“Οι πραγματικοί μουσουλμάνοι που υποψιάζονταν την κρυφή τους πίστη τους απέφευγαν και τους αποκαλούσαν Ντονμέδες, αρνησίθρησκους, και το ίδιο ακριβώς έκαναν και οι Εβραίοι, που δεν ήθελαν επαφές με αιρετικούς. Οι ίδιοι αποκαλούνταν Μαμινίμ, δηλαδή αληθινοί πιστοί, και μέχρι και το τέλος της τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη το 1912, μια επταμελής επιτροπή συνήθιζε να πηγαίνει στις πύλες της πόλης κάθε πρωί για να ερευνήσει τους δρόμους και να δει μήπως θα επέστρεφε ο Σαμπετάη Σεβή…” – Leon Sciaky, Αποχαιρετώντας τη Σαλονίκη
Οι Ντονμέ, Εβραίοι που ακολούθησαν το παράδειγμα του αυτοαποκαλούμενου «Μεσσία» Σαμπετάη Σεβή και ασπάστηκαν το Ισλάμ κατά τον 17ο αιώνα, αποτελούν ένα μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία των θρησκευτικών κινημάτων της καθ’ ημάς Ανατολής. Η Θεσσαλονίκη δεν αποτέλεσε μόνο την πόλη στην οποία έζησαν και μεγαλούργησαν, αλλά και τον τόπο που κατέστη συνώνυμος με αυτούς, αποτελώντας κατά κάποιο τρόπο την «πρωτεύουσα» της ιδιαίτερης αυτής κοινωνικοθρησκευτικής ομάδας.
Χαρακτηρισμένοι ως μουσουλμάνοι από τις αρχές, αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή, και να συνεχίσουν τη ζωή τους στη Σμύρνη και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη. Στην κεμαλική, αλλά και μετακεμαλική Τουρκία, ήταν πάντα οι Selânikli, δηλαδή οι Σαλονικιοί, ενώ η παρουσία τους δεν σταμάτησε να προκαλεί άλλοτε το ενδιαφέρον, κυρίως όμως τη διαβολή, των απανταχού συνωμοσιολόγων… Την παρουσία, τα μνημεία, τη συμμετοχή στα κοινωνικά κινήματα της εποχής και γενικότερα την ταυτότητα των Ντονμέ θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την Τετάρτη 14 Οκτωβρίου στην πολιτιστική πλατφόρμα Rembrandt and the Cat.
