Τσουνάμι, 29 χαϊκού από επιζήσαντες της φυσικής καταστροφής στην Ιαπωνία το 2011

Από τις εκδόσεις Μανδραγόρας κυκλοφορεί το βιβλίο, Τσουνάμι, 29 χαϊκού από επιζήσαντες της φυσικής καταστροφής στην Ιαπωνία το 2011 σε ανθολόγηση και σε μετάφραση Χριστίνας Λιναρδάκη.

Άνθη αφανή χάθηκαν πολλά στο μεγάλο τσουνάμι

Τη νύχτα της καταστροφής, ενώ δεν μπορούσα να σκεφθώ τίποτα, έγραψα χαϊκού. Έκτοτε, γράφω συνεχώς – είναι ένας τρόπος να διατηρήσω το ηθικό μου. Αύριο πάλι θα γράψω, σε πιο αργούς ρυθμούς – από ευγνωμοσύνη για τους μαθητές μου, την οικογένειά μου, τους ανθρώπους του Μιγιάκο, τη Madoka sensei και όλους τους άλλους που σχετίστηκαν μαζί μου μέσω των χαϊκού.
Σε είπανε θύμα της καταστροφής φθινόπωρο λευκό¹

1: Ο χαρακτηρισμός του φθινοπώρου ως «λευκού» έχει τις ρίζες του στην αρχαία κινεζική αστρολογία που ορίζει τέσσερα φανταστικά ζώα-φρουρούς για τις τέσσερεις κατευθύνσεις και τις τέσσερεις εποχές: έναν μπλε ή πράσινο δράκο για την ανατολή και την άνοιξη, έναν κόκκινο φοίνικα για τον νότο και το καλοκαίρι, μια λευκή τίγρη για τη δύση και το φθινόπωρο και μια μαύρη χελώνα για τον βορρά και τον χειμώνα.

Ο καταστροφικός σεισμός της νύχτας της 11ης Μαρτίου 2011 στον Ειρηνικό Ωκεανό, έξω από τις ακτές της Βορειοανατολικής Ιαπωνίας δημιούργησε ένα γιγάντιο τσουνάμι, που καταπόντισε σημαντικό τμήμα της ακτής με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές: 15.884 νεκρούς, 2.636 αγνοουμένους και 6.150 τραυματίες. Το τσουνάμι προκάλεσε επίσης ζημιές σε αντιδραστήρες του πυρηνικού εργοστασίου που βρίσκεται στην πόλη Οκούμα, στην επαρχία της Φουκουσίμα, και είναι χτισμένο πάνω ακριβώς στην ακτή. Ραδιενεργό υλικό άρχισε να διαρρέει στον αέρα και τη θάλασσα.
Όταν σημειώθηκαν οι καταστροφές, η ποιήτρια χαϊκού Mayuzumi Madoka βρισκόταν στο Παρίσι, ως πολιτιστική πρέσβειρα της Ιαπωνίας στην Ευρώπη. Μόλις όμως επέστρεψε στην Ιαπωνία, ταξίδεψε στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, το οποίο είχε πληγεί περισσότερο από το τσουνάμι, και διοργάνωσε επιτόπου συνεδρίες σύνθεσης χαϊκού με μερικούς από τους επιζώντες για θεραπευτικούς σκοπούς.
Συνέλεξε έτσι 126 χαϊκού, τα οποία εξέδωσε. Στη συνέχεια, οι Hiroaki και Nancy Sato έκαναν μια δική τους επιλογή και δημοσίευσαν την αγγλική έκδοση, εμπλουτισμένη με επεξηγηματικά σχόλια. Από αυτήν επιλέχθηκαν τα 29 χαϊκού που δημοσιεύονται σήμερα στην Ελλάδα με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από την καταστροφή.
Τις μεταφράσεις από τα αγγλικά που έκανε η ποιήτρια Χριστίνα Λιναρδάκη αντιπαρέβαλε με τα ιαπωνικά πρωτότυπα η Taeko Miwa. Κρίθηκε απαραίτητο να συμπεριληφθούν στην ελληνική έκδοση τα ιδεογράμματα (κάντζι), τα οποία καλλιγράφησε η Μαρία Γενιτσαρίου, μαζί με τα κοσμήματα των τεσσάρων εποχών. Τα ιδεογράμματα και η μεταφορά τους στα ρομάτζι παρατίθενται πλάι-πλάι με την ελληνική μετάφραση. Τα ονόματα των ποιητών των χαϊκού αναγράφονται κατά τα ιαπωνικά πρότυπα, δηλ. με πρώτο το επώνυμο.
Στην αρχή του βιβλίου δημοσιεύεται – όπως και στην αγγλική έκδοση – η επιστολή που έστειλε η Koike Michiko, θύμα του τσουνάμι, στη Mayuzumi Madoka

Πρόλογος από τον πρέσβης της Ιαπωνίας στην Ελλάδα Masuo Nishibayashi

Σχέδια-Ιδεογράμματα: Μαρία Γενιτσαρίου