Αγορά και Δώρον – φαντάσματα της φιλοξενίας: έκθεση από το ΜΙΕΤ

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης παρουσιάζει 25 καλλιτέχνες στην έκθεση Αγορά και Δώρον – φαντάσματα της φιλοξενίας την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2014, ώρα 19:00 στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, στη Βίλα Καπαντζή.

Το θέμα της έκθεσης είναι ένα είδος καλλιτεχνικού πειραματισμού πάνω στην πράξη του «δίνω και λαμβάνω» καθώς και της «ανταλλαγής». Συμμετέχουν 25 καλλιτέχνες, Αυστριακοί, Γερμανοί ή δραστηριοποιούμενοι σε γερμανόφωνες χώρες, αλλά και Έλληνες:

Ειρήνη Αθανασάκη, Άνγκελα Άντερσον, Σίμον Βάχσμουτ, Δημήτρης Εφέογλου, Άννη Καλτσίδου, Μπριγκίτε Μάλκνεχτ, Αλεξάνδρα Μαράτη, Άνγκελα Μελιτόπουλος, Ιωάννης Μπελιμπασάκης, Άννα-Μαρία Μπόγκνερ, Κριστίνα Μπούλα, Αφροδίτη Μπούτου, Ούλα φον Μπράντενμπουργκ, Άγκνες Πράμμερ, ΠΡΙΝΤΣΓΚΑΟΥπόντγκορσεκ, Ελίζαμπετ φον Σάμσονωφ, Φρεντερίκε Σβάιτσερ, Ρομάνα Σέφκνεχτ, Σίλκε Σίλκεμπορκ, Έσκε Σλύτερς, Ρουτ Σνελλ, Μάρτιν Στράιτ, Γκέοργκ Φάιερφαϊλ, Γιούντιτ Φίσερ.

Οι αυτοαναιρούμενες σχέσεις οικονομίας και «καθαρού δώρου»

ΔΩΡΟΝ / ΦΙΛΙΑ / ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ / ΦΙΛΟ-ΞΕΝΙΑ / ΔΙΔΟΝΑΙ / ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΝΕΧΥΡΟΝ / ΤΑΛΑΝΤΟΝ / ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ / ΤΟ Α-ΔΥΝΑΤΟΝ /

Πρόκειται για ορισμένες από τις έννοιες που οριοθετούν θεματικά την έκθεση: σημεία εκκίνησης και αναφορές της. Η πράξη του δούναι και λαβείν καθώς και η μεταξύ τους σχέση, μέσα από μια διαδικασία ανταλλαγής, διακρίνονται ως θεμελιακά στοιχεία, ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη, ως το απροϋπόθετο της όποιας εξέλιξης της σημερινής κοινωνίας και ως η απαρχή της έννοιας της οικονομίας που χαρακτηρίζει δομικά τον άνθρωπο. Η αμοιβαιότητα, ως γνώρισμα της δυναμικής δομής της οικονομίας, χαρακτηρίζει το διάγραμμα των σχέσεων αναφορικά με την ανταλλαγή δώρων — αυτό εμφαίνεται αφενός μέσα από τη σημειολογία του χρήματος, αφετέρου μέσα από τη διαμεσολάβηση φαινομένων όπως η θυσία, σημείο αναφοράς της συναλλαγής με τους θεούς.

Η έκθεση αντανακλά τις διακλαδώσεις στις σχέσεις εννοιών, όπως αυτές μεταξύ του Δώρου, της Χρονικότητας και του Χώρου και του τόπου συναπαντήματός τους. Τόποι συγκεκριμένοι, ετεροτοπίες που συντελούν στην ανασυγκρότηση πολιτικών πράξεων, καθότι οι τέχνες στην εμφατική τους μορφή δεν είναι απλά έκφραση του παρόντος, αλλά το ανασυντάσσουν και ταυτόχρονα το διαμορφώνουν. Οι καλλιτεχνικές θέσεις των έργων που παρουσιάζονται στην έκθεση «Αγορά & Δώρον, φαντάσματα της φιλοξενίας» υποδεικνύουν ριζικές αναμορφώσεις και διασυνδέσεις μεταξύ των τεχνών και της πολιτικής πράξης. «Οικο-νομία» αντιπροσωπεύει εδώ το γεγονός που λειτουργεί σαν “μεντεσές” στη ζωή των ανθρώπων και βιώνεται σαν το μεταξύ αυτών. Η λέξη «αγορά» δεν ενεργεί απλά ως τόπος συγκέντρωσης ατόμων αλλά τουναντίον γίνεται χώρος του διαλόγου και της διαλεκτικής αντιπαράθεσης. Ένας τόπος, όπου οι παρεμβάσεις τέχνης αποκτούν νέα διάσταση δράσης και έκφρασης.

Μεταξύ των εκθεμάτων των 25 καλλιτεχνών υπάρχουν έργα, τα οποία αναπτύσσονται μέσα από τις αντιθέσεις και αντιφάσεις της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς, ενώ άλλα –καταδεικνύοντας ταυτόχρονα τις διαφορές και τα σημεία επαφής με απρόσμενες παραμέτρους– υπογραμμίζουν τη συμπλοκή μεταξύ ανθρώπων και πραγμάτων ή και τη σύγκρουσή τους με το αναπόφευκτο στοιχείο ενός σχεδόν αδύνατου δεσμού τους. Η στιγμή του πλεονάσματος έρχεται με αυτόν τον τρόπο αντιμέτωπη με την αίσθηση της στέρησης, της ανεπάρκειας. Τα αποτελέσματα της προκείμενης σχέσης ή –όπως θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί– της επικείμενης “μόλυνσης” είναι τα δημιουργήματα που εκπίπτουν/προκύπτουν, συνιστώντας το υπόστρωμα όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της ζωής μέσα από τις μορφές αναφοράς στην τέχνη.

Από μια άποψη, η αντίληψη αυτή αναφέρεται στην οξυδέρκεια και στη διορατικότητα των αισθήσεων πάνω σε φαινόμενα που μας περιβάλλουν και προσδιορίζουν με τον τρόπο τους τον πλουραλισμό της εποχής μας. Καθότι, «η όξυνση των αισθήσεων πάνω σε φαινόμενα, τα οποία μέσω της έλξης της σαφήνειας του λόγου καθίστανται αγνώριστα, το “εξαίφνης”, ένα αιφνίδιο γεγονός, αποφέρει μεγαλύτερο κέρδος, απ’ ό,τι είναι δυνατόν να προσφέρει ο αυξητικός διαλογισμός και ο πληθωρισμός της ενημέρωσης. Η γη ιχνεύεται μόνο μέσα από το βλέμμα του ξένου» (Horst Ebner και Frank Böckelmann στο: TUMULT – Vierteljahresschrift für Konsensstörung, Hg. F. Böckelmann, W. Seitter, Βερολίνο 2014 – ελεύθερη μετάφραση: Σ. Παντελιάδου).

Η επιλογή των έργων εστιάζει στα επίκαιρα μέσα τέχνης: βίντεο, φωτογραφία, ταινία, περφόρμανς, εγκατάσταση, καθότι σε αυτά συμφύεται η στιγμή του “Α-δύνατου” με την απόδοση του έργου και μέσα από την αναπαράσταση του αντικειμένου – ενώ η στιγμή αυτή ταυτόχρονα γίνεται (και δρα ως) μέθοδος της τέχνης.

Σοφία Παντελιάδου

Επιμέλεια: Σοφία Παντελιάδου και Ντανιέλα Χαίλτσλ
Ιδέα, συντονισμός, καλλιτεχνική διεύθυνση: Σοφία Παντελιάδου

Έργο: Melitopoulos-Anderson_s