Ένας κόσμος σκληρός, αδυσώπητος, ωμός και βαθιά τρομακτικός είναι η πραγματικότητα του Νίκελ στην οποία προσπαθεί να επιβιώσει ο ήρωας του σπουδαίου συγγραφέα Γουάιτχεντ. Ένα πολύ συνταρακτικό μυθιστόρημα βασισμένο σε αληθινή ιστορία με αλλαγμένα απλά τα ονόματα. Σε μία Αμερική που ακόμα και σήμερα τόσα χρόνια μετά την κατάργηση της σκλαβιάς και την ανάδειξη της ισότητας, ο πόνος του ρατσισμού και τα απόνερα του μίσους δεν λένε να στεγνώσουν, το βιβλίο αυτό έρχεται να ταράξει για μια ακόμα φορά τα νερά της λήθης, τα νερά της αδιαφορίας, τα νερά μιας κοινωνίας σε πλήρη αποδιοργάνωση και αποσύνθεση. Περιγράφονται σκηνές “απείρου κάλλους”, σκηνές απάνθρωπες που δεν μπορούν καν να συμβαίνουν, δεν νοείται να συμβαίνουν και όμως όλα αυτά που ο συγγραφέας καταθέτει ήταν μια θλιβερή πραγματικότητα για τόσα χρόνια χωρίς κανένας να έχει παρέμβει έστω και για λίγο.
Ένας βρώμικος κόσμος
Λόγια ανείπωτα και βάρβαρα ξεστομίζονται από το στόμα άρρωστων ανθρώπων που βρίσκουν ευκαιρία να ξεσαλώσουν και να ξεσπάσουν πάνω σε αδύναμες έγχρωμες ψυχές όλη την ψυχοπάθεια που κουβαλούν μέσα τους. Αυτή η δυσάρεστη και πολύ περισσότερο αρρωστημένη κατάσταση οδήγησε όχι μόνο τον πρωταγωνιστή Έλγουντ αλλά και πολλούς άλλους ενοίκους του οίκου αναμόρφωσης νέων Νίκελ να πληρώσουν με το τίμημα της ζωής τους την σιωπή και την ανικανότητα των ιθυνόντων να λάβουν μέτρα προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο συγγραφέας είναι δίκαια λάβρος εναντίον αυτής της διαχείρισης ανθρώπινων ψυχών και μέσα από το βιβλίο αυτό, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς για τα λογοτεχνικά πεπραγμένα του 21ου αιώνα, είναι μία ακόμα ευκαιρία ο κόσμος να αφυπνιστεί και να δει την πραγματικότητα με τις πραγματικές της διαστάσεις.
Οι κραυγές αγωνίας και η καλοσύνη που αποπνέει η ψυχή του Έλγουντ και των άλλων τροφίμων δεν είναι αρκετά και ικανοποιητικά όπλα στον αγώνα ενάντια στην παραφροσύνη και την παράνοια της κακίας και του ρατσισμού που έχει ξεχειλίσει το ποτήρι της υπομονής. Ο λευκός άνθρωπος στο Νίκελ είναι χειρότερος και από καρχαρία, αδημονεί σε κάθε στιγμή πότε θα εκμεταλλευτεί ένα ατόπημα ή χωρίς καμία δικαιολογία θα βιαιοπραγήσει για να επιβάλλει τα θέλω του, την εξουσία του και την παράλογη κυριαρχία του. Ο πόλεμος είναι άδικος, είναι άνισος, είναι με τον νικητή ήδη ανακοινωμένο. “Η εμφάνισή του ήταν σωστή, αν και ακόμα ανησυχούσε για τα γυαλιά του σε περίπτωση που η αστυνομία είχε κλομπ. Σε περίπτωση που οι λευκοί είχαν σιδηροσωλήνες και μπαστούνια του μπέιζ μπολ. Έδιωξε από το μυαλό του τις ματωμένες εικόνες από τις εφημερίδες και τα περιοδικά και έβαλε το πουκάμισό του μέσα από το παντελόνι”.
Μία σκληρή πραγματικότητα δίχως αναισθητικό
Ο συγγραφέας καθιστά σαφές μέσα από την αφήγησή του τα όσα εκτυλίσσονται δραματικά σε αυτό το κολαστήριο που θέλει να λέγεται αναμορφωτήριο και έχει σκοπό την προσήλωση στην ηθική ανύψωση νέων που παραστράτησαν. Ο Έλγουντ βρέθηκε εκεί εκών άκων με την έννοια πως πληρώνει το τίμημα της διαφορετικότητάς του σε μία κοινωνία που μισεί και βάλλει εναντίον κάθε λογής διαφορετικής αντίληψης και ύπαρξης. Οι λευκοί βασανιστές του Νίκελ βρίσκονται εκεί για να υποτιμούν, να ασκούν βία δίχως όρια μιας και έλεγχος δεν υφίσταται αλλά και ούτε καμία συνέπεια. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός πως τα πτώματα τόσο του Έλγουντ όσο και άλλων έγχρωμων βρέθηκαν μέσα στα χώματα της αυλής του αναμορφωτηρίου. Οι περιγραφές του Γουάιτχεντ προκαλούν ανατριχίλα, τρόμο και αποτροπιασμό και όμως δεν είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας αλλά αληθινές μαρτυρίες που για χάρη της μυθοπλασίας έχουν ντυθεί με άλλα ονόματα, η ουσία παραμένει ίδια.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Είναι σχεδόν απίστευτα τα όσα διαβάζουμε, είναι ένας εφιάλτης δίχως τέλος αλλά δεν είναι μακριά από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που επικρατεί εκείνη την εποχή στην Αμερική των ανισοτήτων. Ας μην έχουμε αυταπάτες, ο Έλγουντ αναφέρεται συχνά στον λόγο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τον οποίο ακολουθεί και θαυμάζει για την γενναιότητα αλλά και την πραότητα που ενέχει ο λόγος του και όμως ο ίδιος βρίσκεται και αυτός κοντά στην θυσία λόγω της αδυναμίας του να αντισταθεί ή καλύτερα και πιο σωστά λόγω της δύναμής του να αντέξει τα βάσανα χωρίς να αντιστέκεται. Αυτή είναι άλλωστε και η ειδοποιός διαφορά με τους λευκούς που τον περιτριγυρίζουν. Εκπέμπει καλοσύνη και ηρεμία μέσα σε ένα κλίμα εχθρικό, πολεμικό και άκρως απειλητικό.
“Αν πέθαινε μόνος σε ένα από τα δωμάτια που νοίκιαζε κάποτε, το τελευταίο πράγμα που θα σκεφτόταν πριν τα τινάξει – το Νίκελ. Το Νίκελ να τον στοιχειώνει ως την τελευταία του στιγμή – ένα αγγείο στον εγκέφαλό του εκρήγνυται ή η καρδιά του να πεταρίζει στο στήθος του – και πέρα από αυτή. Ίσως το Νίκελ να ήταν ακριβώς η μεταθανάτια ζωή που τον περίμενε, με έναν Λευκό Οίκο στους πρόποδες του λόφου και μια αιωνιότητα με χυλό από βρόμη και την αιώνια αδελφότητα των κατεστραμμένων αγοριών”. Ο θάνατος του Έλγουντ είναι μια δεύτερη ζωή, μακριά από όσα τον βασάνισαν στον μάταιο κόσμο και η δολοφονία του είναι και ένας τρόπος να μάθει η κοινωνία την φρίκη του Νίκελ που αλλιώς ίσως να μην είχε μαθευτεί ποτέ. Ένας σύγχρονος μάρτυρας ο Έλγουντ και όσοι θυσιάστηκαν ως Ιφιγένειες για ένα καλύτερο αύριο.
Αποσπάσματα του βιβλίου
“Δεν υπήρχε κάποιο ανώτερο σύστημα που καθοδηγούσε τη βία στο Νίκελ, απλώς μια κακία χωρίς διακρίσεις, που δεν είχε να κάνει με τους ανθρώπους”.
“Μπορείς να αλλάξεις τον νόμο, αλλά δεν μπορείς να αλλάξεις το πώς φέρονται οι άνθρωποι μεταξύ τους. Το Νίκελ ήταν φρικτά ρατσιστικό – οι μισοί από αυτούς που δούλευαν εκεί πιθανότατα φορούσαν τη στολή της Κου Κλουξ Κλαν τα Σαββατοκύριακα -, αλλά κατά την άποψη του Τέρνερ η κακία πήγαινε βαθύτερα από το χρώμα του δέρματος”.