Βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου του Πιερ Πάολο Παζολίνι "Οι Στάχτες του Γκράμσι" στην Θεσσαλονίκη

Το συνεργατικό βιβλιοπωλείο Ακυβέρνητες Πολιτείες σας προσκαλεί στην παρουσίαση του βιβλίου του Πιερ Πάολο Παζολίνι “Οι Στάχτες του Γκράμσι”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οροπέδιο, σε μετάφραση και επιμέλεια της Ελένης Κοσμά. Η βιβλιοπαρουσίαση θα πραγματοποιηθεί την Δευτέρα 12 Δεκέμβρη, στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:

Άννα Μανούκα, φιλόλογος
Τέλλος Φίλης, επιμελητής της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης
Ελένη Κοσμά, μεταφράστρια, επιμελήτρια εκδόσεων
Δημήτρης Κανελλόπουλος, συγγραφέας και εκδότης

Οι Στάχτες του Γκράμσι

Η συλλογή με τίτλο Οι Στάχτες του Γκράμσι περιλαμβάνει έντεκα ποιήματα, poemetti, όπως δηλώνει ήδη από το εξώφυλλο ο Παζολίνι, ανακαλώντας έτσι τη ρομαντική ποίηση της εποχής του Ρισορτζιμέντο, σε έντεκα συλλαβές δαντικών καταβολών τερτσίνες (συχνά ατελείς), μεταξύ των οποίων και το ομώνυμο, δημοσιευμένα και τα έντεκα από το 1951 μέχρι το 1956 σε περιοδικά. Η υπόδειξη της ορισμένης γενεαλογίας των ποιημάτων της συλλογής, Δάντης και Ρομαντισμός, μαρτυρά την απόπειρα επανακειοποίησης μιας “πολιτικής” ποίησης άλλου τύπου, μακριά σίγουρα από τη σύγχρονή του στρατευμένη· και μαζί την απόπειρα οικειοποίησης ενός νέου κοινωνικού τόπου, ο οποίος ορίζεται σε έναν βαθμό από μία περιρρέουσα αμφιθυμία, σε επίπεδο γεωγραφικό, εθνικό, πολιτικό: εδώ το θρησκευτικό αίσθημα συχνά εγγράφεται ως εκκρεμότητα σε ένα περιρρέον ρομαντικό κείμενο, το οποίο εμβολίζεται, όσον αφορά ακριβώς ζητήματα ηθικής αυτονομίας, πολιτικής ανεξαρτησίας, κοινωνικής ελευθερίας, από τις ιδέες του Διαφωτισμού. Ακόμη, η ιδεολογική μήτρα του πρόσφατου πολέμου συστήνει εκ νέου έναν τόπο πολιτικής διεκδίκησης που συνενώνει την έννοια της εθνικής ανεξαρτησίας και της ηθικής ελευθερίας.

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι γεννήθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας στις 5 Μαρτίου του 1922, χρονιά που ανεβαίνει στην εξουσία ο Μουσολίνι. Το γεγονός αυτό αποτελεί σταθμό και για την κοινωνική διάρθρωση της Ιταλίας που αλλάζει μορφή χάνοντας σιγά σιγά την αναγεννησιακή της παράδοση και καταντώντας χώρα μιας μάζας μικροαστών στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου και των μεγαλογαιοκτημόνων.
Γι’αυτό το λόγο κιόλας ο Παζολίνι υπήρξε δηλωμένος Μαρξιστής και αμετανόητος Αντιφασίστας. Σχεδόν όλες οι ταινίες του περιέχουν κοινωνικά και πολιτικά σχόλια για τα λαϊκά και αστικά στρώματα, τα οποία συμβαδίζουν με τις αρχές του Μαρξισμού, όπως Το θεώρημα (1968) και το Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.
Τα πρώτα του ποιήματα γράφηκαν στο Σάτσιλε όπου ο Παζολίνι έβγαλε το δημοτικό σχολείο. Ύστερα ακολούθησαν άλλες μετακινήσεις: Κρεμόνα, Ρέτζο Εμίλια, όπου παρακολούθησε το γυμνάσιο και, τελικά, στη Μπολόνια το λύκειο Γκαλβάνι και κατόπιν το πανεπιστήμιο.
Το 1942, ενώ ο πατέρας του βρίσκεται αιχμάλωτος στην Κένυα, ο Πιερ Πάολο με τη μητέρα του και τον αδερφό του καταφεύγουν στο σπίτι των Κολούσι στην Καζάρσα. Τα χρόνια εκείνα, με δικά του έξοδα, ο νεαρός Παζολίνι εκδίδει την ποιητική συλλογή Ποιήματα στην Καζάρσα, γραμμένα στη διάλεκτο του Φριούλι. Τον επόμενο χρόνο κάνει τη στρατιωτική του θητεία στο Λιβόρνο· λιποτακτεί μετά τις 8 Σεπτεμβρίου και ξαναγυρίζει στην Καζάρσα.
Το 1945 ο αδερφός του Γκουίντο δολοφονείται μαζί με άλλους συντρόφους του της αντάρτικης ομάδας Όζοπο, από Γιουγκοσλάβους αντάρτες. Στα έργα του Παζολίνι βρίσκουμε μνήμες, πόνο, οίκτο και πένθος για το θάνατο εκείνο, ενω ο θάνατος του παλικαριού είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και πονεμένα του θέματα στο Τα Παιδιά της Ζωής και στο Μια Ζωή Γεμάτη Βία, τα δύο μυθιστορήματα που έγραψε σε ρομανέσκο.
Το 1954 εκδίδονται τα ποιήματα που είχε γράψει στο Φριούλι, σε μια συλλογή με τίτλο Η Πιο Ωραία Νιότη. Δύο χρόνια πριν είχε δημοσιευτεί μια σημαντική μελέτη του πάνω στην ποίηση με διάλεκτο του 19ου αιώνα, που είχε γράψει σε συνεργασία με τον Μάριο Ντ’ Άρκο. Το 1955, ο Παζολίνι ιδρύει και δουλεύει μαζί με τους Ροβέρσι, Λεονέτι, Ρομάνο και Φορτίνι το φιλολογικό περιοδικό Οφιτσίνα (Officina) που παρά τη μικρή διάρκεια (κλείνει οριστικά το 1959 μετά από ένα άρθρο που έγραψε ο Παζολίνι εναντίον του Πάπα Πίου ΧΙΙ) παραμένει μια σπουδαία μαρτυρία μιας μερίδας Ιταλών διανοούμενων απέναντι σε προβλήματα που αντιμετωπίζoνταν απ’ τους περισσότερους συντηρητικά και μονόπλευρα, χωρίς καμιά εναλλακτική λύση. Το δοκίμιο Πάθος και Ιδεολογία και τα λυρικά κομμάτια του Η Θρησκεία των Καιρών μου, που εκδίδονται αντίστοιχα το 1960 και 1961, παραμένουν η σημαντικότερη συμβολή του Παζολίνι στο Οφιτσίνα. Το 1955 εκδίδεται το μυθιστόρημα Τα Παιδιά της Ζωής, που υπήρξε η πρώτη του συγγραφική επιτυχία.
Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι πέθανε στις 2 Νοεμβρίου 1975 στην παραλία της Όστια, κοντά στη Ρώμη, σε μια θέση χαρακτηριστική των μυθιστορημάτων του. Ο θανατός του ήταν πολιτική δολοφονία, πιθανώς από φασίστες που ενοχλήθηκαν από την τελευταία του αντιφασιστική ταινία Σαλό ή 120 Μέρες στα Σόδομα. Ο Πίνο Πελόζι, συνελήφθη και ομολόγησε τη δολοφονία. Τριάντα χρόνια μετά, το 2005, απέσυρε την ομολογία του, και υποστήριξε ότι άγνωστοι είχαν σκοτώσει τον Παζολίνι. Είπε ότι αναγκάστηκε να ομολογήσει γιατί υπήρχαν απειλές κατά του ίδιου και της οικογένειάς του. Η έρευνα σχετικά με τη δολοφονία Παζολίνι άρχισε εκ νέου μετά την αναίρεση του Πελόζι.
Είναι θαμμένος στην Καζάρσα, στο αγαπημένο του Φριούλι.

Η Ελένη Κοσμά γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Συγκριτική Λογοτεχνία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Άρθρα, δοκίμια και μεταφράσεις της από τα ιταλικά και τα γαλλικά έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά Αντί, Εντευκτήριο, Παλίμψηστον, Πόρφυρας, Ποιητική και στις εφημερίδες Αυγή και Εποχή. Έχει εκδώσει τις Στάχτες του Γκράμσι (Πιέρ Πάολο Παζολίνι, Οι στάχτες του Γκράμσι, μετάφραση – εισαγωγή: Ελένη Κοσμά, Οροπέδιο, 2016) και την ποιητική συλλογή Φιλιά στη γη (Πόλις, 2016). Εργάζεται ως επιμελήτρια εκδόσεων.