Ο Henri Dutilleux και η ποίηση στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών στο πλαίσιο του κύκλου «Λέξεις επί Σκηνής» μας προσκαλεί σε μία παρουσίαση του συνθέτη H. Dutilleux.

Το βιολοντσέλο µιλάει µε τη βιολοντσελίστρια Emmanuelle Bertrand. Μία παρουσίαση του συνθέτη H. Dutilleux από τον Στέφανο Τσιαλή, µαέστρο και διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών.

Με αποσπάσματα έργων από την Emmanuelle Bertrand:

Trois strophes sur le nom de Sacher για βιολοντσέλο µόνο, του Henri Dutilleux

Itinérance για βιολοντσέλο µόνο & In memoriam για βιολοντσέλο µόνο, του Pascal Amoyel

Suites για βιολοντσέλο µόνο, αποσπάσµατα, του Johann Sebastian Bach

Απαγγελία ποιημάτων του Charles Baudelaire, αποσπάσματα από τα Άνθη του κακού και των Μικρών ποιημάτων σε πρόζα, που ενέπνευσαν τον Henri Dutilleux από τους Μαρία Καλλιµάνη και Δηµήτρη Ντάσκα:

Αναμετάδοση λυρικών ηχογραφήσεων των ποιημάτων του Jean Cassou, (αλλιώς Jean Noir), αποσπάσματα από τη συλλογή 33 sonnets composés au secret, που δημοσιεύθηκαν το 1944.

Ο Henri Dutilleux είπε για τη βιολοντσελίστρια:

«Η ερµηνεία της µε γέµισε αµέσως µε τη διαφάνεια του ήχου, τη ρυθµική ακρίβεια, την τεχνική τελειότητα, το µπρίο της εκτέλεσης. Είναι για µένα µια πραγµατική αποκάλυψη».

Ποια άλλη ερµηνεύτρια θα µπορούσε να αναβιώσει το έργο του µεγάλου συνθέτη;

Η Emmanuelle Bertrand γράφει µε την ευκαιρία αυτή:

«Η Μουσική όπως και η Τέχνη τροφοδοτείται από τη ζωή και τις συναντήσεις. Αυτή η εκδήλωση του κύκλου «Λέξεις επί σκηνής» αναδεικνύει τρεις ουσιαστικές συναντήσεις της ζωής µου ως µουσικού.

Πρώτα απ’ όλα την ουσιώδη και καλοσυνάτη φιγούρα ενός από τους µεγαλύτερους συν-θέτες του 21ου αιώνα, του Henri Dutilleux, που έφυγε από κοντά µας το 2013 και του οποίου γιορτάζουµε τα εκατό χρόνια το 2016. Είχα το προνόµιο να συνεργαστώ στενά µαζί του, πράγµα που αποτέλεσε καθοριστικό σταθµό στη ζωή µου –ήµουν νεαρή τσελίστρια, όταν συναντηθήκαµε για πρώτη φορά. Από τις πρώτες εκείνες ανταλλαγές, κράτησα την ανάγκη να φθάσω στο κέντρο και στην ουσία του µουσικού αισθήµατος.

Η πρόκληση είχε τεθεί: να αποκαταστήσω την ένταση, τη φινέτσα και τον πλούτο µιας γλώσσας που εξυπηρετείται από µια σχολαστική γραφή πληθώρας λεπτοµερειών, να σεβαστώ καθεµιά από αυτές, χωρίς ποτέ να χάνοµαι µέσα σ’ αυτές, έτσι ώστε η ζωή, η έµπνευση και η φρεσκάδα να παραµένουν πάντα σε πρώτο πλάνο. Η µουσική του µε συνοδεύει από τότε που ήµουν δεκαπέντε χρονών, έχει γίνει σχεδόν ένα είδος µητρικής γλώσσας για µένα.

Η δεύτερη από τις ουσιώδεις αυτές συναντήσεις είναι µε τον πιανίστα και συνθέτη Pascal Amoyel. Μοιραζόµαστε τη σκηνή εδώ και πολλά χρόνια και έχω το µεγάλο προνόµιο να έχει συνθέσει κοµµάτια «στα µέτρα µου», προσφέροντάς µου έτσι την πιο πολύτιµη ελευθερία για έναν ερµηνευτή, εκείνη του να προσαρµόζεις, χωρίς να φοβάσαι, χωρίς να έχεις επιφυλάξεις ότι προδίδεις την έµπνευση του συνθέτη. Το έργο Itinérance γεννήθηκε από την κοινή µας εµπειρία, από τη µαρτυρία µας για τα αµέτρητα πεπρωµένα των µουσικών που επέζησαν από το Άουσβιτς. Η ψυχή και ο σκοπός της ύπαρξής τους διατηρήθηκε µόνο µέσα από το φως που η µουσική µπορούσε να διαφυλάξει, αυτού που είχε απο-µείνει από την αξιοπρέπειά τους. Μου δίνει ένα µεγάλο µάθηµα για την αντοχή και τη δύναµη που µπορεί να εµπεριέχει η Τέχνη στις πιο σκοτεινές στιγµές.

Η τελευταία από αυτές τις συναντήσεις αφορά τον ηθοποιό Laurent Terzieff. Οι στιγµές που έζησα κοντά του, στις πρόβες και τις συναυλίες, ήταν για µένα ένα από τα πιο όµορ-φα µαθήµατα µουσικής, η ζωντανή, βιωµένη έκφραση, ότι οι λέξεις και οι νότες µπορούν να εκφράσουν ένα Όλον, προσδιορίζοντας και πολλαπλασιάζοντας ό,τι προσπαθεί να συλλάβει το πνεύµα.

Από αυτή την εµπειρία µου ήρθε η ιδέα για τον τίτλο Το βιολοντσέλο µιλάει, καθώς, αν και τα εργαλεία είναι διαφορετικά, ο σκοπός της γλώσσας, λογοτεχνικής, ποιητικής ή µουσικής, παραµένει ίδιος. Δηµιουργεί έναν δεσµό ανάµεσα σ’αυτούς που την ακούν, αυτό τον δεσµό πάνω στον οποίο χτίζουµε τη συµβίω-ση, γιατί για να µοιραστούµε πρέπει πρώτα να συγκινηθούμε.

Ο Charles Baudelaire βρίσκεται στο κέντρο αυτών των συναντήσεων. Πηγή έµπνευσης του Henri Dutilleux, Τα άνθη του κακού είναι κατά τη γνώµη µου το Άλφα και το Ωµέγα, η αφετηρία και ο σκοπός αυτής της κοινής εµπειρίας της Τέχνης.»

Στο πλαίσιο της παρουσίασης στις 18 Μαρτίου 2016, στις 20.30 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα δοθεί ένα Κοντσέρτο για βιολοντσέλο και ορχήστρα, με τίτλο Henri Dutilleux, Ένας ολόκληρος κόσµος µακριά.

Άλλα έργα στο πρόγραμμα: Johannes Brahms, Τραγική Εισαγωγή, έργο 81
Piotr Ilitch Tchaïkovski, Συμφωνία αρ.5 σε μι ελάσσονα, έργο 64

Βιολοντσέλο: Emmanuelle Bertrand

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Βράνου