Το κίνημα της 21ης Απριλίου 1967 υπήρξε το έναυσμα του ενδιαφέροντός μου για τις σχέσεις στρατού και πολιτικής στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της έρευνας ανακάλυψα ότι το φαινόμενο των στρατιωτικών επεμβάσεων στην πολιτική είναι πρόσφατο στη νεότερη ελληνική ιστορία.
Τα πραξικοπήματα απέκτησαν ανησυχητική συχνότητα μετά το τέλος των αλυτρωτικών πολέμων (μεταξύ των ετών 1922 και 1936) και συνέπεσαν με την εξασθένηση του κοινοβουλευτισμού παντού στην Ευρώπη. Ωστόσο, η υπεροχή των πολιτικών δεν αμφισβητήθηκε πριν από το 1967 και τα πραξικοπήματα, τα οποία απέβλεπαν σε πολιτική επιρροή, απλώς αναζητούσαν την αντικατάσταση μιας πολιτικής παρατάξεως με μια άλλη μάλλον παρά να παραδώσουν την κυβέρνηση μόνιμα στον στρατό. Με αυτή την έννοια οι επεμβάσεις πριν από το 1967 περιορίζονταν στο πρότυπο του ρυθμιστή. Αυτό χαρακτηρίζει ακόμη και τη δικτατορία του Μεταξά του 1936-41, η οποία απολάμβανε της αποδοχής ενός σύμφωνου στρατού, ευλογήθηκε από τον Βασιλέα και εφαρμόστηκε από πολιτικούς.
Το ίδιο πολίτευμα, με την έμφαση την οποία απέδιδε στον εθνικισμό και τον αντικομμουνισμό, την κοινωνική πειθαρχία και τη σύνθεση στοιχείων της αρχαιότητας και του χριστιανισμού, και την αποστροφή του για τις κοινοβουλευτικές και τις δημοκρατικές διαδικασίες, εισήγαγε ιδεολογικά στοιχεία, τα οποία θα οικειοποιούνταν μετά το 1967 οι συνταγματάρχες, πολλοί από τους οποίους εισήλθαν στη Σχολή Ευελπίδων όταν ο Ιωάννης Μεταξάς είχε ήδη αναλάβει την εξουσία.
Θάνος Βερέμης
Ο Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής πολιτικής ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε στη Βοστώνη και την Οξφόρδη (D.Phil.) και υπήρξε εταίρος έρευνας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών του Λονδίνου.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Υπήρξε ακόμα επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ (1983), Πρίνστον (1988), Οξφόρδης (1990), LSE (2006), Κύπρου (2008) και Ιλλινόις (2014). Έγινε ο πρώτος καθηγητής στην έδρα Κωνσταντίνος Καραμανλής στο Fletcher School of Law and Diplomacy της Βοστώνης (2001-2003). Υπήρξε ιδρυτής του ΕΛΙΑΜΕΠ (1988) και πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ) από το 2004 μέχρι το 2010.
Έργα του είναι:
Οι επεμβάσεις του στρατού στην ελληνική πολιτική 1916-1936 (1977), Οικονομία και δικτατορία. Η συγκυρία 1925-1926 (1982), Ελληνοτουρκικές σχέσεις (1986/1991), Greece’s Balkan Entanglement (1995), The Military in Greek Politics. From Independence to Democracy (1997), Ελλάδα, Ευρώπη. Από τον πρώτο πόλεμο ώς τον ψυχρό πόλεμο (1999), Ο στρατός στην ελληνική πολιτική. Από την ανεξαρτησία έως τη δημοκρατία (2000), Κοσσυφοπέδιο. Η μακρόσυρτη κρίση (2000), Πολιτισμός και πολιτική (2001), Action Without Foresight. Western Involvement in Yugoslavia (2002), Greece: The Modern Sequel (μαζί με τον Ι. Κολιόπουλο, 2002), Βαλκάνια από τον 19ο ώς τον 21ο αιώνα. Δόμηση και αποδόμηση κρατών (2004), Ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων 1453-2005 (2005/2013), Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα (2006), Ο σύγχρονος δυτικός κόσμος. 20ός-21ος αιώνας (2007), Μεγάλοι Έλληνες: Ελευθέριος Βενιζέλος (2009), ΗΠΑ: Από το 1776 έως σήμερα. Η εκδοχή ενός ταξιδιώτη (2010), 1821: Η γέννηση ενός έθνους-κράτους. Η συγκρότηση εξουσίας στην επαναστατημένη Ελλάδα (μαζί με τον Ι. Κολιόπουλο, 2010), Βαλκάνια: Ιστορία και κοινωνία. Ένα πολύχρωμο υπόδειγμα εθνικισμού (2016)
