Κωνσταντίνος Ντέλλας: Η λαϊκή αφήγηση πάντα ήταν το δωρεάν υπερατλαντικό ταξίδι αναψυχής του λαού

Ο «Έλλην βρυκόλαξ», παράσταση ιδιαίτερη και υποβλητική, συνεχίζει το εναλλακτικό θεατρικό της ταξίδι, γυρνώντας εκεί από όπου ξεκίνησε, στο Μουσείο Μπενάκη. Ο Κωνσταντίνος Ντέλλας, σκηνοθέτης και εμπνευστής της ιδέας, μιλά στο culturenow.gr, τόσο για το ενδιαφέρον θέμα του έργου, όσο και τη συνεργασία με το διάσημο μουσείο, που «αγκάλιασε» το εγχείρημα.

Συνέντευξη: Αναστασία Ρίζου

Culturenow.gr: κ. Ντέλλα, το έργο «Έλλην Βρυκόλαξ», ύστερα από μια σύντομη και ενδιαφέρουσα θεατρική περιπλάνηση, επιστρέφει στην Αθήνα και παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη. Μιλήστε μας για αυτό και τι ακριβώς αφορά.

Κωνσταντίνος Ντέλλας: «Ο Έλλην Βρυκόλαξ» ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2013 στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη στην Κουμπάρη 1. Τον Ιανουάριο του 2014 πήγε στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά και το καλοκαίρι που μας πέρασε, στο Εργοστάσιο Τοματοποιίας (SAF) της οικογένειας Νομικού στη Σαντορίνη και στο Μοναστήρι των Φυρρογίων στη Σίφνο. Φέτος, κλείνει τον κύκλο του στην Αθήνα, στο χώρο που ξεκίνησε.

Όπως δηλώνει και ο τίτλος, αφορά στο φαινόμενο του βρυκολακιάσματος και στους τρόπους αντιμετώπισής του, στη νεώτερη Ελλάδα μέσα από λογοτεχνικά κείμενα, καταγραφές περιηγητών και αστικούς μύθους.

Cul. N.: Πόσο απαιτητική ήταν η επεξεργασία του κειμένου, πάνω στο γνωστό ποίημα του Βαλαωρίτη και στις διάφορες λογοτεχνικές μαρτυρίες για ύπαρξη «βρυκολάκων» στην χώρα μας;

Κ. Ν.: Νομίζω πως οποιαδήποτε συναναστροφή με ένα κείμενο, είτε θεατρικό είτε λογοτεχνικό έχει τις δικές της απαιτήσεις. Το ζητούμενο στην συγκεκριμένη παράσταση ήταν να μείνουν τα κείμενα όσο πιο κοντά στην αρχική τους μορφή και η μόνη επεξεργασία που υπέστησαν ήταν καθαρά για να εξυπηρετήσουν ρυθμικές απαιτήσεις στην εκφορά του λόγου. Η δυσκολία υπήρξε στην τελική επιλογή των κειμένων, μιας και υπάρχει τεράστιος πλούτος από τοπικές παραδόσεις και καταγραφές περιηγητών για το θέμα του βρυκολακιάσματος στον ελλαδικό χώρο.

Cul. N.: Τι θα λέγατε πως ωθεί παραδοσιακά την λαϊκή αφήγηση προς το μεταφυσικό; Η περιέργεια του μέσου ανθρώπου, μια ροπή προς αναζήτηση για το τι υπάρχει πέρα από το «φανερό», ίσως;

Κ. Ν.: Η λαϊκή αφήγηση πάντα ήταν το δωρεάν υπερατλαντικό ταξίδι αναψυχής του λαού. Τα καύσιμα του ταξιδιού αυτού, είναι κάτι μεγαλύτερο από απλή περιέργεια, είναι η ανάγκη να εξωραϊστούν οι φόβοι και η επιθυμία της συγκίνησης . Ο φόβος του θανάτου, κυριολεκτικού ή μεταφορικού, και το τί υπάρχει πέρα από αυτόν, ήταν, είναι και θα είναι ένα πεδίο νεφελώδες, άρα επικίνδυνο, άρα γοητευτικό.

Cul. N.: Η παράσταση θα ανέβει στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Κουμπάρη, έναν χώρο που φέρει τη δική του ιστορία και σημασία. Πώς επηρεάζει αυτό την εξέλιξη, μα και τη γενική ατμόσφαιρα του έργου;

Κ. Ν.: Ο Αντώνης Μπενάκης ζήτησε να ταριχευτεί η καρδιά του και να εντοιχιστεί στο Μουσείο. Για μένα, λοιπόν, το κεντρικό κτήριο της Κουμπάρη θα είναι πάντα ένα σπίτι, γιατί κουβαλάει την καρδιά του νοικοκύρη του. Όταν ο «Έλλην Βρυκόλαξ» ζήτησε από τον «Τρελαντώνη» μια συγκατοίκηση, του δόθηκε απλόχερα.  Το μεγάλο στοίχημα – ανάγκη σε μια τέτοιου είδους «συγκατοίκηση» ήταν αυτό ακριβώς που ισχύει και σε μια απλή συγκατοίκηση: αμοιβαίος σεβασμός και παντελής ειλικρίνια.Νιώθω πως το πετύχαμε. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη που το μουσείο είναι κλειστό, ανάμεσα στις επιτύμβιες στήλες, κάτι μαγικό υπάρχει. Το νιώσαμε την πρώτη χρονιά, ελπίζω να το νιώσουμε και τώρα.

Cul. N.: Αυτή η μορφή «υβριδισμού», με το θέατρο να εισχωρεί στο μουσείο, θεωρείτε ότι εκτός από μία κίνηση πολιτιστικής αλληλοϋποστήριξης, αποτελεί και την καλλιτεχνική τάση του μέλλοντος; Μιας και σε μουσεία του εξωτερικού αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά.

Κ. Ν.: Αυτό που μπορώ να δω καθαρά είναι ότι υπάρχει γενικότερα η ανάγκη να «σπάσει» οτιδήποτε αξιωματικό. Μια μορφή αυτού, θαρρώ πως είναι και το φαινόμενο του να βγουν οι παραστάσεις εκτός θεατρικών χώρων.

Όσον αφορά τα μουσεία, ο διάλογος με διάφορες μορφές τέχνης δεν είναι, όπως είπατε κι εσείς, κάτι καινούργιο. Το θέμα είναι, πώς ένα τέτοιο «πάντρεμα» καταφέρνει να είναι οργανικό, που πάει να πει ζωντανό, ειλικρινές. Τότε μόνο μπορεί να αποτελεί κάτι ουσιαστικά καινό. Τότε μόνο μπορούμε να μιλάμε για καλλιτεχνική τάση του μέλλοντος.

Cul. N.: Κλείνοντας, θα ήθελα να μας πείτε δύο λόγια για το τι περιλαμβάνουν τα επόμενα σχέδιά σας.

Κ. Ν.: Στα επόμενα σχέδια σίγουρα υπάρχει η προοπτική της συνέχισης του ταξιδιού του «’Ελληνα Βρυκόλακα» εκτός των τειχών. Από κει και πέρα, μιλάμε με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης για μια παραγωγή τον Φλεβάρη και πάντα μένει στην καρδιά μου και στους στόχους μου ανοιχτή η επιθυμία μιας ακόμα συνεργασίας με το Μουσείο Μπενάκη.

Η παράσταση «Ο Έλλην Βρυκόλαξ», του Κωνσταντίνου Ντέλλα, επιστρέφει στο Μουσείο Μπενάκη από 13 Οκτωβρίου 2014.