Dersu Uzala, του Akira Kurosawa

Η New Star παρουσιάζει στους κινηματογράφους από τις 3 Σεπτεμβρίου 2015 την ταινία αριστούργημα του AKIRA KUROSAWA «Dersu Uzala».

Ο κορυφαίος Ιάπωνας σκηνοθέτης υπογράφει εδώ ένα αριστούργημα σοφίας. Ένα οικολογικό δράμα, μια ταινία- ύμνος στη φύση δοσμένη με απαράμιλλο λυρισμό.

Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας (1976)

2 βραβεία στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών της Μόσχας (1975)

Βραβείο καλύτερης ταινίας καλλιτεχνικού και πειραματικού κινηματογράφου (CEC, Ισπανία, 1977)

Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa

Σενάριο:  Akira Kurosawa, Yurily Nagibin

(βασισμένο σε βιβλία του τοπογράφου- εξερευνητή Vladimir Arsenyev)

Πρωταγωνιστούν: Yurily Solomin, Maksim Munzuk, Mikhail Bycklov

Μουσική: Isaak Shvarts

Δράμα, Σοβιετική Ένωση, 1975, 144′

ΣΥΝΟΨΗ

Πρόκειται για ένα οικολογικό δράμα, έναν ύμνο στη φύση, που για κεντρικό πρόσωπο έχει τον ομώνυμο ήρωα. Το σενάριο βασίστηκε στα δύο βιβλία του τοπογράφου/εξερευνητή Βλαντιμίρ Αρσένιεφ, ο οποίος το 1902 μαζί με την ομάδα του στάλθηκε να χαρτογραφήσει την περιοχή Ουσούρι της Σιβηρίας. Εκεί γνωρίζεται με τον μικρόσωμο ηλικιωμένο κυνηγό Ντερσού Ουζαλά (που ζει για χρόνια στη φύση και έχει γίνει ένα με αυτήν) και αποφασίζουν να γίνει ο οδηγός τους. Στην αρχή τον παρεξηγούν επειδή μιλάει με το νερό, τη φωτιά και τον άνεμο. Αλλά οι γνώσεις του γύρω από τα μυστικά της φύσης εντυπωσιάζουν τον Αρσένιεφ και σύντομα αναπτύσσεται μεταξύ τους μια βαθειά φιλία. Με ένα λυρικό τρόπο, σχεδόν σε στυλ ντοκιμαντέρ, ο Κουροσάουα δείχνει τον εκπρόσωπο του πολιτισμού και των επιστημών ως έναν ανίδεο (όπως κι εμείς οι θεατές) μπροστά στο μεγαλείο της φύσης, που κοιτάμε αλλά δεν βλέπουμε. Γυρισμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου στη φύση, η ταινία έχει εκπληκτικά πλάνα, γνήσια συγκίνηση και πολλά πράματα που μπορεί να μάθει ένας άνθρωπος της πόλης.

 

Ανάλυση Ταινίας

Ντερσού Ουζαλά: Ένα οπτικό ποίημα, βασισμένο σε δύο βιβλία του Ρώσου συγγραφέα Βλαδιμίρ Αρσένιεφ,  γυρίστηκε το 1975 και απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Αφορά την ζωή ενός σοφού ανθρώπου στα βουνά.

Ένας λοχαγός με τους στρατιώτες του πηγαίνουν να εξερευνήσουν τους δρόμους για τοπογραφική φωτογράφηση το 1902 στην Ουσουρριανή περιφέρεια, στην περιοχή Σικότοφ. “Κάποτε”, λέει ο λοχαγός, “τα βουνά έχουν ελκυστική μορφή και κάποτε άγρια. Το αίσθημα αυτό δεν μπορεί να είναι προσωπικό. Είναι γενικό για όλα τα μέλη της ομάδας”. Διανυκτερεύουν στο μέρος αυτό που τους προκαλεί φόβο και εκεί τους βρίσκει ο Ντερσού Ουζαλά. Ένας άνθρωπος που ζει στο βουνό ως κυνηγός. Έχει χάσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του από ευλογιά. Η μοναχική του παραμονή στο βουνό, η διορατικότητα, η παρατηρητικότητα και η καλή του ψυχή τον οδήγησαν να έχει μια απόλυτα αρμονική σχέση με την φύση.

Ο λοχαγός του προτείνει να πάει οδηγός της ομάδας του κι εκείνος δέχεται. Μέρα με την ημέρα αναπτύσσεται μεταξύ τους σχέση εμπιστοσύνης, εκτίμησης και αγάπης. Οι στρατιώτες δεν καταλαβαίνουν τη σοφία του Ντερσού και συχνά τον κοροϊδεύουν και τον περιγελούν. Αυτός δεν παρεξηγείται. Έχει μια βαθιά κατανόηση του κόσμου. Του κόσμου του έμψυχου, αλλά και το άψυχου. Δικαίως χαρακτηρίζεται από τυς κριτικούς αυτή η ταινία ως οικολογικό δράμα.

Αυτά που περνούν απαρατήρητα για τους άλλους ο Ντερσού τα παρατηρεί. Η παραμονή του στο Δάσος του έχει διδάξει πως τίποτα δεν πρέπει να περνά αδιάφορο. Όλα έχουν ένα νόημα κι έναν λόγο ύπαρξης. ΄Ολα αξίζουν τον σεβασμό του ανθρώπου και αν τα σεβαστεί θα τον σεβαστούν κι αυτά. Έτσι μαθαίνει να ερμηνεύει τα χνάρια και να προετοιμάζεται γι’ αυτό που θα συναντήσει. Έτσι διαβάζει τον καιρό. Έτσι φροντίζει γι’ αυτό που θα ακολουθήσει πριν δει το πρόσωπό του, όπως και γι’ αυτό που θα έρθει ξωπίσω του. Η ενότητα του κόσμου συνιστά την ίδια του την ζωή. Η αποστολή τελειώνει το έργο της, αλλά την άνοιξη του 1907 πηγαίνει πάλι στο ίδιο μέρος για νέες φωτογραφήσεις. Ο λοχαγός με τον Ντερσού ξανασμίγουν και μετά από τον χωρισμό τους, η φιλία τους τώρα είναι ακόμα πιο βαθιά. Ο Ντερσού σώζει δυο τρεις φορές την ζωή του λοχαγού, αλλά αυτό γι’ αυτόν είναι φυσικό και αυτονόητο. Κανένα αίσθημα ηρωισμού δεν τον διακατέχει. Κατά ανάλογο τρόπο χαλάει και τις παγίδες που έχουν στήσει Κινέζοι μόνο για να παγιδέψουν ζώα, χωρίς να έχουν σκοπό να τα φάνε, παρά μόνο να τα εξαφανίσουν. Κάποια στιγμή διαπιστώνει με τρόμο πως έχει μειωθεί η όρασή του. Δεν μπορεί πια να ζει στο δάσος. Δεν μπορεί να είναι κυνηγός. Ο λοχαγός τον καλεί να μείνει μαζί του στη Μόσχα και δέχεται.

Η ασφυκτική ζωή στο διαμέρισμα της πόλης δεν είναι όμως για τον Ντερσού. Γρήγορα καταλαβαίνει πως αυτός ο τρόπος ζωής δεν του ταιριάζει κι ας τον περιβάλλει με πολλή αγάπη η οικογένεια του λοχαγού, η γυναίκα του κι ο μικρός του γιος που τον θαυμάζει απερίγρατπα. Αποφασίζει να γυρίσει στο βουνό. Ο φίλος του πηγαίνει στο δωμάτιο και του φέρνει ένα ολοκαίνουριο ντουφέκι, το τελευαίο μοντέλο που μόλις έχει κυκλοφορήσει και δεν απαιτεί τέλεια όραση για να σημαδέψεις. Ο Ντερσού φεύγει και σε λίγο ειδοποιούν τον λοχαγό πως τον βρήκαν σκοτωμένο σ’ ένα χωριό στις παρυφές του βουνού. Μάλλον τον έχει σκοτώσει κάποιος άνθρωπος για να του πάρει το ντουφέκι. Ο λοχαγός τον θάβει εκεί. Όταν αργότερα πάει στο μνήμα, μνήμα δεν υπάρχει. Το χωριό χτιζόνταν εκείνο το διάστημα και τα δύο δέντρα ανάμεσα στα οποία ήταν θαμμένος ο Ντερσού έχουν κοπεί. Τα απομεινάρια όμως των δύο κομμένων δέντρων είναι εκεί π. Σαν εστία μιας φιλίας που δεν τερμάτισε  .

Επιπλέον Πληροφορίες

Η ταινία αυτή, είναι η πρώτη ταινία που ο Κουροσάουα γυρίζει εκτός ιαπωνικού εδάφους. Είχε προηγηθεί μια πολύ δύσκολη περίοδος για τον σκηνοθέτη. Παρά τις μεγάλες επιτυχίες που ακολουθούν η μια την άλλη μεταξύ των ετών 1950-1965, η δεκαετία  1965- 1975 είναι πολύ δύσκολη. Η εισπρακτική αποτυχία της τελευταίας του ταινίας Dodesukaden, για την ολοκλήρωση της οποίας χρειάστηκαν πέντε χρόνια του στοίχησε πολύ. Στο εξής οι πόρτες των ιαπωνικών κινηματογραφικών στούντιο είναι κλειστές γι’ αυτόν, μιας και το κοινό ζητά πλέον ταινίες δράσης και πολεμικών τεχνών. Ο Κουροσάουα είναι απελπισμένος, φτάνει ως το σημείο να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.

Κατορθώνει, ωστόσο να ανακάμψει και στρέφεται στο εξωτερικό για χρηματοδότηση. Η «χείρα βοηθείας» που θα τον βγάλει από το αδιέξοδό του θα έρθει από τη Ρωσία. Δέχεται να μεταβεί στη Σοβιετική Ένωση για τα γυρίσματα μιας ταινίας βασισμένης σε δύο βιβλία του Βλαντιμίρ Αρσένιεφ. Το αποτέλεσμα θα είναι η αριστουργηματική ταινία Ντερσού Ουζαλά, ένα οικολογικό μανιφέστο, μια ταινία – ύμνος στο μεγαλείο της φύσης, που θα κερδίσει το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας (1975).

Στην ταινία αυτή, ο ουμανισμός του Κουροσάουα, που είναι άλλωστε ο κύριος ιδεολογικός άξονας που διαπερνά ολόκληρο το έργο του, βρίσκει εδώ μια εντελώς ελεύθερη διέξοδο.

Γενικά για την ταινία:

Λέγεται ότι ο χαρακτήρας του Yoda από τον Πόλεμο των Άστρων είναι βασισμένος στον Ντερζού Ουζάλα. Πέρα από τη φυσιογνωμική ομοιότητα μεταξύ των δύο χαρακτήρων, και οι δύο τους βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό τους περιβάλλον, το οποίο μοιάζει πολλές φορές απειλητικό και αφιλόξενο για την πλειονότητα των ανθρώπων. 

Ο Κουροσάουα ήθελε ήδη από το 1950 να γυρίσει αυτή την ταινία, δυσκολευόταν ωστόσο να προσαρμόσει την ταινία σε ένα ιαπωνικό σκηνικό. Δεν του περνούσε καν σαν σκέψη από το μυαλό τότε, ότι μια μέρα θα γύριζε την ταινία επί τόπου στη Ρωσία, και μάλιστα με Ρώσους ηθοποιούς.

Χρειάστηκαν 3 χρόνια για την ολοκλήρωση της ταινίας.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Ακίρα Κουροσάβα (黒澤 明 or 黒沢 明, Akira Kurosawa) γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου του 1910 και ήταν το νεότερο μέλος μιας πολυπληθούς οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν απόγονος σαμουράι και η μητέρα του καταγόταν από οικογένεια εμπόρων. Θαύμαζε τον πατέρα του για την ηθική που κληροδότησε στα παιδιά του και τη μητέρα του για την εσωτερική της δύναμη. Ο ίδιος, αν και ήταν λίγο ασθενικός, κατάφερε να διακριθεί στην ξιφομαχία. Τα μαθήματα ήταν μια δύσκολη υπόθεση για κάποιον που έχει αργή πνευματική ανάπτυξη. Η σχέση μαθητή – δασκάλου όμως τον συγκινεί πολύ. Οι παραστάσεις της παιδικής του ηλικίας ενσωματώθηκαν σε ταινίες που θα μείνουν αξέχαστες. Η Ιαπωνία, η οικογένεια, οι καταβολές ήταν οι πηγές που τον έκαναν ανεξάντλητο. Το δέος για τον πατέρα, η στενή σχέση με τον αδελφό του, το μπουσίντο (κώδικας τιμής των σαμουράι) εμπνέουν τον Κουροσάβα στα αριστουργήματά του «Οι επτά σαμουράι», «Γιοζίμπο», «Σανγιούρο» ενώ, η αυτοπειθαρχία των Ιαπώνων πολεμιστών αποτέλεσε κεντρική ιδέα της φιλμογραφίας του.

Τελειώνοντας το σχολείο, αποφάσισε να καλλιεργήσει τη φυσική κλίση του προς τη ζωγραφική, αλλά μια αποτυχία στις εξετάσεις τον άφησε έξω από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Άρχισε να καταβροχθίζει λογοτεχνικά βιβλία, ενώ έγινε τακτικός θαμώνας στις κινηματογραφικές αίθουσες, το μελλοντικό πεδίο δράσης του. Ο αδελφός του ένας πετυχημένος αφηγητής του βωβού κινηματογράφου που αυτοκτόνησε με την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου τον μύησε στη μαγεία του σινεμά. Ο Κουροσάβα, αν και ένιωθε έντονη έλξη για την τέχνη, ποτέ δεν είχε σκεφθεί να ασχοληθεί επαγγελματικά με τον κινηματογράφο. Δοκίμασε να βγάλει τα προς το ζην από τη ζωγραφική, αλλά δεν τα κατάφερε. Τότε διάβασε μια μικρή αγγελία όπου ζητούσαν βοηθούς σκηνοθέτη στο στούντιο PCL. Έγινε δεκτός και άρχισε να δουλεύει στο πλευρό του διάσημου σκηνοθέτη Γιαμαμότο. Το ταλέντο του νεαρού δεν άργησε να φανεί. Ο Γιαμαμότο, ύστερα από αρκετά χρόνια, λέει συγκινημένος σε συνέντευξή του ότι το μόνο που τον δίδαξε ήταν πως να πίνει.

Ο πόλεμος τον προλαβαίνει. Τα πρώτα δείγματα της δουλειάς του λογοκρίνονται. Ο Κουροσάβα υπόσχεται μαζί με κάποιους φίλους του ότι μια μέρα θα δολοφονήσουν τους λογοκριτές. Το 1950 έρχεται η πρώτη μεγάλη επιτυχία, το «Ράσομον», το οποίο ένα χρόνο αργότερα κερδίζει το Χρυσό Λιοντάρι στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας. Οι πύλες της Δύσης ανοίγουν για τον σκηνοθέτη και η χρυσή περίοδος της δημιουργίας του αρχίζει. Οι Δυτικοί δανείζονται στοιχεία του και φτιάχνουν γουέστερν, ο ίδιος μεταφέρει με τον δικό του μοναδικό τρόπο τον Σαίξπηρ στον κινηματογράφο. Το «Μάκβεθ» γίνεται η βάση του «Θρόνος του αίματος», ενώ πολύ αργότερα ο «Βασιλιάς Λιρ» μετουσιώνεται σε «Ραν». «Το κρυμμένο οχυρό» του 1958 εμπνέει τον Λούκας στον «Πόλεμο των Άστρων», μία από τις εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών. Την περίοδο της μεγάλης δημιουργικότητας διαδέχεται μια άλλη, γεμάτη απογοήτευση. Το 1971 κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας.

Επανεμφανίζεται το 1975 με το «Dersou Ouzala», μια παραγωγή στην οποία συνέδραμαν και οι Ρώσοι, η οποία κέρδισε το Οσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Το «Ραν», τα «Όνειρα», η «Ραψωδία τον Αύγουστο» και το «Μανταντάγιο» συμπληρώνουν τη φιλμογραφία ενός από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του αιώνα που περιέγραψε αριστοτεχνικά τα «τερτίπια» της ανθρώπινης φύσης. Ο κορυφαίος σκηνοθέτης έφυγε από τούτο τον κόσμο στις 6 Σεπτεμβρίου του 1998.

ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

1943 Ο θρύλος του Τζούντο

1944 Ο πιο ωραίος

1945 Ο θρύλος του Τζούντο 2

1945 Στα ίχνη του Τίγρη

1946 Δεν λυπάμαι τα νιάτα μου

1947 Μια υπέροχη Κυριακή

1948 Μεθυσμένος Άγγελος

1949 Σιωπηλή μονομαχία

1949 Μεθυσμένο σκυλί

1950 Ρασομόν

1951 Ο ηλίθιος

1953 Ο Καταδικασμένος

1954 Οι Επτά Σαμουράι

1955 Ζω μέσα στον φόβο

1957 Ο θρόνος του αίματος

1957 Ο βυθός

1958 Το μυστικό φρούριο

1960 Οι κακοί κοιμούνται ήσυχα

1961 Γιοζίμπο

1962 Σανζούρο

1963 Ο δολοφόνος του Τόκυο

1965 Ο Κοκκινογένης

1970 Ντοντεσκαντέν – Η γειτονιά των καταφρονεμένων

1975 Ντερσού Ουζαλά

1980 Καγκεμούσα

1985 Ραν

1990 Όνειρα

1991 Η Ραψωδία του Αυγούστου

1993 Μανταντάγιο

Σενάρια του Κουροσάουα σε σκηνοθεσία τρίτων

1941 Άλογα, Σκηνοθεσία: Καχίρο Γιαμαμότο

1942 Τα κύματα της νιότης, Σκηνοθεσία: Οσάμου Φουσιμίτζι

1942 Φτερωτός θρίαμβος, Σκηνοθεσία: Σάτσουο Γιαμαμότο

1944 Φεστιβάλ πάλης, Σκηνοθεσία: Σαντάρο Μαρούνε

1945 Μπράβο, Τασούκε Ισσίν!, Σκηνοθεσία: Κιόσι Σαέκι

1947 Πρώτη αγάπη, Σκηνοθεσία: Σίρο Τογιόντα

1947 Ως την άκρη των αργυρών βουνών, Σκηνοθεσία: Σενκίτσι Τανιγκούτσι

1948 Το πορτρέτο, Σκηνοθεσία: Κεϊσούκε Κινοσίτα

1949 Η κυρία από την Κόλαση, Σκηνοθεσία: Γιοτογιόσι Όντα

1949 Γιακομάν και Τετσού, Σκηνοθεσία: Σενκίτσι Τανιγκούτσι

1950 Απόδραση την αυγή, Σκηνοθεσία: Σενκίτσι Τανιγκούτσι

1950 Τέτσου “Τζίλμπα”, Σκηνοθεσία: Ισάμου Κοσούγκι

1950 Ο μάστερ της ξιφασκίας, Σκηνοθεσία: Μασαχίρο Μακίνο

1951 Πέρα από την αγάπη και το μίσος, Σκηνοθεσία: Σενκίτσι Τανιγκούτσι

1951 Το άντρο των τεράτων, Σκηνοθεσία: Τατσουγιάσου Οσόνε

1951 Η μάχη στη γωνία του Κλειδαρά, Σκηνοθεσία: Ισέι Μόρι

1955 Ο θρύλος του Τζούντο (ριμέικ), Σκηνοθεσία: Σιγκέο Τανάκα

1957 Τριακόσια μίλια στις γραμμές των εχθρών, Σκηνοθεσία: Ισέι Μόρι

1960 Το έπος του νομάδα, Σκηνοθεσία: Τόσιο Σουγκί

1961 Και οι 7 ήταν υπέροχοι (ριμέικ του “7 Σαμουράι”), Σκηνοθεσία: Τζων Στάρτζες

1964 Το ξέσπασμα (ριμέικ του “Ρασομόν”), Σκηνοθεσία: Μάρτιν Ριτ

1964 Για μια χούφτα δολλάρια (ριμέικ του “Γιοζίμπο”), Σκηνοθεσία: Σέρτζιο Λεόνε

1985 Το τρένο της μεγάλης φυγής, Σκηνοθεσία: Αντρέι Κοντσαλόφσκι

2002 Ο ωκεανός κοιτάζει: Σκηνοθεσία Κέι Κουμάτο