«Όταν πρώτο μετακόμισα στην Αθήνα, συνέβαινε η οικονομική κρίση του 2012 και η ελληνική κοινωνία βρισκόταν σε κατάσταση αποσύνθεσης. Η Ελλάδα έμοιαζε με βουνό πάνω στο οποίο δεν μπορούσαν πλέον να φυτρώσουν δέντρα. Οι συχνές διαδηλώσεις, στις οποίες λάμβανα μέρος κι εγώ, έμοιαζαν στάσιμες και βίαιες. Θυμάμαι να σκέφτομαι αυτή τη δυαδική πάλη ως μια σειρά από πρόβες για έναν εμφύλιο πόλεμο. Είχα ανάγκη να δημιουργήσω μια κατάσταση που δεν θα συμμετείχε σε αυτή την παραφροσύνη, που θα επέτρεπε στους πολίτες να βρίσκονται εντός της κρίσης αλλά ταυτόχρονα να δημιουργήσουν κάτι που θα μπορούσε να υπερβεί τις αντίπαλες θέσεις στις οποίες είχαν οχυρωθεί. Φανταζόμουν ανθρώπους μέσα, πίσω και μεταξύ των διμοιριών της αστυνομίας και των διαδηλωτών, να κινούνται ανάμεσα στους αναρχικούς, να εισχωρούν στις γραμμές των σοσιαλιστών και των Τροτσκιστών, των κυβερνητικών υπαλλήλων, των περαστικών, των σουβλατζήδων, και των ανθρώπων σαν εμένα. Μέσα σε αυτή την τρέλα, θα διαισθάνονταν ο ένας την παρουσία του άλλου και θα συνδέονταν ξεπερνώντας όλα αυτά τα όρια έτσι ώστε να δημιουργήσουν μια νέα πραγματικότητα.» Αυτά τα λόγια έγραψε ο καλλιτέχνης και καταξιωμένος χορογράφος, ο Michael Kliën, για το έργο του το Parliament 10 χρονιά μετά την πρεμιέρα που έχει το 2014 στο Μουσείο Μπενάκη.
Σήμερα, με πάνω από μια δεκαετία απόσταση από τα γεγονότα που ενέπνευσαν για πρώτη φορά το έργο, το Parliament επιστρέφει στην Αθήνα. Σήμερα, οι συνέπειες αυτών των εποχών γίνονται εμφανείς σε όλη την Αθήνα: τα ενοίκια είναι πανάκριβα, οι μισθοί παραμένουν πεισματικά χαμηλοί, και η τωρινή γενιά βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο, όσον αφορά τις υλικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, από αυτό των γονιών της.
Σκεπτόμενος είτε εκείνη την εποχή, είτε το εξίσου σκοτεινό παρόν, συμμερίζομαι ένθερμα την αγανάκτηση του Kliën για τη στασιμότητα και την περιχαράκωση. Πολλοί άλλοι συμμερίζονται εξίσου αυτή την αγανάκτηση, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων από τα σώματα στην πρώτη γραμμή της αντίστασης. Χιλιάδες, ακόμα και εκατομμύρια άτομα συγκεντρώνονται και διαδηλώνουν – μονάχα για να φρακάρουν απότομα μπροστά σε ένα αδιέξοδο. Η αντίσταση μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπεί σε μια ασταμάτητα αμυντική δράση, που προσπαθεί να σώσει οτιδήποτε μπορεί ακόμα να σωθεί, ενώ η πρωτοβουλία και η δημιουργικότητα φαίνεται πολύ συχνά να βρίσκονται μονάχα στη διάθεση εκείνων που στόχος τους είναι η αποστέρηση και η καταστροφή. Όταν η μια ήττα ακολουθεί την άλλη, η αλληλοκατηγορία και ο κατακερματισμός είναι συχνά αποτελέσματα.
Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές δημοκρατίες ανα τον κόσμο, η έννοια της αντιπροσώπευσης έχει γίνει πιο τεταμένη και ασαφής από ποτέ. Για μια πληθώρα ζητημάτων, στην Ελλάδα και αλλού, υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ της επιθυμίας του λαού και των πολιτικών που εφαρμόζονται. Ετσι, για μια πληθώρα λόγων, τα κοινοβούλια και άλλοι δημοκρατικοί θεσμοί φαίνεται να έχουν χάσει την αποτελεσματικότητά τους. Η απώλεια αυτή συνοδεύεται και από την ευρεία απώλεια πίστης στις ίδιες τις δημοκρατικές δομές.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το Parliament μας γυρίζει πίσω σε μια αμεσότερη μορφή αντιπροσώπευσης. Kάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό που εκτυλίσσεται το έργο, οι σχέσεις γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ ίσων. Φυσικά, οι προϋπάρχουσες διαφορές των συμμετεχόντων δεν εξαφανίζονται ως δια μαγείας. Αυτές όμως που παραμένουν έρχονται στο προσκήνιο έτσι ώστε να γίνουν αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης, ακόμα και να μεταμορφωθούν. Όταν βγαίνουμε απ’ την αίθουσα μαζεύοντας τα κινητά και τα πορτοφόλια μας, οι ταυτότητες, οι ευθύνες και οι κοινωνικές μας θέσεις επιστρέφουν κι αυτές. Παρόλα αυτά, στο χώρο του Parliament – δίχως λέξεις, αντικείμενα ή άλλες υποδηλώσεις ταυτότητας – κινούμαστε μαζί και χωριστά, διαπραγματευόμενοι την πιθανή μορφή μιας κοινής επιθυμίας. Κινούμαστε με την ελπίδα ότι τέτοιου είδους πρακτικές μπορεί να συνεχίσουν να διαμορφώνονται έξω από τους τοίχους αυτής της αίθουσας.
Τι συντηρεί τα οράματα μεταμόρφωσης που τρεμοπαίζουν κατά τη διάρκεια του Parliament αφότου σβήνουν τα φώτα και τελειώσει η έκθεση; Δεν υπάρχουν εγγυήσεις. Όμως το Parliament προσφέρει εμπειρίες και υπενθυμίσεις από τις οποίες μπορούμε να κρατηθούμε – εμπειρίες που είναι ολοένα και πιο σπάνιες στον κόσμο μας. Όπως προτείνει ο Kliën: «[Το Parliament] σε αναγκάζει να αναρωτηθείς, τι σημαίνει το ότι μου αρέσει τόσο αυτή η εμπειρία; Γιατί δεν είναι έτσι η ζωή μου; Κι εγώ ο ίδιος δυσκολεύομαι με αυτό – και είμαι καλλιτέχνης […] αν η ζωή μου είναι έτσι στο Parliament, αν η ζωή μπορεί να είναι τόσο όμορφη και ζωογόνα, γιατί να μην είναι έτσι πάντοτε; Γι’ αυτό τον στόχο δεν θα έπρεπε να εργαζόμαστε;»
Αποσπάσματα από την έκδοση A Permanent Parliament: Notes on Social Choreography, διαθέσιμο από τις 11 Ιουνίου στο Benaki Museum Shop, με ειδικό πρόλογο και εισαγωγή γραμμένα στα ελληνικά για την έκθεση.
Photo Credit: © Sylvia Sachini
Διαβάστε επίσης:
Parliament: Το έργο του Michael Kliën ως αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη