Ένας αιώνας από τη γέννηση του Ανρί Ντυτιγιέ: συναυλία από την ΚΟΑ στο Μέγαρο Μουσικής

Η σπουδαία Γαλλίδα βιολοντσελίστα Εμμανυέλ Μπερτράν επανεμφανίζεται με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών την Παρασκευή 18 Μαρτίου, στις 20.30, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ερμηνεύοντας, υπό τη μπαγκέτα του αρχιμουσικού και διευθυντή της Κ.Ο.Θ. Γιώργου Βράνου, το Κοντσέρτο «Ένας ολόκληρος κόσμος μακριά» του συμπατριώτη της Ανρί Ντυτιγιέ (1916-2013).

Ο τελευταίος, συνθέτης που άφησε  ανεξίτηλη σφραγίδα στη μουσική του 20ου αιώνα, της είχε μάλιστα απονείμει εύσημα όταν την είχε ακούσει να παίζει για πρώτη φορά: «Η ερμηνεία της Μπερτράν  με γέμισε αμέσως με τη διαφάνεια του ήχου, τη ρυθμική ακρίβεια, την τεχνική τελειότητα, το μπρίο της εκτέλεσης», είχε πει.

Η σύμπραξη της Μπερτράν με την Κ.Ο.Α. για μία συναυλία που περιλαμβάνει ακόμα την Τραγική Εισαγωγή του Γιοχάνες Μπραμς και την Πέμπτη Συμφωνία του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκυ, αλλά έχει αφορμή τον ένα αιώνα από τη γέννηση του  Γάλλου συνθέτη και πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη Γαλλική Πρεσβεία στην Αθήνα και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, είναι, λοιπόν, μία ιδανική συγκυρία. Κι ασφαλώς είναι η κατάλληλη κατάληξη ενός ευρύτερου αφιερώματος του Γαλλικού Ινστιτούτου στον Ανρί Ντυτιγιέ, το οποίο προβλέπει δύο 24ωρα νωρίτερα (Τετάρτη 16 Μαρτίου, 19.00, Auditorium «Theo Angelopoulos» στο Γαλλικό Ινστιτούτο, με ελεύθερη είσοδο και ταυτόχρονη μετάφραση) την εκδήλωση  «Ο Henri Dutilleux και η Ποίηση» όταν: για το έργο και την προσωπικότητα του μείζονος Γάλλου συνθέτη του 20ου αιώνα θα μιλήσει ο αρχιμουσικός και διευθυντής της Κ.Ο.Α. Στέφανος Τσιαλής. Η Εμμανυέλ Μπερτράν θα ερμηνεύσει αποσπάσματα έργων του Ντυτιγιέ. Και οι ηθοποιοί Μαρία Καλλιμάνη και Δημήτρης Ντάσκας  θα απαγγείλουν ποιήματα του Σαρλ Μπωντλαίρ (από «Τα άνθη του κακού» και τα «Μικρά ποιήματα σε πεζά») που ενέπνευσαν καθοριστικά τον συνθέτη.

Είναι άλλωστε γνωστό ότι το έναυσμα για τη σύνθεση του Κοντσέρτου για Βιολοντσέλο «Ένας  ολόκληρος κόσμος μακριά» είχε δώσει η παραγγελία στις αρχές της δεκαετίας του ’60 για τη δημιουργία ενός μπαλέτου εμπνευσμένου από «Τα άνθη του κακού». Το εγχείρημα δεν τελεσφόρησε, ο Ντυτιγέ όμως μετουσίωσε τις αρχικές του ιδέες στο Κοντσέρτο για βιολοντσέλο που εκτελέστηκε για πρώτη φορά από τον βιρτουόζο Μστισλάβ Ροστροπόβιτς και την Ορχήστρα του Παρισιού, το 1970, στο Φεστιβάλ της Αιξ-αν-Προβάνς. Και μία «εκλεκτική» λεπτομέρεια: Κάθε ένα από τα πέντε μέρη του Κοντσέρτου φέρει ως προμετωπίδα ένα στίχο «δανεισμένο» από «Τα άνθη του κακού».

Αυτό λοιπόν το αριστούργημα της γαλλικής μουσικής παρακαταθήκης του 20ου αιώνα θα ερμηνεύσει η Μπερτράν και η Κ.Ο.Α. στη συναυλία της 18ης Μαρτίου, η οποία θα ξεκινήσει όμως με την Τραγική Εισαγωγή: Την συνέθεσε ο Μπραμς ταυτόχρονα με την Ακαδημαϊκή Εισαγωγή το καλοκαίρι του 1880. Εν αντιθέσει με την τελευταία (που είναι ένα ανάλαφρο, εύθυμο έργο) η Τραγική Εισαγωγή είναι σκοτεινή και υπαρξιακά θρηνητική. Η πρώτη εκτέλεσή της  έγινε στις 26 Δεκεμβρίου 1880, στη Βιέννη, υπό τη μουσική διεύθυνση του Χανς Ρίχτερ.

Ο Τσαϊκόφσκυ ξεκίνησε να σχεδιάζει την Πέμπτη του Συμφωνία το Μάιο του 1888, βεβαρυμμένος ψυχολογικά από την αποτυχία της Συμφωνίας Μάνφρεντ (1885). Η καινούρια του Συμφωνία παρότι δεν γνώρισε στην πρεμιέρα της, το Νοέμβριο του 1988, στην Αγ. Πετρούπολη) την ευκταία υποδοχή, έγινε δεκτή θριαμβευτικά, ένα χρόνο αργότερα στο Αμβούργο. Η επιτυχία λειτούργησε «ιαματικά» για τον Τσαϊκόφσκυ, επιβεβαιώνοντας, αλλά από διαφορετική «οδό», ό,τι είχε εκείνος εξαρχής στόχο να θίξει καθώς συνέθετε την Πέμπτη Συμφωνία: Την «παραίτηση μπροστά στην Μοίρα ή τις ανεξιχνίαστες προθέσεις της Πρόνοιας»…

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

ΓΙΟΧΑΝΕΣ ΜΠΡΑΜΣ (1833–1897): Τραγική Εισαγωγή, έργο 81

ΑΝΡΙ ΝΤΥΤΙΓΙΕ (1916–2013)
«Ένας ολόκληρος κόσμος μακριά», Κοντσέρτο για βιολοντσέλο και ορχήστρα

ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ (1840–1893)
Συμφωνία αρ.5 σε μι ελάσσονα, έργο 64

Σολίστ: Εμμανυέλ Μπερτράν, βιολοντσέλο
Μουσική διεύθυνση: Γιώργος Βράνος

Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία από το Νίκο Λαάρη για τους κατόχους εισιτηρίων.