Το βιβλίο της βροχής – Αλέξης Σταμάτης: Κριτική βιβλίου

Μια ξαφνική καταιγίδα και ο αιφνιδιασμός που φέρει το ξέσπασμά της μέσα στον περιορισμένο χρόνο των τριών ωρών και δεκατεσσάρων λεπτών είναι το πρόδηλο θέμα του νέου βιβλίου του Αλέξη Σταμάτη, «Το βιβλίο της βροχής».

Στην πραγματικότητα όμως, αληθινός πρωταγωνιστής αυτού του βιβλίου είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτός ο αιφνιδιασμός σηματοδοτεί την ανατροπή του ψυχισμού των ανθρώπων, τη βίαιη εκτροπή των συναισθημάτων τους, την προσωπική καταβύθιση των ηρώων στον εσώτερο εαυτό τους. Και ο χρόνος. Η σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο και τις δυνατότητες του να αλλάζει τα πάντα. Ο περιοριστικός του χαρακτήρας που προκαλεί ένα είδος εγκλεισμού των ηρώων αυτών στην πορεία για την αυτογνωσία.

Ο χρόνος τρέχει σε τρεις ώρες και δεκατέσσερα λεπτά και πρέπει, μέσα σ’ αυτό το διάστημα, τόσο ο αναγνώστης όσο και οι πρωταγωνιστές αυτού του βιβλίου να βιώσουν ένα προσωπικό ταξίδι. Η αγωνία κορυφώνεται στο ρυθμό της νεροποντής. Ο Σταμάτης παρόλο που αγαπά τους ήρωές του δεν τους χαρίζεται. Ανελέητα αναποδογυρίζει την κλεψύδρα και στέκεται να τους κοιτάζει. Δεν επεμβαίνει. Αποστασιοποιείται και παρατηρεί. Χωρίς να τους λυπηθεί τους αναγκάζει να κοιτάξουν πέρα από το καθημερινό κοινωνικό προσωπείο, το οποίο έχουν υιοθετήσει, για να δουν το πραγματικό τους πρόσωπο.

Οι ιστορίες αυτών των ηρώων μοιάζουν να είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους και οι ήρωες, ακόμα και όταν γνωρίζονται, κινούνται σε διαφορετικά μονοπάτια. Η βροχή είναι ο εξαγνιστικός εκείνος παράγοντας, η καθαρτήρια δύναμη που θα πυροδοτήσει τη συνωμοτική τους συνύπαρξη σε ένα παιχνίδι γνωριμίας και διασταυρωμένων συνειδήσεων με απώτερο στόχο την αναμέτρηση με τα πάθη, τα λάθη, τον έρωτα και τη μοναξιά. Κι όλα αυτά επειδή η βροχή λειτουργεί καταλυτικά. Φέρνει στο φως τις βαθύτερες σκέψεις τους και το νόημα των συμπεριφορών τους ή απλώς επειδή λειτουργεί ως ανάσα μέσα στον καταιγιστικό ρυθμό της ζωής, που τους επιτρέπει να σταθούν λίγο και να αφουγκραστούν την ψυχή τους.

Με την πρώτη σταγόνα αυτής της μπόρας οι ήρωες, χωρίς να το αντιληφθούν, ξεκινούν ένα προσωπικό ταξίδι αναθεώρησης της συνειδησιακής τους κατάστασης. Και είναι συμβολική η χρήση της κάθε σταγόνας που πέφτει. Μοιάζει να είναι ο καθρέφτης των κρυμμένων τους δακρύων ή καλύτερα είναι η αντανάκλασή τους στον ορίζοντα της ζωής. Ο Σταμάτης προκαλεί μια καταιγίδα και απολαμβάνει να κοιτάζει τη διαύγεια κάθε μεμονωμένης σταγόνας, να ακούει τον τρυφερό της ήχο μέσα στο κονσέρτο της βροχής. Επειδή εκεί μέσα αναγνωρίζει την πραγματικότητα και την αυθεντική της διάσταση. Στα υγρά, περιχαρακωμένα της όρια βλέπει την αληθινή μορφή της ατομικής συνείδησης.

Και όταν σταματά η βροχή; Τι αφήνει πίσω της η ασίγαστη ορμή του νερού; Η χειμαρρώδης ροή της πόσο επηρεάζει τη συνειδησιακή ροή των ανθρώπων; Πόσο διαφορετικός είναι – και είναι άραγε αναγνωρίσιμος;– ο ξεπλυμένος τους εαυτός; Θα καταφέρουν να περπατήσουν μαζί του μέσα στα λασπόνερα που σχημάτισε η βροχή στο δρόμο τους ή θα τον φοβηθούν μόλις τον κοιτάξουν κατάματα; Θα αντέξουν τους κραδασμούς από τη μετατόπιση του ψυχικού τους φορτίου;

Γράφει ο Αλέξης Σταμάτης: «Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις πώς μέσα σε λίγες ώρες κάτι ριζικό μέσα σου έχει μετακινηθεί. Κι ακόμη πιο δύσκολο όταν δεν ξέρεις τι ακριβώς είναι εκείνο που μετακινήθηκε. Συνειδητοποιείς πως υπάρχει κάτι του οποίου η θερμοκρασία, η υγρασία, ακόμη και ο όγκος που καταλάμβανε εντός σου έχει αλλάξει. Και νιώθεις ένα φόβο, έναν ακαθόριστο φόβο, ότι ένα ζωτικό σου κομμάτι έχει διαφοροποιηθεί οριστικά. Μπορεί να ‘ναι προς το καλύτερο βέβαια, αλλά τα πράγματα δύσκολα θα ξαναείναι όπως πριν. Οπότε χαίρεσαι, ανατριχιάζεις και φοβάσαι ταυτόχρονα. Γιατί δεν είναι εύκολο να καταλάβεις, δεν είναι εύκολο να αποδεχτείς οτι ακόμη κι η ψυχή αλλάζει. Αργά, αλλά αλλάζει».

Κινηματογραφικά σκηνοθετεί τις εικόνες του ο Σταμάτης. Όλα εκτυλίσσονται σε μια αισθησιακή ατμόσφαιρα ερωτισμού, αυτή που υπαγορεύεται από τον ήχο της βροχής και την παράλληλη σε αληθινό χρόνο, γραμμένη με όμορφα Ελληνικά, αφήγηση του Αλέξη Σταμάτη. Η βροχή τελειώνει και μαζί της κλείνει ένας αφηγηματικός κόσμος γεμάτος σάρκινους ήρωες, απόλυτα αναγνωρίσιμους από τον αναγνώστη. Μόνο που τότε αρχίζει γι αυτόν ο προβληματισμός του καθώς τα ερωτήματα μέσα του όλο και πληθαίνουν.

Το βιβλίο του Αλέξη Σταμάτη, Το βιβλίο της βροχής, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.