Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Το «Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού» με βάση τον λόγο, τη μουσική και τον χορό, θα παρουσιάσει την Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015 στις 20:00 στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ο Σύλλογος Ελληνικής Πολιτιστικής Παράδοσης Χαλκίδας «τ’ Αλωνάκι».

«Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη…»

Ένα βαθιά ριζωμένο στην καρδιά των Ελλήνων δημοτικό τραγούδι, μια παραλογή,  με την  οποίο ερχόμαστε σε επαφή από την τρυφερή σχολική ηλικία. Ένας θησαυρός της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που ωστόσο συναντάμε και σε άλλους λαούς στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο, στο βαθμό που η προφορική λογοτεχνική παράδοση είναι πολλές φορές κοινή, λόγω των ιστορικών εξελίξεων.

Αυτήν ακριβώς την κοινή λαϊκή παράδοση ανάμεσα στους λαούς των Βαλκανίων θέλει να επισημάνει η προσέγγιση του Δημήτρη Λιανοστάθη, εκπαιδευτικός και Πρόεδρος του Συλλόγου «τ’ Αλωνάκι», ο οποίος υπογράφει την επιμέλεια της εκδήλωσης.

Η παράσταση επιχειρεί να προσεγγίσει την παραλογή μέσα από το τρίπτυχο Λόγος, Μουσική και Ελληνικός Χορός.

Γι’ αυτό το σκοπό συστρατεύονται μουσικοί, τραγουδιστές, χορευτές, βυζαντινή χορωδία, αφηγητές, καθώς και πολυφωνικό σχήμα. Περισσότεροι από 150 συντελεστές ενώνουν τις δυνάμεις τους με πολύ μεράκι για να ζωντανέψουν στη σκηνή ένα από τα πιο δυνατά ποιητικά δημιουργήματα του ελληνικού λαού. Την αφήγηση του τραγουδιού έχουν αναλάβει (επί σκηνής και μέσω video) οι ηθοποιοί: Ρένος Χαραλαμπίδης, Ελένη Γερασιμίδου, Νίκος Ψαρράς και Μαρία Σκουλά.

Ευχαριστούμε το Λάμπρο Λιάβα για τη λαογραφική ανάλυση στο κείμενο του έντυπου προγράμματος.

Λίγα λόγια για την παράσταση…

Το τραγούδι – μοιρολόγι – αφήγημα, του νεκρού αδελφού, που σηκώνεται από τον τάφο για να πάει στην παντρεμένη μακριά, αδελφή του, με σκοπό να την πάει πίσω στη μάνα τους, μιας και της το είχε ορκιστεί, συναντάται σε όλον το βαλκανικό χώρο και είναι διαδεδομένο σε πάμπολλες παραλλαγές σε όλον τον ελληνισμό.

Το τραγούδι, συνδυάζει απόλυτα το λεγόμενο «Τριφυές Δρώμενο», Λόγος, Μουσική, Χορός, μιας και απαντάται ως παραμύθι, αφήγημα, μοιρολόγι, ως τραγούδι καθιστικό και χορευτικό. Έχουν καταγραφεί δεκάδες παραλλαγές ανά την Ελλάδα και τα βαλκάνια, με τη χαρακτηριστική ντοπιολαλιά της κάθε περιοχής, το δικό της ηχόχρωμα, σε μουσικές, ρυθμικές και χορευτικές παραλλαγές, ανάλογα με την κοινότητα που το δημιουργεί, αναδημιουργεί και το εξωτερικεύει. Μπορεί τα πρόσωπα της ελληνικής παραλογής να είναι ο Κωνσταντής και η Αρετή και στη Βοσνία για παράδειγμα ο Γιόβαν και η Γέλιτσα, αυτή η αλλαγή ονοματοδοσίας όμως, δεν συνιστά και αλλαγή στη δομή και το περιεχόμενου του τραγουδιού. Άλλα πρόσωπα, ίδιες αγωνίες, ίδιες αξίες, ιεραρχήσεις, καταλήξεις…

«Το τραγούδι του νεκρού αδελφού» είναι ένα ζωντανό σημερινό ποιητικό λαϊκό έργο.

Η δική μας προσέγγιση παρουσιάζει τους βασικούς άξονες του τραγουδιού. Τον όρκο, τη ξενιτιά, το γάμο, την κατάρα, τη μεταμόρφωση, το θάνατο. Η αφήγηση αυτή συμπληρώνεται από μουσικά κομμάτια – τραγούδια του νεκρού αδελφού, (καθιστικά, του χορού) από διάφορες περιοχές του ελληνισμού. Πολλά είναι τα τραγούδια που έχει πει και λέει ο λαός για τα παραπάνω. Στα σημεία της διαβαλκανικής παραλογής εμπλέκονται τραγούδια παλιότερα, αλλά και νεότερα, που σχετίζονται με τα παραπάνω ζητήματα (πολυφωνικά, ψαλτικά, χορευτικά, καθιστικά).

Ορισμένα από τα παραπάνω τραγούδια χορεύονται στη σκηνή. Άλλα με τις ενδυμασίες των περιοχών που αυτά κατάγονται, άλλα με τα σημερινά μας ρούχα.Αυτή η παραλογή έχει μεγάλη ποιητική,  μουσικοχορευτική και όχι μόνο, δύναμη.

«Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», στοιχείο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της γλώσσας (παραμύθι, αφήγημα), της μουσικής,  της μνήμης του σώματος (χορός), των τελετών (μοιρολόγια), πέρασε από γενιά σε γενιά, κουβαλώντας την ανθρώπινη ύπαρξη και δημιουργία κι έφτασε ως εδώ σήμερα. Αφού τα κατάφερε, έχει ακόμα δρόμο να διανύσει, μιας και συνεχίζει να εκφράζει, αλλά και να εξάπτει την ανθρώπινη φαντασία…

Δημήτρης Λιανοστάθης
Εκπαιδευτικός

Συντελεστές:

Λαογραφική ανάλυση έντυπου προγράμματος: Λάμπρος Λιάβας / Εθνομουσικολόγος
Παπαναστασίου Βαγγέλης: κλαρίνο, φλογέρα
Κουτσαγγελίδης Μάνος: κανονάκι, τραγούδι
Σαραντίδης Βαγγέλης: βιολί, μαντολίνο
Ηλιάδης Ιάκωβος: λαούτο
Παπάς Αντρέας: κρουστά
Γάκος Ηλίας: τραγούδι
Μόκα Αντριάννα: τραγούδι
Κώτσου Βαγγέλης: τραγούδι
Λιουδάκη Μαριάνθη: τραγούδι
Καρασαββίδης Δημήτρης: τραγούδι, κεμεντζέ
Καφέζας Αλέξανδρος: τραγούδι
Αθανασιάς Τάσος: ακορντεόν
Μακρής Γιώργος: γκάιντα, αγγείο
Βαλάση Στέλλα: σαντούρι
Κορναράκης Μάνος: κρητική λύρα, τραγούδι
Αγγελιδάκης Βαγγέλης: λαούτο

Πολυφωνικό Σχήμα Ηπείρου Β. Κώτσου
Ομάδα Βυζαντινής Μουσικής Πρωτοψαλτών & Ψαλτών Ιεράς Μητροπόλεως Χαλκίδας
80 χορευτές ελληνικών χορών

Αφηγητής Ελληνικής Παραλογής: Ρένος Χαραλαμπίδης
Αφηγητές Βαλκανικών Παραλογών:
Σερβία – Βοσνία – Ερζεγοβίνη (video): Γερασιμίδου Ελένη
Βουλγαρία (video): Ψαρράς Νίκος
Ρουμανία (video): Σκουλά Μαρία
Αλβανία (video): Βαβουλιώτη Ελένη

Video Animation: Art Factory
Ήχος – Φωτισμός: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Επιμέλεια Ήχου – Φωτισμού: Rackey’s
Βιντεοσκόπηση: Πεντόλιρος Βασίλης
Μοντάζ – Επεξεργασία Video: Κορδαλής Σωτήρης
Ηχογραφήσεις: Studio Analysis
Σχεδιασμός Εντύπων: Καπετοπούλου Λασκαρίνα
Επιμέλεια Φορεσιών: Σύλλογος «τ’ Αλωνάκι», Σκολίδη Φωτεινή, Παστελή Αρετή
Υπεύθυνοι Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων: Καππάτου Στέλλα – Τζιουβάρας Νίκος

Δημιουργική Ομάδα: Λιανοστάθης Δημήτρης, Κωνσταντίνου Γιώτα, Μπιτάκος Παναγιώτης
Διεύθυνση – Επιμέλεια: Λιανοστάθης Δημήτρης