Δεν συγκαταλέγεται τυχαία στους κορυφαίους ποιητές και συγγραφείς του 20ου αιώνα, δεν είναι τυχαία ο συνεχιστής της μεγάλης των Γερμανών σχολής, του Σίλερ, του Γκαίτε, του Χέλντερλιν και τόσων άλλων εμπνευσμένων ποιητών και συγγραφέων. Δεν είναι τυχαίο επίσης το γεγονός πως έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο αφιερωμένο στον πατέρα της σύγχρονης τέχνης, τον Πωλ Σεζάν. Είδε εν τοις πράγμασι στον Γάλλο ζωγράφο και μέσα από τα τοπία του την εικόνα της φύσης και του Θεού, αυτή την ανεπιτήδευτη και αμόλυντη εικόνα που αναπαράγει σε αυτά τα μοναδικής ομορφιάς διηγήματα. Ανθρώπινες ιστορίες απλών ανθρώπων έτσι όπως ο ίδιος τους βίωσε και τους αντάμωσε κατά το ταξίδι του στη Ρωσία. Είναι φορές που χρειαζόμαστε την αλήθεια για να μας σώσει από την επιτήδευση του σήμερα, από το τίποτα που διαχέεται και απλώνεται σαν μάστιγα όλο και περισσότερο γύρω μας και γυρεύει να μας πλακώσει. Αυτό προσφέρουν οι ιστορίες του Ράινερ Μαρία Ρίλκε στην όμορφη αυτή συλλογή διηγημάτων του με κοινή συνισταμένη το πρόσωπο του Θεού.
Ένας περιπατητής του λόγου και της πνευματικότητας που μιλά για τη σχέση μας με τον Θεό
Ο Ρίλκε, αυτός ο επιβλητικός ποιητής και συγγραφέας, είναι αναμφίβολα ένας από τους σωτήρες και ένας από τους εκφραστές της ποιητικής τέχνης, αυτής της τόσο αρχέγονης τέχνης που ξεκινά από τον Όμηρο τουλάχιστον για τον δυτικό κόσμο, τα διηγήματά του εμπεριέχουν αυτή την ποιητικότητα. Ο συγγραφέας του βιβλίου “Γράμματα σε έναν νεαρό ποιητή” ξεκίνησε από νωρίς την περιπλάνησή του στα μονοπάτια του μονολόγου με τον εαυτό του, αναζήτησε ανέκαθεν αυτή την αυτοπραγμάτωση, ένα μονοπάτι που τον οδήγησε στα μεγάλα έργα του. Σε αυτήν την υπέροχη έκδοση, όπου συγκεντρώνονται ιστορίες πεφωτισμένες από την πρώιμη περίοδό του, ο Ρίλκε γράφει διηγήματα βαθιά συναισθηματικά και συγκινησιακά φορτισμένα, διηγήματα που ενέχουν μια ενδόμυχη θρησκευτικότητα και έντονους συμβολισμούς.
Ο Ρίλκε σε αυτή την πρώιμη φάση της συγγραφικής σταδιοδρομίας του δεν αποκλείεται να είχε μελετήσει τους Ρώσους συγγραφείς, όπως τον Ντοστογιέφσκι, τον Τουργκένιεφ, τον Τολστόι. Ειδικά, ο πρώτος και ο τελευταίος είχαν εντρυφήσει στη σχέση ανθρώπου και Θεού, αυτήν την σχέση που τόσα κρύβει και τόσα αποκαλύπτει ταυτόχρονα. Ο Ντοστογιέφσκι είχε ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα της τιμωρίας και της ποινής για τα πεπραγμένα του αμαρτωλού ανθρώπου που πασχίζει να βρει τον εαυτό του μέσα από τη δυστυχία και τους πειρασμούς. Ο ίδιος άλλωστε δεν έπαψε να βασανίζεται με αυτές τις ιδέες και με στοχαστικό πνεύμα ανέλυσε τις δικές του θεωρίες στα έργα του. Ο Τολστόι επίσης ανήκει στο πάνθεον των λογοτεχνών που άλλαξαν το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αυτό το πέτυχε μέσω γραπτών που έχουν μείνει στην ιστορία της λογοτεχνίας ως παρακαταθήκη. Είχε πει κάποτε πως όσο ο άνθρωπος έχει ζωή μέσα του, κουβαλάει στην ψυχή του το αληθινό καλό και μπορεί πάντα να το μεταδώσει και στους συνανθρώπους του. Η συνεισφορά του στα γράμματα και την κοινωνία, δηλαδή τον απλό κόσμο, είναι μεγαλειώδης γιατί με απλότητα με την οποία διήγε το βίο του, και αν και οικονομικά εύρωστος, αποκήρυξε την πολυτέλεια, πάλεψε με όπλο το λόγο του για να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο και την κοινωνική ανισότητα. Σε όλη του τη ζωή και μέχρι το τέλος υπηρέτησε με ζήλο τις αρχές και τις αξίες που ο ίδιος είχε ορίσει, χωρίς να παρεκκλίνει από αυτές.
Στις αφηγήσεις του ο Rilke είναι ανένδοτα απρόβλεπτος, σαν τον αιθέρα που ακολουθεί πορεία απροσδιόριστη, είναι καταιγιστικός, ασυμβίβαστος και χειμαρρώδης και πάνω από όλα δεν φοβάται να υποβάλει τους ανθρώπους σε ένα αβέβαιο παρόν και σε ένα ακόμα πιο ασαφές μέλλον, γιατί οι σχέσεις των ανθρώπων ποτέ δεν έπαψαν να είναι περίπλοκες, μοιάζουν με τον αγώνα της θάλασσας που θέλει να επιβληθεί του βράχου. Αλλά έχει μέσα του και την επιθυμία να αναδείξει την δύναμη της αγάπης που κατανικά και θυσιάζει κάθε προσπάθεια υπονόμευσης του από οποιαδήποτε απειλή που θέλει να την κατατροπώσει και να την εξοντώσει και τελικά είναι αυτή που μας οδηγεί πιο κοντά στον Θεό και στην αποστολή μας σε αυτόν τον κόσμο. Και αν ο θάνατος, ο οποίος κυριαρχεί και πολιορκεί το παραγάδι της ζωής, γίνει λόγος να κοπεί ο ομφάλιος λώρος τότε αυτό γίνεται γιατί η μοίρα έπαιξε το παιχνίδι της αράχνης, έριξε σκοτάδι που έγινε φως γιατί μετά την καταιγίδα ο ήλιος λάμπει και πάλι. Ο Rilke σε αυτά τα πεζά του που έγραψε σε μικρή ηλικία αποδεικνύει την μεγαλοσύνη του, την εσωτερική αναταραχή του, την παλινωδία που πάνω από όλα ο ίδιος βιώνει και μεταφέρει στις ερωτικές περιπέτειες που κλονίζουν, αναμορφώνουν, διαλύουν ή αναγεννούν τις ζωές των ηρώων του. Γράφει ο ίδιος σε κάποια ιστορία: «Αυτό που βιώνουμε ως άνοιξη, ο Θεός το βλέπει σαν ένα φευγαλέο χαμόγελο που περνά πάνω από τη γη. Η Γη φαίνεται να θυμάται κάτι που μετά, το καλοκαίρι, το λέει σε όλους, ώσπου, τελικά, γίνεται σοφότερη μέσα στη μεγάλη ησυχία του φθινοπώρου. Αυτός είναι ο τρόπος της να εκμυστηρεύεται στους μοναχικούς».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Αυτή είναι η πεμπτουσία της φιλοσοφίας του Rilke, η αγάπη για τον Θεό δεν πάει χαμένη και αδικημένη αν έχει δύναμη, ισχύ και είναι σθεναρή σε ανέμους αλλά την ίδια στιγμή η ζωή είναι ένα καράβι με πανιά που μπορεί να το παρασύρει στο διάβα του το μεγάλο κύμα και να μείνει ανεκπλήρωτη. Ο Ρίλκε πιστεύει στη δύναμη της φύσης γιατί μέσω της φύσης ερχόμαστε πιο κοντά στον πλάστη και δημιουργό του κόσμου, τη φύση οφείλουμε να σεβόμαστε και μέσω αυτής να συνδεόμαστε και να επικοινωνούμε με το θείο δημιούργημα, δηλαδή την υπέρτατη μονάδα τελειότητας. Είναι αυτή η τελειότητα της φύσης που δεν πρέπει να λησμονούμε και να παραβλέπουμε, κάθε ανάσα πλάι της μπορεί να μας οδηγήσει στην αληθινή πραγμάτωση μακριά από ανούσιες και ανέξοδες ενέργειες και με πνευματικότητα, αλήθεια και σεμνότητα να έρθουμε ακόμα πιο κοντά στον Θεό. Ο κόσμος του Ρίλκε είναι γεμάτος διδάγματα, είναι ένας αυθεντικός αφηγητής που έχει τη δυνατότητα να μπορεί να σαγηνεύει κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτως ηλικίας.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Ιστορίες του Θεού»
«Ο Θεός δεν εμφανίζεται κάθε μέρα, αλλά ούτε και σε όλους. Και φυσικά ο καθένας τους πίστεψε ότι ο Θεός πόζαρε μόνο γι’ αυτόν. Πολύ σύντομα και οι τρεις απορροφήθηκαν από το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα που είχαν μπροστά στα μάτια τους. Κάθε φορά που ο Θεός ήθελε να επιστρέψει στον παράδεισο, ο Άγιος Λουκάς Του ζητούσε να μείνει για λίγο ακόμα έξω, έτσι ώστε οι τρεις ζωγράφοι να προλάβουν να τελειώσουν τους πίνακές τους»
