Γιάννης Κότσιφας: Η γραφή στη Βαβυλωνία είναι σαν μουσική ματζόρε

Η Βαβυλωνία γράφτηκε το 1836 και ανήκει στο είδος του «λαϊκού θεάτρου» (ηθογραφίας), όπου ο συγγραφέας αποτυπώνει ανάγλυφα μέσα από μια γλωσσική «βαβυλωνία» (γλωσσική/διαλεκτική ποικιλομορφία) το χρώμα και την εικόνα της κοινωνίας της πρώτης ελληνικής πρωτεύουσας κατά τη μετεπαναστατική περίοδο.

Η Βαβυλωνία μας μεταφέρει ως άλλη μηχανή του χρόνου πίσω στο 1827 και στην καρδιά του κοσμοπολίτικου Ναυπλίου, όπου οι πρωταγωνιστές μας -ρωμιοί, αλλά από διαφορετικές περιοχές- γιορτάζουν αυθόρμητα τη νίκη της ελληνικής επανάστασης.

Ο Γιάννης Κότσιφας μας οδηγεί μέσα στις ιδιαιτερότητες ενός πολύ ενδιαφέροντος έργου, στο οποίο οι επικοινωνιακές δυσκολίες δημιουργούν ένα κωμικό και συνάμα εκρηκτικό κλίμα. Ο γνωστός ηθοποιός βρίσκει ομοιότητες με την σύγχρονη εποχή, καθώς η ελλειψη επικοινωνίας και κατανόησης φαντάζουν τελικά ως ένα εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρωπότητας, ενώ μας αποκαλύπτει τις προσδοκίες που έχει για το μέλλον του ελληνικού θεάτρου, οι οποίες ευελπιστούμε να πραγματωθούν.

– Θα θέλατε να μας περιγράψετε το ρόλο που υποδύεστε στο έργο Βαβυλωνία, που θα πραγματοποιήσει την διαδικτυακή του πρεμιέρα από την κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου; Πώς είναι η τοπολαλιά ενός Χιώτη κατά τον 19ο αιώνα;

Υποδύομαι τον Χιώτη. Εναν σεκερτζή (ζαχαροπλάστη) από την Χίο που μετα την σφαγή της Χίου το 1822 βρέθηκε στο Ναύπλιο να αναζητήσει την τύχη του.

Η χαρμόσυνη είδηση της απελευθέρωσης τον βρίσκει στην λοκάντα (χάνι, ταβέρνα) όπου μέσω του κρασιού και του φαγητού ξεσπά μέσα του όλη η χαρά και η ανάταση για τα δεινά ενός ολόκληρου έθνους. Γλεντζές ο ίδιος συμπαρασύρει και τους υπόλοιπους πελάτες της λοκάντας σε ενα ξέφρενο γλέντι.

Για την ντοπιολαλιά ενος Χιώτη του τότε δεν γνωρίζουμε πολλά γιατί δεν υπάρχουν ντοκουμέντα (βίντεο κτλ). Η γραφή του Βυζάντιου σε οδηγεί σε ψηλούς τόνους στην φωνή και “ανοιχτά” φωνήεντα. Σαν μουσική ματζόρε.

– Θα δυσκολευτούμε ως θεατές να κατανοήσουμε τους γλωσσικούς ιδιωματισμούς των πρωταγωνιστών;

Στις πρόβες προβληματιστήκαμε όλοι πολύ έντονα για το αν θα είμαστε κατανοητοί στον σύγχρονο θεατή. Χωρίς απλοποιήσεις στους γλωσσικούς ιδιωματισμούς (και με βοήθεια και των άλλων εκφραστικών μέσων των ηθοποιών) νομίζω ότι καταφέραμε ένα αποτέλεσμα που θα βοηθάει τον θεατή στην κατανόηση. Και αν σε σημεία η κατανόηση γίνεται περίπλοκη νομίζω ότι ήταν και στόχος του ίδιου του συγγραφέα (Βυζάντιος) για να φέρει στην επιφάνεια την κωμικότητα και την ασυνεννοησία των ηρώων.

– Το έργο ουσιαστικά χρησιμοποιεί το επικοινωνιακό χάσμα μεταξύ ανθρώπων που μιλούν διαφορετικές διαλέκτους της ελληνικής γλώσσας ως ένα κωμικό εργαλείο. Θεωρείτε πως σήμερα -ακόμα κι αν ομιλούμε όλοι την κοινή ελληνική- συνεχίζει να υφίσταται ένα επικοινωνιακό χάσμα καταβολών;

Είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης η έλλειψη επικοινωνίας και κατανόησης σε πολιτικό, κοινωνικό και διαπροσωπικό επίπεδο. Και από αυτό ξεκινάνε οι παθογένειες που ταλανίζουν καθημερινά τις ζωές μας. Από εκεί ξεκινάει ο φόβος και η καχυποψία. Κάτι που δεν “αναγνωρίζεται” (είτε είναι γλώσσα, τρόπος έκφρασης, χρώμα κτλ) καταχωρείται ως “ξένο” και μαλλον επικίνδυνο…

– Ποια θα λέγατε πως είναι η αίσθηση που αποδίδει η παράσταση σε μία θρυλική περίοδο της ελληνικής ιστορίας, που δεν παύει όμως να απέχει από εμάς δύο ολόκληρους αιώνες;

Την αίσθηση της παράστασης θα ήθελα και εγώ πολύ να την πάρω από τους θεατές που θα ερχόντουσαν να δουν ζωντανά την παράσταση. Δυστυχώς, λόγω της πανδημίας αυτό δεν είναι εφικτό…

– Θεωρείτε πως έργα του 19ου αιώνα όπως, η Βαβυλωνία, του Δημήτριου Βυζάντιου, μπορούν να μας δώσουν μία αυθεντικότερη εικόνα των ανθρώπων της συγκεκριμένης περιόδου; Λειτουργεί, τελικά, το έργο ως μία πολιτιστική μηχανή του χρόνου;

Οι ήρωες στο συγκεκριμένο έργο δεν είναι οι ήρωες της επανάστασης. Ο Βυζάντιος επέλεξε (και σοφά νομίζω) απλούς ανθρώπους του καθημερινού μόχθου με τις ντοπιολαλιές τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

Μέσα από αυτούς σίγουρα βλέπουμε λίγο σαν ντοκιμαντέρ συμπεριφορές, ήθη και έθιμα των τότε ανθρώπων. Όμως η ψυχή και η καρδιά της ανθρωπότητας παραμένει ίδια τότε και τώρα. Άνθρωποι απλοί με ανησυχίες, φόβους, αγάπες που αναζητάνε μια ήσυχη ζωή.

– Παρακολουθείτε online παραστάσεις την τρέχουσα περίοδο του λοκντάουν;

Όχι.

– Υπάρχει κάποια προσδοκία που τρέφετε για το μέλλον του ελληνικού θεάτρου;

Προσδοκώ πρώτα από όλα το τέλος της πανδημίας ώστε να ανοίξουν τα θέατρα.
Προσδοκώ μια συλλογική σύμβαση που θα προστατεύει τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στο θεατρο τουλάχιστον με αξιοπρέπεια.
Προσδοκώ η εξουσία στο θεατρο να μην χρησιμοποιείτε για να παρενοχλεί και να κάνει εγκληματικές ενέργειες.
Προσδοκώ να υπογράφονται συμβόλαια και να είναι όλοι ασφαλισμένοι απο την πρωτη μερα προβας..
Προσδοκώ ίσες (κατά το δυνατόν) ευκαιρίες για όλους και όλες.

Διαβάστε επίσης:

Βαβυλωνία, του Δημητρίου Βυζάντιου live streaming από την Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου