός της γης, κυριολεκτικά και μεταφορικά, της φλόγας και ενός ‘απειλητικού’ ουρανού, αφού σύντομα θα έβρεχε, σε αυτό το ερημωμένο, αμμώδες τοπίο, μου έφερνε στο νου εικόνες επιστημονικής φαντασίας, κάτι που συνειδητά επιδιώκω ως αποτέλεσμα με τη χρήση συγκεκριμένων γωνιών λήψης, τη δραματική ατμόσφαιρα..Οπότε η αλληλεπίδραση της λέξης με την εικόνα ενισχύεται φανερά από τα συμφραζόμενα του περιβάλλοντος που διαλέγουμε κάθε φορά ως φόντο των φωτογραφιών.
Στο Earth 2 η λέξη ‘γη’ καιγόταν σε ένα όμορφο, βουκολικό τοπίο με λόφους και δέντρα πάνω σε ένα κατάμαυρο ουρανό, μια αντίθεση με μεγάλο οπτικό ενδιαφέρον. Σε κάποια άλλα έργα χρησιμοποιούμε κοινές φράσεις που ακούμε συνέχεια στο δρόμο στη Νέα Υόρκη και δίνουν ένα στίγμα της μαζικής ψυχολογίας, αυτής της συγκεκριμένης φάσης στη ζωή του καθενός. Ο Man Ray είχει πει ότι ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορεί να κάνει ένας καλλιτέχνης είναι να ασχοληθεί με τα θέματα της εποχής του. Ο Barnett Newman είχει πει ότι όταν ζωγράφιζε προσπαθούσε να φανταστεί ότι η ιστορία της τέχνης δεν έχει αρχίσει ακόμα, εννοώντας ότι δεν υπήρχε τίποτα από το παρελθόν που να μπορούσε να τον επηρεάσει. Οι ιδέες προκύπτουν και από τις λέξεις που επαναλαμβάνουμε στις συζητήσεις που κάνουμε, ο Richard και εγώ. Η φωτιά μερικές φορές αλλάζει το νόημα, είτε αποδυναμώνοντας, είτε ενισχύοντας το. Στο Fuck it, για παράδειγμα, οι φλόγες δεν είναι τόσο δυνατές και έτσι αλλάζουν την ένταση του νοήματος της λέξης. Οι φλόγες και ο καιρός είναι παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε απόλυτα, αλλά αυτός είναι ο τρόπος που μου αρέσει να δουλεύω: έχω μια ιδέα, αλλά όχι και την πλήρη εικόνα του τελικού αποτελέσματος.
–Σε απασχολούν έντονα τα εκρηκτικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αμερική, ιδίως τα τελευταία χρόνια. Με ποιούς τρόπους μπορεί η τέχνη να ενισχύσει το ρόλο της στην κοινωνία, ώστε να έχει μια πιο αποτελεσματική επιρροή;
Δεν είναι εύκολο να κάνει κάποιος μια εκτίμηση για το πόσο μπορεί η τέχνη να βοηθήσει. Πόσοι μεγάλοι συγγραφείς, εικαστικοί, μουσικοί έχουν πραγματευτεί και στηλιτεύσει τα δεινά της κοινωνίας, πόσοι μεγάλοι φωτογράφοι έχουν κάνει σημαντικές documentary stories που έχουν καταλήξει κάπου σε έναν τοίχο ή σε ένα βιβλίο ή κάπου αλλού, είναι μια φρικτή κατάσταση.. Από την άλλη, υπάρχει το παράδειγμα του Anselm Adams που φωτογράφησε την αμερικανική Δύση, καταφέρνοντας να κινητοποιήσει το Κονγκρέσο να ψηφιστούν νόμοι για την προστασία της, γιατί επηρεάστηκαν από την ομορφιά που αναδείκνυαν οι φωτογραφίες του. (Πρόκειται για το φωτογραφικό λεύκωμα Sierra Nevada: The John Muir Trail του 1938, που οδήγησε στη δημιουργία του John Muir National Park στο Kings Canyon της Καλιφόρνιας το 1940). Αυτό είναι ένα άμεσο παράδειγμα της αναγνώρισης της συνεισφοράς του καλλιτέχνη. Ένα από τα δικά μου projects, το artishelping.com, βασίζεται στη χρήση της τέχνης ως απτό μέσο της επίδρασης της. Μπορεί κάποιος να αγοράσει prints από την ιστοσελίδα και τα έσοδα πάνε σε μια μη-κερδοσκοπική οργάνωση που επιλέγει ο αγοραστής, όπως για παράδειγμα η ‘Citymeals on Wheels’ που προσφέρει γεύματα σε άστεγους. Οι καλλιτέχνες όμως δεν μπορούν συνέχεια να προσφέρουν έργα σε οργανώσεις για τη χρηματοδότηση τους. Από τα έσοδα των πωλήσεων, ο καλλιτέχνης λαμβάνει ένα ποσοστό και με αυτό τον τρόπο όλοι μοιράζονται την εμπειρία της συνεισφοράς. Το να ξέρεις ότι το έργο σου, πέρα από την αισθητική εμπειρία που φυσικά είναι μέρος του, βοήθησε να σιτιστούν κάποιοι άνθρωποι είναι μεγάλη ικανοποίηση.
–Γεννήθηκες και μεγάλωσες στη Νέα Υόρκη, όπου και εργάζεσαι για περισσότερο από 20 χρόνια. Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της δουλειάς του φωτογράφου στη Νέα Υόρκη;
Το να δουλεύεις επαγγελματικά ως φωτογράφος στη Νέα Υόρκη σου δίνει μια σειρά από σημαντικές ικανότητες. Υπάρχει φυσικά μεγάλος ανταγωνισμός ανάμεσα σε επαγγελματίες διεθνούς επιπέδου. Είναι ένας συνεχής αγώνας για να έχεις τον καλύτερο εξοπλισμό, την κατάλληλη τεχνική ικανότητα και γνώση για να πείσεις τον πελάτη να σε εμπιστευτεί ότι θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα σε μια πόλη όπου οι αμοιβές για φωτογραφήσεις επαγγελματικού επιπέδου είναι υψηλές. Μέσα σε αυτόν τον σκληρό ανταγωνισμό, η αγωνία για επιβίωση είναι επίσης συνεχής. Ευτυχώς ο ψηφιακός κόσμος έχει ανοίξει τις πόρτες σε νέες προοπτικές, αλλά ταυτόχρονα έφερε και πολλές απολύσεις ως συνέπεια της εισροής φωτογράφων με χαμηλές ικανότητες.
–Πώς διαφέρει το έργο σου που προορίζεται για πελάτες από το προσωπικό σου καλλιτεχνικό έργο;
Οι επαγγελματικές εργασίες έχουν ένα ξεκάθαρο στόχο, που υπαγορεύεται από τον πελάτη. Ιδίως όταν δουλεύω με αρχιτεκτονικά τοπία, τα πάντα είναι τεχνικά ελεγχόμενα και θα πρέπει το αισθητικό αποτέλεσμα να ικανοποιεί τον πελάτη ανάλογα με το ζητούμενο. Πρόσφατα είχα μια ανάθεση από την Port Authority New York-New Jersey για να κάνω μια φωτογραφία για ένα τοίχο στο Stewart International Airport στα βόρεια της Νέας Υόρκης. Ένα πολύ απαιτητικό εγχείρημα, όπου συνεργάστηκα με έναν πιο έμπειρο τεχνικά φωτογράφο για μια πανοραμική φωτογραφία ενός συγκεκριμένου μέρους με ύψος 4,5 μέτρα και μήκος περισσότερο από 15 μέτρα. Χρειάστηκε να φωτογραφίσουμε πρώτα σε κομμάτια και μετά να τα συνενώσουμε. Χαίρομαι που έχω γνώσεις για εμπορικές φωτογραφήσεις, ακόμη και όταν κάνω πιο ελεύθερη, προσωπική δουλειά ως καλλιτέχνης, γιατί τις εφαρμόζω και σε αυτήν. Με ενδιαφέρει η ιδέα του έργου να συμβαδίζει με μια όσο πιο άρτια εκτέλεση.
–Πώς ξεκίνησε η ενασχόληση σου με την τέχνη;
Από μικρός πήγαινα στα μουσεία της πόλης, ιδίως στο ΜοΜΑ με τη μητέρα μου. Θυμάμαι ότι τα έργα του John Chamberlain με είχαν συγκλονίσει. Στο οικογενειακό μου περιβάλλον υπήρχαν έργα τέχνης και βιβλία. Στη θεία μου είδα για πρώτη φορά ένα αυθεντικό σχέδιο του Saul Steinberg, το οποίο θαύμαζα χωρίς να καταλαβαίνω ακριβώς τί ήταν. Μετά ασχολήθηκα με τη δημιουργία κόμικς, μια τεράστια έμπνευση είναι ο Robert Crumb, η πολιτική του σάτιρα, το έξυπνο χιούμορ του, ο τρόπος εικονογράφησης του των γνωστών Zap Editions Comix, του Denis Kitchen. Με επηρέασαν όλοι οι μεγάλοι καρτουνίστες των μεσοδυτικών πολιτειών, της Καλιφόρνιας, της Νέας Υόρκης. Αργότερα, όταν άρχισα να μαθαίνω περισσότερα για την τέχνη, οι επιρροές μου ήταν εντελώς διαφορετικές: ο Duchamp, ο Dali, ο Jean Cocteau, ο On Kawara με τα υπέροχα Date Paintings, ο Walt Disney, τα έργα του Mark Rothko που σε υποβάλλουν σε διαλογισμό, ο David Hockney με τα φωτογραφικά κολάζ του με κυβιστικά πορτρέτα, ο Jack Kerouac, που περιέγραψε αυτή την ‘ειλικρίνεια’ του ταξιδιού στο δρόμο, ένα τόσο σημαντικό μέρος της Αμερικάνικης ζωής, η πολιτική διαίσθηση της Barbara Kruger, που μετέφερε στα έργα της με τη χρήση γραφικών του εμπορίου, ο Stephen Shore, ο μεγάλος φωτογράφος της αμερικανικής Δύσης, ο William Eggleston, η μουσική του Bernard Herrmann, οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας όπως το Forbidden Planet (1956), ο Dan Flavin, του οποίου η ιδέα για χρήση του βιομηχανικού φωτός είναι τόσο ευφυής και αισθητικά συναρπαστική, ο φωτογράφος Tseng Kwong Chi, ο Krzysztof Wodiczko με τον οποίο δούλεψα στην Documenta X και μου έμαθε πώς να πραγματεύομαι κοινωνικά θέματα στο δημόσιο χώρο μέσω της τέχνης.
–Ποιός σύγχρονος φωτογράφος έχει επηρεάσει άμεσα το έργο σου;
Ο φωτογράφος πορτρέτων Dan Winters, με τον οποίο σπούδασα και μου έμαθε πολλά σχετικά με το πώς να φωτογραφίζω πορτρέτα, να συμπεριφέρομαι με τα μοντέλα που ποζάρουν, πώς να τους εκμαιεύω κάτι από την προσωπικότητά τους. Ήταν ένας θαυμάσιος δάσκαλος και ήταν τιμή μου να διδαχθώ από αυτόν στο Santa Fe Photographic Workshop στο Νέο Μεξικό.
–Ποιές ποιότητες εκτιμάς σε μια φωτογραφία;
Εκτιμώ το συνδυασμό μιας δυνατής ιδέας με μια άψογη εκτέλεση. Θλίβομαι όταν βλέπω την επαναλαμβανόμενη, χαμηλής αισθητικής δουλειά που παρατηρεί κανείς τόσο συχνά στα μέσα μαζικής δικτύωσης. Ένα παράδειγμα εξαιρετικής σύλληψης και εκτέλεσης είναι το έργο White Nigger του Andres Serrano που με τη βοήθεια στυλίστα ‘μεταμόρφωσε’ έναν λευκό άντρα σε μαύρο με το χρώμα όμως να καλύπτει μόνο μέχρι το στήθος του και το υπόλοιπο να παραμένει λευκό. Είναι μια εικόνα που σε κάνει να σκεφτείς.
–Η Αμερική, όπως και ολόκληρος ο κόσμος, έχει έρθει στο χείλος του γκρεμού εξαιτίας της πανδημίας, της κοινωνικής απομόνωσης και της πολιτικής διάλυσης. Πολλά ιδρύματα και χώροι τέχνης κλείνουν και πολλοί καλλιτέχνες είναι ένα μόνο βήμα από το να εγκαταλείψουν την ενασχόληση τους με την τέχνη. Τί θα μπορούσε να αναστρέψει αυτή τη θλιβερή κατάσταση;
Να γίνουν περισσότερες αγορές έργων τέχνης! Οι καλλιτέχνες δεν μπορούν αλλιώς να συνεχίσουν. Οι επιχορηγήσεις είναι επίσης πολύ σημαντικές, εγώ είχα την τύχη να λάβω κάποιες για τις μονοτυπίες μου το 1986 και αργότερα για τις φωτογραφίες μου. Αυτό όμως που είναι πραγματικά φοβερό είναι το ίντερνετ, όπου το κοινό είναι μεν τεράστιο, αλλά το πώς αποκτάς πλεονέκτημα προβολής ως καλλιτέχνης είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα. Σε ένα τεράστιο σωρό από κόκκους άμμου σε μια απέραντη παραλία…πώς βρίσκει κανείς το δικό σου κόκκο; Αυτή η ερώτηση είναι περισσότερο για αυτούς που ασχολούνται με το μάρκετινγκ. Με το ίντερνετ έχει ο καλλιτέχνης τουλάχιστον μια ευκαιρία να έχει σε κάποιο βαθμό την ανεξαρτησία να προωθήσει το έργο του, κάτι που δεν είχε ποτέ πριν. Ας σκεφτούμε πώς το ίντερνετ βοήθησε τον Banksy να αποκτήσει παγκόσμια φήμη ή τον Γάλλο JR με τη δημοσιότητα που πήραν τα έργα του στο δημόσιο χώρο για την κοινωνική κριτική τους.
