9 Μεταβάσεις – Το φανταστικό μουσείο: έκθεση στην Ελευσίνα

Η Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ σε συνεργασία με τον Δήμο Ελευσίνας και τον Οργανισμό “Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – Υποψήφια Πόλη” πραγματοποιούν έκθεση με τίτλο “9 Μεταβάσεις: Το φανταστικό μουσείο”.

Η μελέτη της έννοιας της μετάβασης, θεμελιώδους συνθήκης για την εξασφάλιση της συνύπαρξης, έχει αποτελέσει αντικείμενο μακροχρόνιας έρευνας της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Μέσα από τις εργασίες των σπουδαστών, κατατίθεται η ερευνητική εμπειρία που έχει αναπτυχθεί στα μεταπτυχιακά και τα προπτυχιακά μαθήματα του 6ου, 7ου, 8ου εξαμήνου με τίτλους:

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ– Η έννοια του χώρου όπως εκφράζεται στις πλαστικές τέχνες – Μετατοπίσεις στο Χώρο και το Χρόνο.-Το άνοιγμα του φαντασιακού πεδίου.

ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΚΤΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ-Η ενδιαμεσότητα ως επικοινωνιακός χαρακτήρας της κατασκευής – Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας.

Η έκθεση αποτελεί την πρώτη από μια σειρά εκδηλώσεων στην πόλη της Ελευσίνας για την διεκδίκηση του τίτλου “Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021”.

Συντελεστές:

Γενική Επιμέλεια: Βάνα Ξένου, Γιώργος Παρμενίδης

Βάνα Ξένου, εικαστικός, καθηγήτρια στο Εργαστήριο Ζωγραφικής, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ζωγραφικής.

Γιώργος Παρμενίδης, αρχιτέκτων μηχανικός, καθηγητής στην περιοχή του Αρχιτεκτονικού Χώρου και Επικοινωνίας, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο  Πολυτεχνείο. Διευθυντής του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Αρχιτεκτονική, Σχεδιασμός του Χώρου», Ε.Μ.Π.

Επιμέλεια, Σχεδιασμός, Οπτική επικοινωνία: Γιώτα Πασσιά, Παναγιώτης Ρούπας
Συντονισμός: Χρυσούλα Καραδήμα, Δήμητρα Μπουζάνη
Ψηφιακός σχεδιασμός – Κατασκευή Εκθεμάτων: Σίμος Βαμβακίδης, Θοδωρής Βαγενάς, Κατερίνα Κωνσταντοπούλου, Ελίνα Παττίχη

Συμμετέχοντες:

Αργυροπούλου Παρασκευή, Βολιώτη Μισελίνα, Ζαμπόπουλος Δημήτρης, Ιωαννίδου-Λεμονίδου Αθηνά, Καλέρης Αριστοτέλης, Καλίτση Πηνελόπη, Καραφύλλη Μαρία, Καραφύλλη Χριστίνα, Καρπούζης Γιάννης, Καρυστιναίου–Ευθυμιάτου Ερνεστίνα, Κορρέ Φωτεινή, Κουφός Παναγιώτης, Κυριάκου Παναγιώτα, Κωνσταντάρας Κίμων, Λαινάκη Νεκταρία, Μαλλάκου Ειρήνη, Μανιάτης Στέφανος, Μιχάλαινας Βασίλης, Μπασδάνης Θάνος, Μπατάλια Πέννυ, Νεοπούλου Κέλλυ, Ντίνου Στεφανία, Παπαδερού Κατερίνα, Παπαδημητρίου Θανάσης, Πασσιά Γιώτα, Πατσιαούρας Κωνσταντίνος, Πλυτάς Σάββας, Ρετσινάς Κώστας, Ρούπας Παναγιώτης, Ρούσσος Θεοφάνης, Σπανολιός Ισίδωρος, Σπένδου Έλλη, Σμπόνιας Γιώργος, Στειακάκη Μάγδα, Τζάβλα Μαρία Δέσποινα, Χαβάκης Κυριάκος, Χατζόπουλος Γιώργος, Χρηστάκου Βίκυ, Ψυχογυιός Στέφανος

Με την υποστήριξη:
Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής 
Πρεσβεία της Γαλλίας στην Ελλάδα
Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών
Περιοδικό ΔΟΜΕΣ

Συνοδευτικό κείμενο της έκθεσης

Ο ΤΟΠΟΣ

Ως τόπος αναφοράς επιλέχθηκε η πόλη της Ελευσίνας και ιδιαιτέρως η περιοχή γειτνίασης του αρχαιολογικού χώρου (το σημείο όπου βρισκόταν ένα από τα σημαντικότερα ιερά του Αρχαίου κόσμου) με το Παλαιό Ελαιουργείο, εργοστάσιο της βιομηχανικής περιόδου του Νεότερου Ελληνικού κράτους. Καθώς η έννοια του ιερού αποτελεί συστατικό στοιχείο της πόλης μας, δόθηκε η αφορμή να προσεγγίσουμε το θέμα του ιερού χώρου, το οποίο έχει παραγκωνισθεί για δεκαετίες (από την Αρχιτεκτονική – τον Αστικό σχεδιασμό και ως ένα σημείο και από την Τέχνη), θεωρούμενο ότι ανήκει σε μια σφαίρα ενατενιστική και μη ορθολογική. Η καταγωγή της πόλης ως κατεξοχήν πολιτικός χώρος είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη θεμελίωση του ιερού χώρου. Το Ιερό, ένας ιδιαίτερα διακριτός χώρος και συγχρόνως ένα ασφαλές σημείο συνάντησης διαφορετικών ομάδων, αποτελούσε ουσιαστικά ένα τόπο συνύπαρξης. Αυτή η διαλεκτική της συνάντησης πολλών ατόμων και ομάδων, της ανοικτότητας και του αποκλεισμού που υπονοείται στον ιερό χώρο, είναι μια από τις αρχαιότερες εκδηλώσεις του πολιτικού στοιχείου.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Η έρευνα επικεντρώθηκε στη διερεύνηση της έννοιας της συνύπαρξης, ως προσδιοριστικού στοιχείου του σύγχρονου Μουσείου. Κεντρική αναφορά αποτέλεσε το βιβλίο του André Malraux “Το Φανταστικό Μουσείο” στο οποίο αναγνωρίζεται ο σπερματικός λόγος του Walter Benjamin, τη χρονική στιγμή που το ζήτημα των αρχείων επηρέασε βαθιά την μεταμοντέρνα σκέψη και τις οπτικές τέχνες. Παράλληλα το έργο Άτλας / Μνημοσύνη του Aby Warburg έγινε το κατεξοχήν παράδειγμα για ένα μεγάλο μέρος της τέχνης της εικόνας, επιτρέποντας μέσω του οπτικού montage (της συναρμογής των εικόνων) τον εκ νέου συσχετισμό του χώρου με τον χρόνο.

Μέσα από αυτή τη χωροχρονική συνθήκη κατέστη εφικτή η κατανόηση της παγκόσμιας τέχνης. Αν το Μουσείο ήταν άλλοτε μια κατάφαση, το Φανταστικό Μουσείο σήμερα είναι μία διερώτηση, καθώς δεν έπαψε παραπάνω από έναν αιώνα να επιβάλλει τη βάσανο σε κάθε μία από τις εκφράσεις τις οποίες συλλέγει και να διερωτάται τι είναι εκείνο το οποίο συγκεντρώνει. Στην ευχαρίστηση του ματιού, έχει προστεθεί η συνείδηση της παθιασμένης αναζήτησης για αναδημιουργία.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζητούμενο των προτάσεων ήταν ο σχεδιασμός χωρικών κατασκευών οι οποίες θα λειτουργούσαν ως ενδιάμεσοι τόποι, ενσωματώνοντας στοιχεία τα οποία αντλούνται από την πηγή αυτού του αχανούς εύρους που παρέχει η φυσική, ιστορική και μυθική υπόσταση της πόλης.

Μέσω της ερευνητικής προσέγγισης εγκαινιάστηκαν νέες νοητικές συνδέσεις, από το ατομικό στο συλλογικό βίωμα, από τον αρχαίο στον βιομηχανικό και σύγχρονο χαρακτήρα της πόλης. Τελικά μέσα από τις πολλαπλές μεθοδολογίες ανάδυσης της ενδιαμεσότητας, εντείνεται και εκτείνεται το σημασιολογικό βάθος νοητικών και φυσικών σημείων, φέρνοντας στο φως λανθάνουσες ταυτότητες της πόλης, οργανώνοντας νέες συνδέσεις και δίκτυα εντός της.