Τα κόμικς με τον Αστερίξ και τον Οβελίξ αφήνουν την εντύπωση στον αναγνώστη πως μοναδική ανησυχία των κατοίκων του γαλατικού χωριού είναι το – απίθανο – ενδεχόμενο να πέσει ο ουρανός πάνω στα κεφάλια τους. Το ντοκιμαντέρ “All That Breathes”, από την άλλη, εστιάζει σε ένα πραγματικό και εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα: τα χιλιάδες πουλιά που πέφτουν από τον ουρανό λόγω της περιβαλλοντικής κρίσης και του μολυσμένου αέρα στο Νέο Δελχί. Ο Nadeem και ο Saud έχουν ιδρύσει ένα καταφύγιο άγριας ζωής στο γκαράζ τους και φροντίζουν διάφορα πτηνά που χρήζουν περίθαλψης.
Βέβαια, ο φακός του Shaunak Sen είναι πολύ γενναιόδωρος για να αποτυπώσει μόνο τη δράση των δύο αδερφών στο καταφύγιο. Στο “All That Breathes” παρακολουθούμε στιγμιότυπα από την οικογενειακή τους ζωή, βλέπουμε διάφορα ζώα να κινούνται μέσα στην πόλη, ακούμε για τα περιστατικά βίας και την άνοδο της ισλαμοφοβίας στην περιοχή. Την καταπληκτική κινηματογράφηση, συμπληρώνουν αφηγήσεις από τα δύο αδέρφια. Ο εθελοντής Salik επίσης περιδιαβαίνει συχνά στην οθόνη μας.
Η ανθρωπότητα ως φυσικό περιβάλλον
Το ντοκιμαντέρ “All That Breathes” ξεκινά με ένα πλάνο που επιτρέπει το βλέμμα να περιηγηθεί σε ένα θολό, νυχτερινό τοπίο, που μοιάζει να σταθεροποιείται σε έναν σκύλο. Φώτα αυτοκινήτων, ψηλά κτίρια και διάφοροι ήχοι που μπλέκουν με γαβγίσματα, μας εισάγουν στο ιδιότυπο αστικό τοπίο. Σύντομα ένας άλλος ήχος, και μια άλλη μορφή ζωής μας κεντρίζουν το ενδιαφέρον… πρόκειται για δεκάδες ποντίκια.
Ανά φάσεις στην οθόνη μας, εκτός από τα διάφορα πουλιά που περιθάλπουν στο καταφύγιο, βλέπουμε γουρούνια, κουνούπια, άλογα, χελώνες και αγελάδες να κινούνται στην πόλη. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν στιγμιαία πλάνα με κάτι μαϊμούδες που μοιάζουν να συνωστίζονται σε στέγες σπιτιών.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
«Κάθε μορφή ζωής προσαρμόζεται στην πόλη», θα ακουστεί στο ντοκιμαντέρ. Η ανθρωπότητα, και η ικανότητα προσαρμογής σε αυτήν, καθίσταται μορφή φυσικής επιλογής. Έτσι, τα πουλιά κελαηδούν σε πιο υψηλές νότες, ώστε να ακουστούν, παρά το θόρυβο και την ηχορύπανση, οι σαύρες αποκτούν νέα μέλη – και οι αετοί φέρνουν γόπες στις φωλιές τους, ως παρασιτοαπωθητικά.
Στιγμιότυπα σαν από σενάριο
Η δράση του καταφυγίου άγριας ζωής είναι συγκινητική, και σίγουρα σημαντική. Υπάρχει όμως μια ιδιαίτερη διάσταση στο ντοκιμαντέρ “All That Breathes” που το διαφοροποιεί από μια απλή, ενημερωτική καμπάνια. Πρόκειται για την τέχνη του φακού, τα συναρπαστικά πλάνα του ντοκιμαντέρ, που μοιάζουν να έχουν βγει από ένα καλοδουλεμένο σενάριο, και που με μια μαγική απλότητα σε καθηλώνουν.
Σε συνέντευξη που είχε δώσει ο σκηνοθέτης είχε δηλώσει πως αυτό οφείλεται στο ότι άφησε την κάμερα να τρέχει αδιάκοπα. Κατά συνέπεια, εμείς βλέπουμε μερικά μόνο λεπτά, επιμελώς προσεγμένα, προερχόμενα από 400 ώρες ακατέργαστων πλάνων, που τραβήχτηκαν σε διάρκεια χρόνων.
Με αυτόν τον τρόπο ο Shaunak Sen κατορθώνει και αποτυπώνει προσωπικές συζητήσεις με οικείο τρόπο, αλλά και συναρπαστικά στιγμιότυπα, όπως, όταν ένας αετός αρπάζει πετώντας τα γυαλιά που φοράει ο Salik, και απομακρύνεται με το λάφυρο στο ράμφος του.
Μια λευκή κουκουβάγια και ένας πλανήτης σε σήψη
Ενώ στο γκαράζ του καταφυγίου στοιβάζονται σε χάρτινες κούτες δεκάδες πουλιά που έχουν ανάγκη από περίθαλψη, με τα φάρμακα να τελειώνουν, το ρεύμα να πέφτει, και το χώρο να πλημμυρίζει σε κάθε μουσώνα, μια είδηση κεντρίζει την προσοχή του Nadeem, την οποία και σχολιάζει με περίσσιο σαρκασμό.
Ακολουθεί η σχετική στιχομυθία ανάμεσα στον Nadeem και τον Salik:
– Άκουσες ειδήσεις; Μια λευκή κουκουβάγια στην Καλκούτα. Όπως αυτή του Χάρι Πότερ. Πουλήθηκε 680.000 δολάρια.
– Λευκή κουκουβάγια στο υγρό κλίμα της Καλκούτα;
– Δεν είναι αυτό το αστείο της ιστορίας.
Ο πνιγηρός αέρας της πόλης, οι συζητήσεις για νόμους ιθαγένειας και τα ενδεχόμενα πολεμικών συρράξεων και συνεπειών τους, η ανησυχία για την έλλειψη χρηματοδότησης του καταφυγίου, ο βήχας του μικρού γιού του Saud, ο καθαριστής αέρα της οικογένειας που μοιάζει κολλημένος στο κόκκινο, το αίσθημα ανικανοποίητου που εκφράζει ο Nadeem, οι ειδήσεις για ταραχές, λεηλασίες και βία, συνθέτουν μια ζοφερή εικόνα. Το “All That Breathes”, ωστόσο, καταφέρνει να μην καταβάλλει τον θεατή, λόγω του ήπιου τρόπου καταγραφής της αγωνιώδης προσπάθειας ανθρώπων και ζώων να επιζήσουν σε ένα εχθρικό περιβάλλον, αλλά και μέσω των χαρούμενων στιγμών που έχουν συμπεριληφθεί στο ντοκιμαντέρ.
Το καταφύγιο λαμβάνει τελικά την πολυπόθητη χρηματοδότηση, και χτίζεται μια νέα κλινική. Ωστόσο, ως θεατής δε μένεις σε αυτό το “happy end”. Ο Saud ανήσυχος θα πει στον αδελφό του για την κατάσταση του δρόμου έξω από την κλινική. Οι δυό τους θα σχολιάσουν πως η κατάσταση χειροτερεύει κάθε μέρα, και στο τέλος αυτής της συζήτησης ο Nadeem διαφαίνεται: «Με τέτοιους δρόμους, οι άνθρωποι δε θα μπορούν να φέρνουν πτηνά».
Οι προσπάθειες του καταφυγίου μοιάζουν τελικά με ένα «τσιρότο», που αδυνατεί να διορθώσει την κατάσταση. Μέσα από τη συγκινητική δράση του καταφυγίου, το “All That Breathes” διαλαλεί τη ριζική ανάγκη για αλλαγή, ώστε ο πλανήτης να γίνει βιώσιμος για ανθρώπους και ζώα.
Προβολή του ντοκιμαντέρ από το Cinedoc
Το ντοκιμαντέρ “All that Breathes”, του Shaunak Sen, έρχεται τον Οκτώβριο στο Cinedoc.
ΠΡΕΜΙΕΡΑ | Τετάρτη 11 Οκτωβρίου, 20.00 | ΑΘΗΝΑ – Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31, Αθήνα)
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με μέλη της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας και της ΑΝΙΜΑ.
Κυριακή 15 Οκτωβρίου, 16.00 | ΑΘΗΝΑ – Κινηματογράφος ΔΑΝΑΟΣ (Λεωφ. Κηφισίας 109, Αμπελόκηποι)
Σάββατο 21 Οκτωβρίου, 19.30 | ΒΟΛΟΣ – «Αχίλλειον», Δημοτικό Κινηματοθέατρο Βόλου
Σάββατο 25 Νοεμβρίου, 20.00 | ΡΕΘΥΜΝΟ – Χώρος Πολιτισμού «Σημείο»
Διαβάστε επίσης:
Cinedoc: Προβολή του βραβευμένου ντοκιμαντέρ του Shaunak Sen “All that Breathes”
