Ελένη του Ευριπίδη, στο Ίδρυμα Κακογιάννη

Η Εταιρεία Θεάτρου «Η Άλλη Πλευρά» παρουσιάζει την αρχαία τραγωδία «Ελένη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Άρη Μιχόπουλου, με ρωσικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους…

… στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, στις 4, 11, 26 Ιουλίου και 22 Αυγούστου στις 12:00.

Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού Μόσχας και το τουριστικό πρακτορείο Golden Travel, σε συνεργασία με την Εταιρεία Θεάτρου Η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ, η οποία ήδη από το 2001 ασχολείται με τη μελέτη, την έρευνα και τη σκηνική πραγμάτωση έργων του αρχαίου δράματος, παρουσιάζουν τους καλοκαιρινούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, για λίγες παραστάσεις, στις 4,11, 26 Ιουλίου και στις 22 Αυγούστου την Ελένη του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Άρη Μιχόπουλου, στο θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης με ρωσικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.

Ο Μύθος
Η Ελένη, στην τραγωδία του Ευριπίδη, βρίσκεται από χρόνια στην Αίγυπτο, στο παλάτι του Πρωτέα, μετά το θάνατο του οποίου ο διάδοχος και γιος του Θεοκλύμενος, επιμένει παρά την άρνησή της να την παντρευτεί. Στον πρόλογο, η Ελένη, που καθόταν ικέτιδα στο μνήμα του Πρωτέα, σηκώνεται και παρουσιάζεται στους θεατές, για να εξηγήσει το λόγο της παρουσίας στην Αίγυπτο και της καταφυγής της στον τάφο του Πρωτέα. Η ίδια εξιστορεί την καταγωγή της λέγοντας ότι είναι κόρη του Τυνδάρεω και της Λήδας, χωρίς όμως να αποκλείει και την περίπτωση να είναι κόρη του Δία, ο οποίος φημολογείται ότι πλησίασε ερωτικά τη μητέρα της υπό τη μορφή κύκνου.  Οι συμφορές της λοιπόν αρχίζουν από τη νίκη της Αφροδίτης κατά την κρίσιν περί κάλλους», όταν η Αφροδίτη για να εξασφαλίσει την εκλογή της από τον Πάρη, υποσχέθηκε ως ανταμοιβή του τον γάμο του με την Ελένη. Η Ήρα όμως οργισμένη για την ήττα της, δημιουργεί από σύννεφο ένα ομοίωμα (είδωλον) το οποίο θα πάρει μαζί του ο Πάρις, νομίζοντας ότι απάγει την Ελένη. Την Ελένη την έστειλε ο Δίας μέσω του Ερμή στην Αίγυπτο, για να ζήσει στο παλάτι του Πρωτέα, περιμένοντας τον άνδρα της Μενέλαο να επιστρέψει από τον πόλεμο.

Ιστορικό πλαίσιο
Η Ελένη του Ευριπίδη γράφτηκε το 412 π.Χ και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την ίδια εποχή, δηλαδή μόλις τελείωσε η Σικελική εκστρατεία με την πανωλεθρία του αθηναϊκού στόλου. Παράλληλα την ίδια εποχή αναπτυσσόταν το σοφιστικό κίνημα που είχε αρχίσει να αμφισβητεί πατροπαράδοτες αξίες και προκαλούσε με την κριτική των εκπροσώπων του κρίση στο δημοκρατικό πολίτευμα και φαινόμενα ασέβειας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Ευριπίδης με την τραγωδία του Ελένη καταδικάζει τον πόλεμο ως πρόξενο όλων των κακών και με πρόσχημα την Ελένη προσπάθησε να τονίσει το παράλογο του τρωικού πολέμου. Έτσι στο παράλογο της άποψης ότι για μια γυναίκα μπορεί να εξοντωθεί ένας λαός και ένα κράτος και να σκοτωθούν χιλιάδες Ελλήνων, ο Ευριπίδης θα απαντήσει με το παράλογο του «ειδώλου». Τελικά, ο μύθος που αξιοποιεί λογοτεχνικά δεν είναι η ομηρική εκδοχή, αλλά αυτή που δημιούργησε ο λυρικός ποιητής Στησίχορος.

Σημειώνουν οι συντελεστές της παράστασης: “Εκείνο που, ίσως, γοητεύει περισσότερο σε αυτό το έργο είναι ο μετασχηματισμός. Μοιάζει ο ίδιος ο μύθος να κοιτάζεται στον καθρέφτη και να βλέπει τον εαυτό του, χαμογελώντας, ίσως ειρωνικά, ίσως με πίκρα. Ο Ευριπίδης παίρνει την ιστορία της αρπαγής της Ωραίας Ελένης, και, χωρίς να αλλάξει κάτι από το πραγματικό αντικείμενο, διαστρεβλώνει με τρόπο ποιητικό και υπαινικτικό το καθρεφτιζόμενο είδωλό του. Το όνομα ολούθε πάει, όχι το σώμα (Ελένη στ. 588). Και αν το όνομα χρωματίστηκε με τα πιο μελανά χρώματα, ως αιτία ενός αιματηρού πολέμου, το αντικείμενο του πόθου, η ενσάρκωση της απόλυτης ομορφιάς, πέταξε σα νεφέλη στην χώρα του Νείλου. Εκεί τοποθετεί και ο ποιητής τη δράση του έργου του, την Ελένη με τις ακόλουθές της, τη συνάντηση και την επανένωση της με το Μενέλαο, τη Θεονόη που κρατά στα χέρια της τη λύση του δράματος, το Θεοκλύμενο που ποθεί να κάνει δική του τη γυναίκα που λέγεται πως έφερε τόσο πόνο με την ομορφιά της σε Έλληνες και Τρώες.

Όμως …«Τ’ αηδόνια δε σε αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες». Γιατί μπορεί οι αιτίες να παρουσιάζονται διαφορετικά, το σώμα να αντικαθίσταται από το είδωλο, αλλά τα γεγονότα παραμένουν, καθώς και τα αποτελέσματά τους. Καθώς και η διαχρονικότητά τους. Σε κανέναν πόλεμο οι νεκροί δε γυρίζουν πίσω. Και ποτέ οι άνθρωποι δε διδάσκονται από το θάνατο το πόσο μάταιο είναι να κυνηγούν ίσκιους με όχημα τη βία και τον εγωισμό. Δεν πρόκειται για την αποκατάσταση του ονόματος και της φήμης μιας ηρωίδας, αλλά για το σαρκασμό εκείνων που χρησιμοποίησαν αυτό το όνομα για να δώσουν μια δικαιολογία στην εμμονή τους να κυνηγούν αδειανά πουκάμισα για να ικανοποιήσουν πόθους προσωπικούς. Καθρέφτες, σκιές και είδωλα. Υλικά της παράστασης όλα αυτά που δεν μπορεί κανείς να αγγίξει, που είναι αντανακλάσεις και όχι τα ίδια τα αντικείμενα. Στόχος να φανούν τελικά εκείνα που μας αγγίζουν περισσότερο, που μας κάνουν να τρομάζουμε ή να νιώθουμε ντροπή. Ο καθρέφτης που μας δείχνει όχι το είδωλο, μα τον πραγματικό μας εαυτό.”

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Τάσος Ρούσσος
Σκηνοθεσία: Άρης Μιχόπουλος
Χορογραφία: Κώστας Αντωνάτος
Μουσική: Χρίστος Θεοδώρου
Σκηνικά: Άρης Μιχόπουλος
Κοστούμια: Σταματία Αντωνάτου
Φωτισμοί: Κατερίνα Παπαδάκου
Δραματολογία: Κόννη Σοφιάδου
Φωτογραφίες: Μαριλένα Σταφυλίδου

Ερμηνεύουν:
Θάλεια Γρίβα,
Γιάννης Δουράτσος,
Αλίκη Ζαχαροπούλου,
Μενέλαος Ζαφειρόπουλος,
Δήμητρα Κόκκορη,
Δέσποινα Μαλλιαρού,
Χρυσόστομος Παπανικολάου,
Πάνος Τρουμπουνέλης,
Αντιγόνη Φρυδά

Οι παραστάσεις οργανώνονται για group (ελάχιστος αριθμός ατόμων 60) κατόπιν συνεννόησης. Δίδεται δυνατότητα οργάνωσης παραστάσεων και για άλλες ημερομηνίες και ώρες, εφ\’ όσον υπάρχει διαθεσιμότητα του θιάσου και της αίθουσας.