Πόλεμος και Ειρήνη, του Σεργκέι Μπονταρτσούκ

Η NEW STAR προβάλλει σε επανέκδοση από 24 Δεκεμβρίου 2015, το ανεπανάληπτο έπος του ΣΕΡΓΚΕΪ ΜΠΟΝΤΑΡΤΣΟΥΚ, «ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ» («Voyna i mir»). Από το ομώνυμο λογοτεχνικό αριστούργημα του Λ.ΤΟΛΣΤΟΪ, το οποίο αποτελεί την κορυφαία στιγμή στην πορεία του σπουδαίου εκπροσώπου του ευρωπαϊκού ρεαλισμού. Η επική ταινία διάρκειας 427 λεπτών, χωρίζεται από τον σκηνοθέτη σε δύο μέρη από τα οποία το α’ μέρος προβάλλεται από 24 Δεκεμβρίου και το β’ μέρος από 31 Δεκεμβρίου στους δύο ιστορικούς κινηματογράφους τέχνης, Αλκυονίδα και Στούντιο.

Υπόθεση:

Μέσα από την ιστορία πέντε οικογενειών της αριστοκρατίας αναδύεται το μωσαϊκό της τσαρικής Ρωσίας και με την παραστατική περιγραφή των μαχών και των συρράξεων, ο Τολστόι αφήνει να διαφανούν οι βαθύτερες σκέψεις του για έννοιες όπως ο πατριωτισμός, ο ανθρωπισμός και η ηθική. Οι αποφάσεις των ηγετικών μορφών των στρατιωτικών εξελίξεων, όπως του Ναπολέοντα και του Κουτούζοφ, περνούν σε δεύτερη μοίρα για να αναδειχτεί η αξία της λαϊκής δύναμης και των ικανοτήτων των απλών στρατιωτών της προεπαναστατικής περιόδου.

Σκηνοθεσία: Σεργκέι Μπονταρτσούκ

Σενάριο: Σεργκέι Μπονταρτσούκ, Βασίλι Σολοβιόβ

Παίζουν: Λουντμίλα Σαβελέβα, Βιατσεσλάβ Τικόνωβ, Σερκέι Μπονταρτσούκ

Δράμα, Σοβιετική Ένωση, 1966 , 427’

Trivia:

Μία υπερπαραγωγή στην οποία χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 120.000 κομπάρσοι και περισσότερα από 35.000 κουστούμια

Η ακριβότερη παραγωγή στην Ιστορία του Κινηματογράφου για το μεγαλύτερο μυθιστόρημα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας

Τα γυρίσματα της μάχης του Μποροντίνο κράτησαν 2 χρόνια

Κυκλοφόρησε σε 117 χώρες

Μέσα από την ιστορία πέντε οικογενειών της αριστοκρατίας αναδύεται το μωσαϊκό της Ρωσίας

Κέρδισε OSCAR ΚΑΙ ΧΡΥΣΗ ΣΦΑΙΡΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ 1969

Χρήσιμες πληροφορίες:

Η επική ταινία του Μπόνταρτσουκ δεν έχει ποτέ ως τώρα προβληθεί στους ελληνικούς κινηματογράφους στην ολοκληρωμένη της version. Τη δεκαετία του ΄60 είχε προβληθεί στην Ελλάδα η version των 263 λεπτών. Το ελληνικό κοινό έχει τώρα την μοναδική ευκαιρία να δει στη μεγάλη οθόνη για πρώτη φορά ολόκληρο το «ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ», διάρκειας 427΄ όπως το ήθελε ο σκηνοθέτης.

Αναμφισβήτητα είναι μια από τις κορυφαίες ταινίες στην ιστορία όχι μόνο του Ρωσικού(Σοβιετικού) αλλά και του Παγκόσμιου. Το μυθιστόρημα-ποταμός του Λ.Τολστόι, μετατρέπεται στα χέρια του Σ. Μπόνταρτσουκ( ο οποίος και πρωταγωνιστεί και στην ταινία) σε ταινία-ποταμός.

Πριν όμως μιλήσουμε για την ταινία του Μπόνταρτσουκ κρίνουμε αναγκαίο να αναφερθούμε στην προϊστορία της ταινίας: Όπως είναι γνωστό το «ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ» είναι από τα ογκοδέστερα έργα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αναφέρεται στους Ναπολεόντειους πολέμους και αρχίζει με την μάχη του Άουστερλιτς και την εισβολή των Γάλλων στην Ρωσία και ολοκληρώνεται με την ήττα του Ναπολέοντα. Ωστόσο, οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος δεν είναι ούτε ο Ναπολέων, ούτε ο αντίπαλός του, ο στρατηγός Κουτούζοφ. Μέσα από το μυθιστόρημα αναδεικνύονται οι ιστορίες των απλών ανθρώπων, των στρατιωτών, του λαού.

Ένα τόσο ογκώδες μυθιστόρημα ήταν πολύ δύσκολο να μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά έλαβε χώρα το 1915. Είναι μια βωβή ταινία στην οποία παίζει ο Βλαντιμίρ Γκάρντιν, ένας πρωτοπόρος Ρώσος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός(ο οποίος ως ηθοποιός σκηνής ήταν ήδη γνωστός στην προεπαναστατική Ρωσία για τις ερμηνείες του σε έργα Ρώσων κλασσικών). Να σημειώσουμε ότι ο Γκάρντιν ήταν ο ιδρυτής και πρόεδρος της πρώτης κινηματογραφικής σχολής στον κόσμο, της φημισμένης VGIK. Ο Γκάρντιν, το 1947 τιμήθηκε με τον τίτλο του καλλιτέχνη του λαού της ΕΣΣΔ.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο έργο του μεγάλου συνθέτη Σεργκέι Προκόφιεφ «ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ»(όπερα), το οποίο γράφτηκε το 1941 και το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε στην σκηνή στις 12/6/1946 στο θέατρο Μάλι του Λένινγκραντ. Στην πορεία των χρόνων το έργο αυτό υπέστη διάφορες αλλαγές. Τελικά, μόλις το 2010 παρουσιάστηκε από την Ρίτα ΜακΆλιστερ στη Γλασκώβη, σε συνεργασία με την όπερα της Σκωτίας και το Βασιλικό Ωδείο της Γλασκώβης, η αυθεντική, πρώτη εκδοχή του έργου, η οποία αντιπροσωπεύει την αρχική, πρώτη και συντομότερη γραφή του έργου του έργου του Προκόφιεφ, που έλαβε χώρα το 1941.

Επίσης, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το 1956 το «Πόλεμος και Ειρήνη» γυρίστηκε σε ταινία. Η παραγωγή ήταν ιταλοαμερικανική(Σκηνοθέτης: Κινγκ Βίντορ, Πρωταγωνιστές: Ώντρεϋ Χέμπορν, Χένρυ Φόντα, Μελ Φερέρ, Μουσική: Νίνο Ρότα). Η διάρκεια της ταινίας ήταν 3,5 ώρες. Προσεγγίζοντας την ταινία «Πόλεμος και Ειρήνη» (Σκην: Σεργκέι Μπόνταρτσουκ, Πρωταγ:  ο σκηνοθέτης, Λουντμίλα Σαβελέβα, Βιατσεσλάβ Τικόνωβ) πρέπει να έχουμε σταθερά υπ’όψιν μας κάτι που δεν είναι καθόλου γνωστό: Ο τίτλος του μυθιστορήματος του Λέοντος Τολστόι είναι: «Война и мир». Όταν ο Τολστόι χρησιμοποιεί τη λέξη «MIR», η λέξη αυτή σημαίνει «κοινωνία». Μετά την Επανάσταση(1917) η ρωσική γραφή άλλαξε: το γράμμα I καταργήθηκε και έτσι επικράτησε η λέξη мир(Ειρήνη), καταργώντας παράλληλα και το νόημα του τίτλου του έργου του Τολστόι. Άρα ο πραγματικός τίτλος του Τολστοϊκού έργου είναι «Πόλεμος και Κοινωνία» και όχι «Πόλεμος και Ειρήνη»: Άλλη ήταν η νοηματοδότηση του τίτλου του έργου του μεγάλου Ρώσου κλασσικού και άλλη τελικά είναι αυτή με την οποία το έργο έγινε γνωστό στις νεώτερες γενιές μετά το 1917. Άλλη διάσταση σε ένα έργο δίνει ο τίτλος «Πόλεμος και Κοινωνία» και άλλη ο τίτλος «Πόλεμος και Ειρήνη».

Η ταινία γυρίζεται σε 4 μέρη. Το 1ο διαρκεί 147’, το δεύτερο 100’, το τρίτο 84’ και το τέταρτο 100’. Ο κεντρικός πρωταγωνιστικός ρόλος, η πριγκίπισσα Νατάσα Ροστόβα, ερμηνεύτηκε από την Λουντμίλα Σαβέλεβα, η οποία είχε πρόσφατα αποφοιτήσει από την φημισμένη Ακαδημία Ρωσικού Μπαλέτου Βαγκάνοβα. Η Λουντμίλα Γκουρτσένκο, η Αναστάζια Βερτινόσκαγια καθώς και άλλες ηθοποιοί επιθυμούσαν σφόδρα να ερμηνεύσουν  τον ρόλο της Νατάσα Ροστόβα, όμως ο Σ. Μπόνταρτσουκ επέλεξε τη νεαρή μπαλαρίνα, η οποία ερμηνεύει τον ρόλο της καριέρας της.

Η ταινία του Κινγκ Βίντορ « Πόλεμος και Ειρήνη» προβλήθηκε στην ΕΣΣΔ το 1959. Γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία, καθώς 31,5 εκατομμύρια Σοβιετικοί πολίτες παρακολούθησαν την ταινία, η οποία αναφέρεται στην ρωσική ιστορία(εισβολή του Ναπολέοντα στην Ρωσία το 1812). Καθώς πλησίαζε η 150η επέτειος(1962) από την εισβολή των Γάλλων, σε μια εποχή όπου η διπολική αναμέτρηση ΕΣΣΔ-ΗΠΑ ήταν κυρίαρχη σύγκρουση του πλανήτη, η Σοβιετική Υπουργός Πολιτισμού Φούρτσεβα, αναπτύσσει την ιδέα του γυρίσματος μιας ταινίας που θα βασιζόταν στο μυθιστόρημα του Λ.Τολστόι. Λίγο αργότερα, σε μια ανοιχτή επιστολή η οποία δημοσιεύτηκε στον Τύπο, υπογεγραμμένη από σοβιετικούς σκηνοθέτες, διακυρήχθηκε ότι «Είναι ζήτημα τιμής για τον σοβιετικό κινηματογράφο να κάνει μια ταινία, η οποία θα ξεπεράσει την αμερικανο-ιταλική παραγωγή και σε καλλιτεχνική αξία, και σε αυθεντικότητα». Αυτή η παραγωγή θα είναι η σοβιετική απάντηση στην ταινία του Βίντορ. Αρκετοί σοβιετικοί καλλιτέχνες  επιθύμησαν να γυρίσουν την ταινία. Ανάμεσα σε αυτούς οι Σ.Γκερασίμοφ και Μ.Ρομ. Τελικά επιλέχθηκε ο Σεργκέι Μπόνταρτσουκ.

Το μυθιστόρημα:

Το μυθιστόρημα «Πόλεμος και Ειρήνη» (1865-69) αποτελεί την κορυφαία στιγμή στην πορεία του σπουδαίου εκπροσώπου του ευρωπαϊκού ρεαλισμού. Με επική πνοή ο Τολστόι έγραψε το έβδομο πιο ογκώδες έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που εκτείνεται χρονικά από τη μάχη του Αούστερλιτς μέχρι τη γαλλική εισβολή, τον εμπρησμό της Μόσχας και την ήττα του Ναπολέοντα. Είχε δημοσιευτεί και αυτό αρχικά σε συνέχειες, όμως ο συγγραφέας επανήλθε στο υλικό και έκανε αρκετές παρεμβάσεις, πριν από την τελική του έκδοση.

Το βιβλίο διαιρείται σε τέσσερις τόμους με δεκάδες επιμέρους κεφάλαια και από τις σελίδες του παρελαύνουν εκατοντάδες χαρακτήρες. Η αφήγηση είναι βασισμένη σε ιστορικές μαρτυρίες και ντοκουμέντα και έχει επηρεαστεί από τις προσωπικές εμπειρίες του Τολστόι που συμμετείχε στον Πόλεμο της Κριμαίας. Εμπειρία που επηρέασε την κοσμοθεωρία του, σε συνδυασμό με τα πνευματικά

Το συγγραφικό επίτευγμα του Τολστόι αποθάρρυνε τη κινηματογραφική βιομηχανία να ασχοληθεί συχνά μαζί του, εξαιτίας της έκτασης και της πολυπλοκότητάς του. Ο Βλαντιμίρ Γκάρντιν ήταν αυτός που τόλμησε τη μεταφορά του έργου την περίοδο του βωβού κινηματογράφου. Το 1956 ο σκηνοθέτης Κινγκ Βίντορ συγκέντρωσε ένα εκλεκτό επιτελείο ηθοποιών (Οντρεϊ Χέπμπορν, Χένρι Φόντα, Μελ Φερέρ, Βιτόριο Γκάσμαν και Ανίτα Εκμπεργκ) για την πρώτη σοβαρή απόπειρα μεταφοράς του μυθιστορήματος. Το 1967 ο Σεργκέι Μπόνταρτσουκ σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε σε μία σοβιετική παραγωγή. Το φιλμ τιμήθηκε με το Οσκαρ και τη Χρυσή Σφαίρα Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Λ. ΤΟΛΣΤΟΪ:

Μεγάλος Ρώσος συγγραφέας, εκπρόσωπος της ρεαλιστικής λογοτεχνίας. Γεννήθηκε το 1828 στη Γιασνάγια Πολιάνα. Οι γονείς του πέθαναν νωρίς και την ανατροφή του μικρού Λέων και των αδελφών του ανέλαβαν μακρινοί συγγενείς της οικογένειας. Ύστερα από μια άσωτη ζωή κατετάγη στο Ρωσικό στρατό και παράλληλα έκανε τις πρώτες συγγραφικές του απόπειρες, με το αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Τα παιδικά χρόνια» που δημοσιεύτηκε το 1852. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο στρατό γράφει την τριλογία Η Σεβαστούπολη το Δεκέμβρη του 1854, Η Σεβαστούπολη το Μάη του 1855, Η Σεβαστούπολη τον Αύγουστο του 1855. Το 1857 παραιτείται από το στρατό και λίγα χρόνια αργότερα ανοίγει σχολείο στη γεννέτειρα του, στο οποίο διδάσκει ο ίδιος. Εκείνη την εποχή ταξίδεψε αρκετά σε χώρες της Ευρώπης. Οι Κοζάκοι ένα από τα σημαντικότερα δημιουργήματα του ξεκίνησαν να γράφονται από το συγγραφέα το 1852 και ολοκληρώθηκαν το 1863. Το 1869 δημοσιεύει το Πόλεμος και Ειρήνη, ένα έργο που περιγράφει τη Ρωσία από όλες τις πλευρές και αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της Παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ακολουθεί άλλο ένα σπουδαίο έργο της ρωσικής λογοτεχνίας, Η Άννα Καρένινα που δημοσιεύτηκε το 1877. Οι τρεις θάνατοι, Οι σημειώσεις ενός τρελού, Ο διάβολος είναι μερικά σημαντικά ακόμη έργα του συγγραφέα. Ο Λέων Τολστόϊ πέθανε το 1910 από πνευμονία στην περιοχή Αστάποβο σε ηλικία 82 ετών.

Σερκέι Μπονταρτσούκ:

Ο Σεργκέι Μπονταρτσούκ ήταν Σοβιετικός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός.

Ασχολήθηκε κυρίως με κινηματογραφικές διασκευές λογοτεχνικών έργων των Μιχαήλ Σόλοχοφ, Λέων Τολστόι και Αντόν Τσέχωφ.

Επιλεκτική Φιλμογραφία:

• Η Μοίρα Ενός Ανθρώπου (1959)

• Πόλεμος και Ειρήνη (1967). Το φιλμ τιμήθηκε με το Όσκαρ και τη Χρυσή Σφαίρα Ξενόγλωσσης Ταινίας

• Βατερλώ (1970). Με τον Ροντ Στάιγκερ στον ρόλο του Ναπολέοντα. Πρωταγωνιστούν επίσης οι Κρίστοφερ Πάλμερ (ως Δούκας του Ουέλινγκτον), Όρσον Γουέλς, Τζακ Χόκινς κ.ά. Πολυδάπανη ταινία που δεν κατάφερε να καλύψει το κόστος παραγωγής της.

• Οι Κόκκινες Καμπάνες (1982)

Η προβολή της ταινία «ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ» από τη NEW STAR, συμπίπτει με την συμπλήρωση 100 ετών από την πρώτη μεταφορά του έργου του Τολστόι στον κινηματογράφο.